Door Herman Michiel
In het conflict tussen Catalonië en de Spaanse Staat schermen Rajoy en zijn Partido Popular, maar ook de Spaanse en Europese sociaaldemocraten en liberalen (1), met het argument van de rechtsstaat, de wettelijkheid en in het bijzonder het respect voor de Spaanse grondwet.
Maar grondwettelijkheid blijkt een zeer rekbaar begrip. Zo werd in 2006 een Autonomiestatuut voor Catalonië goedgekeurd zowel door het Catalaanse parlement (Generalitat) als het Spaanse; het werd daarna nog bekrachtigd door een 78% goedkeuring in een Catalaans referendum.
Dat lijkt een vrij stevige democratische legitimering. Maar het was tegen de zin van de Partido Popular; de PP richtte zich tot het Grondwettelijk Hof, dat er 4 jaar over deed om te besluiten dat een reeks artikels van de wet ‘ongrondwettelijk’ waren (2). Een handvol rechters woog zwaarder dan twee parlementaire goedkeuringen en een referendum.
Niet zo verwonderlijk is de autonomiekwestie sindsdien steeds meer een kwestie van afscheiding geworden. De Catalaanse ‘independentistas’ konden zich geen betere steun gedroomd hebben! Of misschien toch: de beelden van de robocops van de Guardia Civil die op 1 oktober als stieren in een arena tekeer gingen tegen stembussen en kiezers…
Een ander voorbeeld van de rekbaarheid van het grondwettelijk argument. In een artikel in Social Europe Journal zoekt de Catalaanse econoom Jordi Angusto naar mogelijkheden om het conflict op te lossen. Onafhankelijkheid is er één van. Om het ‘netjes’ te laten verlopen zou een wijziging van de Spaanse grondwet nodig zijn. “Maar”, zo merkt Angusto fijntjes op, “in minder dan een week kon de grondwet gewijzigd worden om het Europese Begrotingsverdrag mogelijk te maken, waardoor de prioriteit van schuldafbetalingen grondwettelijk vastgelegd werd…”
Veeleer dan het fundament van de wettelijkheid blijkt de grondwet een jokerkaart te zijn die naar behoefte kan ingezet worden naargelang het de politici van het ‘extreme centrum’ uitkomt.
Noten:
1) Zie bv. NOS 4 oktober, EU steunt Catalanen niet 2) Zie bv. Paul Vanden Bavière in Uitpers, Spanje fnuikt vrije meningsuiting.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Ander Europa.
