We kunnen niet aanleren om met het virus te leven – we hebben een volledige koerswijziging en een solidaire ‘shutdown van onderuit’ nodig…
Het is januari 2021, een jaar na het begin van de pandemie. Op de websites die de dagelijkse cijfers over de pandemie registreren, wijzen alle grafieken steil naar boven. Het aantal geïnfecteerde mensen, het aantal doden. Op dit moment sterven er wereldwijd elke dag zo’n 15.000 mensen door Corona. Maar ook door de onverantwoordelijkheid van de regeringen, die in hun strijd tegen de pandemie het welvaren van de economie boven het leven van de mensen stellen. Daarom moeten we resoluut een koerswijziging doorvoeren: ZeroCovid, Nul-Covid. Solidaire shutdown. Maar wat betekent dat?
In het publieke debat, toch zeker in de Duitstalige landen (maar ook bij ons, noot van de redactie), is er tot nu toe nauwelijks sprake geweest van een zero-covid strategie. Lockdowns zouden alleen maar moeten dienen om de curve af te vlakken. Mensen mogen best wekenlang blijven sterven, maar wel op een ordelijke manier, en alleen in de mate dat de intensive care units bedden beschikbaar hebben.
Deze stand van zaken is te gek voor woorden, vooral omdat de kans om het virus op te lopen, (ernstig) ziek te worden en te sterven zeer ongelijk verdeeld is. Het virus komt, zoals we weten, terecht in een racistische en patriarchale klassenmaatschappij en wordt daardoor een pandemie van ongelijkheid. Deze structurele ongelijkheid wordt nu verder gereproduceerd en verergerd door de maatregelen en strategieën die de machthebbers hebben gekozen om de pandemie in te dammen.
Kapitaalbelangen als maatstaf
Deze strategie omvat een perfide spin voor de fabrieken en kantoren waar dagelijks miljoenen mensen samenkomen maar die als mogelijke besmettingshaarden grotendeels uit het beeld van de publieke discussie blijven, ondanks de statistieken die het tegendeel bewijzen. Het standpunt van het kapitaal wordt de barometer voor de omvang en de duur van elke strategie om het virus in te dammen. De economie is er niet voor de mensen, maar andersom: het leven van mensen wordt in gevaar gebracht om de winstmachine onstuitbaar draaiende te houden.
In overeenstemming met de economische belangen is het Coronabeleid van veel landen in feite altijd opgehangen aan de ontwikkeling van de infectiegraad, met als doel om die net onder controle te houden – of niet. Overheden dwingen mensen in steeds nieuwe lockdowns. Als de Britse mutatie van het virus wijdverbreid raakt, zal de situatie dramatisch verslechteren. En hoe meer mensen besmet raken, hoe groter de kans op verdere mutaties.
De regeringen hebben nu al hun hoop gevestigd op een uitgebreide vaccinatie van de bevolking. Velen aan de linkerkant volgen hen hierin. Deze aanpak is gebouwd op los zand. Ten eerste zijn de vaccins bij lange na niet voldoende om mensen snel genoeg te vaccineren. Ten tweede onthult de concurrentie om de toewijzing van vaccins de zeer alledaagse geopolitieke en economische machtsverhoudingen. De afhankelijke en arme landen zullen slechts een fractie van hun bevolking kunnen vaccineren. Dit betekent dat het virus zal blijven circuleren en muteren. De vaccinatiecampagnes zullen niet voorkomen dat de komende maanden weer honderdduizenden mensen zullen sterven. Het motto ‘leren leven met het virus’, dat ook door de linkse partijen ondoordacht wordt geuit, zal niet werken.
Radicaal insluiten
Meer dan 1000 gerenommeerde onderzoekers, waaronder voor het eerst het hoofd van het Robert Koch Instituut, Lothar Wieler, hebben opgeroepen tot een verandering van strategie. In een gezamenlijke verklaring die in het vakblad The Lancet is gepubliceerd, roepen zij op tot een drastische vermindering van het aantal gevallen in Europa. De beoogde incidentie van tien nieuwe infecties per dag per miljoen inwoners, evenals de consequente nabehandeling en isolatie ervan, komt neer op een zero-covid strategie.
Met een dergelijke strategie wordt de radicale insluiting van het virus nagestreefd. Daarvoor moeten we in heel Europa een solidaire shutdown (stillegging) “van onderaf” doorvoeren: tegen de pandemie, maar ook tegen het kapitaal en zijn regeringen. Het gaat er niet om mensen volledig onder huisarrest te plaatsen, zoals sommige critici al snel stellen, maar in de eerste plaats om alle sociaal overbodige sectoren van de economie stil te leggen. Dit zou geen kwestie van economische kosten mogen zijn. Er is genoeg rijkdom in onze samenleving om een effectieve inperkingsstrategie zo te organiseren dat het levensonderhoud van mensen niet in gevaar komt, noch op het gebied van de gezondheid, noch voor het besteedbaar inkomen. Ook bij stillegging zullen de werknemers hun loon ontvangen van de bedrijven of – als die dat niet meer kunnen – van de staat.
Bovendien moet er een uitgebreid steunprogramma komen voor al die mensen die hun broodwinning al hebben verloren. Mensen, meest vrouwen, wier zorgarbeid wordt verzwaard en uitgebreid door een uitgebreide stillegging, moeten ook in staat zijn om hun werkuren te verkorten of op te schorten, ook daar waar het thuiswerken mogelijk is. Dat zal veel geld kosten. Maar een onsamenhangende pandemie-bestrijding met beperkte maatregelen kost landen op de lange termijn meer dan een effectieve stillegging op de korte termijn. Een onderzoeksrapport van het Internationaal Monetair Fonds heeft dit al in oktober aangetoond.
Subsidiebetalingen aan bedrijven moeten worden onderworpen aan een strenge test van de onmiddellijke maatschappelijke noodzaak en de verenigbaarheid met het milieu. Veel bedrijfsmodellen waren al niet duurzaam voordat het Coronavirus zich verspreidde; noch op sociaal, noch op economisch, noch op milieugebied. De beslissing welke bedrijven tijdens de sluiting in bedrijf blijven, moet door de werknemers zelf worden genomen en zo nodig met stakingen worden afgedwongen. Dit voorkomt dat goed georganiseerde lobbygroepen de specifieke belangen van de afzonderlijke bedrijfstakken kunnen behartigen.
Linkse relativeringen
Ook ter linkerzijde hebben velen zich al lang neergelegd bij de pandemie. Ze willen het sociaal destructieve effect ervan niet zien en negeren of ontkennen dat zelfs. Zowel de Duitse Die Linke als activisten in andere verbanden pleiten in de eerste plaats voor een sociale demping van de gevolgen van de pandemie en de overheidsmaatregelen. Deze houding getuigt van gebrek aan begrip van de dynamiek en de omvang van de pandemie, en van de mogelijkheden die de samenleving ter beschikking staan. De doelstelling verschilt niet noemenswaardig van de strategie gericht op “Flatten the Curve” (“afvlakking van de curve”) van de regeringen in Europa.
Achter het gebrek aan begrip en de relativering van de pandemie schuilt een fundamenteel probleem. Het virus verspreidt zich en muteert volgens de natuurwetten. Met het virus kan niet onderhandeld worden. We kunnen de effecten ervan niet afwegen of minimaliseren, maar alleen accepteren en er de nodige solidaire conclusies uit trekken.
In het geval van de opwarming van de aarde durft bijna niemand de processen te ontkennen. Ook het aardse systeem laat zich niet uitonderhandelen. De ophoping van CO2 in de atmosfeer veroorzaakt het broeikaseffect. Als we de opwarming niet beperken tot 1,5 graden Celsius ten opzichte van de pre-industriële tijd, zal het aardse systeem zeer waarschijnlijk omslagpunten overschrijden die oncontroleerbare impulsen zullen veroorzaken.
Dat wil zeggen dat we geen andere keuze hebben dan de natuurwetten te accepteren, voor zover we die enigszins begrepen hebben. Aan de andere kant kunnen we heel goed vormgeven en beslissen hoe de samenleving moet omgaan met de verspreiding van virussen en de opwarming van de aarde. Het inzicht om de processen van de natuur te respecteren en er rationeel mee om te gaan heeft helaas nog niet de overhand gekregen in het geval van de Covid 19-pandemie.
In landen als Taiwan en Nieuw-Zeeland beseften de heersende klassen al vroeg dat het in strijd met hun belangen zou zijn om de pandemie op zijn beloop te laten. In Europa daarentegen hebben veel regeringen en de heersende klassen de pandemie onderschat. Daarom vervullen de staten slechts in beperkte mate hun rol als “ideale totaalkapitalist”, die ervoor moet zorgen dat de voorwaarden voor de accumulatie van het gehele kapitaal in stand worden gehouden. Nu bevinden ze zich in een verward momentum en zien ze niet meer hoe ze uit de situatie kunnen komen, behalve dan de pandemie voort te laten sudderen met autoritaire en selectieve lockdowns.
Deze absurde en mensvijandige dynamiek moet radicaal worden doorbroken. Een solidair perspectief op ZeroCovid hoeft de autoritaire staat helemaal niet te bevorderen, maar zet daar een democratisch alternatief van onderuit tegenover. ZeroCovid is een emancipatoire strategie. Het gaat erom mensen glashelder te informeren over de doelstellingen van virusbeheersing en hen te overtuigen van een moeilijke maar overzienbare termijn. Socialisten en emancipatoire linksen vertrouwen op het collectieve inzicht en leervermogen van mensen.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op AK. Nederlandse vertaling: redactie globalinfo,
