Turkse economie verder in het slop

Politici zijn er in gespecialiseerd: als het goed gaat, dan is het aan hun te danken, gaat het slecht, dan wordt de zwarte piet doorgeschoven. De Turkse president Erdogan had de bui al zien hangen, net daarom werden de parlements- en presidentsverkiezingen vervroegd naar 24 juni 2018. Hij haalde de buit, een presidentieel systeem met supermachten, binnen.

De gevolgen van het gevoerde economisch beleid waren voor de verkiezingen nog bedekt door cadeautjes, maar braken daarna in volle hevigheid los. De inflatie ging pijlsnel omhoog, de Turkse lira zakte in waarde en bovenop dit alles kwamen Trump en Erdogan in botsing met elkaar, waardoor het nog slechter werd.

De financiële markten, voorheen het infuus van de kunstmatig opgewekte economische groei, reageerden afwachtend. In feite kan het de financiële markten weinig schelen dat de rechtsstaat wordt geschonden, of dat democratische waarden worden uitgehold, wat hun in eerste instantie interesseert is stabiliteit, zekerheid over hun investeringen en absolute vrije markten. Daarom zullen die markten altijd pleitten voor een ‘onafhankelijke centrale bank’, samengesteld uit kapitalistische technici, met zo weinig mogelijk invloed van politici op de beslissingen van de centrale bank.

Turkse Centrale Bank

Dit komt echter in botsing met de nieuwe presidentiële structuur, waar alle macht in handen berust bij de president, met een parlement dat in de praktijk nog enkel over punten en komma’s mag discussiëren. Het feit dat president Erdogan de voorzitter van de Turkse Centrale Bank (TCB) benoemt, en tevens een superdepartement Economie-financiën maakt, onder leiding van Albayrak, de schoonzoon van de president, doet de financiële markten huiveren.

Toen de Turkse lira verder aan waarde verloor, iets dat men oplost door de intrestvoeten op te trekken, althans om de munt te stabiliseren, daalde de munt gewoon nog verder, want de centrale bank deed niks. Alleen is het nu verboden om te shorten en kregen de banken meer ademruimte.

In augustus verkocht de TCB tonnen goud, om liquiditeit te krijgen, iets wat je nooit hoort in de pers, het was een paniekreactie, maar zoals veel dingen, mag de Turkse bevolking dat niet weten.

Toen ontplofte een nieuwe bom/ Turkije heeft immers een ‘Soevereiniteitsfonds’ waar een groot deel van de activa van de Turkse Staat (post, Telecom, Turkish Airlines, gronden, … ) in zijn gestopt. Men schat deze activa op 200 miljard dollar. Het Rekenhof mag daar geen controles over uitvoeren, omdat het het statuut heeft van een private onderneming. Bij decreet benoemde de Turkse president zichzelf als voorzitter, de ondervoorzitter is Albayrak, de schoonzoon.

Ook daarover lees je nauwelijks in de sterk gecontroleerde media, voor 90% in handen van de AKP. Dit soevereiniteitsfonds kan echter hetzelfde als de TCB, bijvoorbeeld leningen afsluiten. Het verschil met de TCB, er is geen enkele controle meer op. Daarna kwam de TCB bijeen, vorige week donderdag. Tot ieders verbazing gingen zij over tot een (onverwachte) fikse renteverhoging met maar liefst 6,25 % waardoor de rentevoet is gestegen tot 24%, nummer drie op de wereldranglijst. Zoals te verwachten was steeg de TL in waarde! Maar de president (zoals gewoonlijk) verklaarde dat zijn ‘geduld met de TCB’, zo goed als teneinde was, waardoor de Turkse lira weer de diepte in ging.

Plots veranderde de president van gedacht, de grootschalige projecten gingen afgebouwd worden, maar de volgende dag verklaarde een minister dat ‘kanaal Istanboel’ toch doorging.

Later gaf Albayrak een persconferentie over het economische medium termijn project, dat de naam kreeg Nieuwe Economische Politiek, waarbij ik toch even de wenkbrauwen moest optrekken, dit voor insiders. Er gaat zwaar bespaard worden in de overheidsdiensten, dus de broekriem nog een gaatje verder toe!

De Turkse lira deed het goed, tot bleek dat men een sjoemelbank gaat oprichten, ik bespaar jullie de details, waarna de Turkse lira weer in waarde zakte. Ik noem dit de Turkse jojo.

Behalve in de openbare sector en voor de gepensioneerden, en zelfs dit waren beperkte verhogingen van de lonen en pensioenen, zucht de bevolking onder de steeds groeiende inflatie.

Stakingen

Intussen breken stakingen uit. Op de werf van de derde luchthaven van Istanboel, de grootste van Europa, braken spontane stakingen uit onder de 35 000 werknemers, waarvan het grootste deel werkt bij maar liefst 1500 onderaannemingen. Lonen worden niet uitbetaald, de leefomstandigheden zijn slecht, de voorbije drie jaren waren er maar liefst 400 dodelijke arbeidsongevallen. Toen ik dit rapporteerde op een Belgische Facebookpagina van een kameraad, voor wie ik overigens respect heb, maar die de lijst van Be.One steunt, kwam een Turkse trol mij aanvallen. Ik reageer daar niet op! Volgens hem waren er slecht 27 doden gevallen.

Soms krijg ik het op mijn heupen, mijn kameraad vroeg of ik deze cijfers kon bevestigen! Wel ja, ik kan dat, maar ik publiceer geen leugens. Wie mij kent, dat is een kwestie van vertrouwen, weet dat ik zo correct mogelijke informatie probeer te publiceren, en als ik fouten maak, dan zet ik ze recht! Ik baseer me op de informatie van een artikel in Cumhurriyet in februari. In het parlement werden hierover vragen gesteld, en deze cijfers worden bevestigd door de onafhankelijke vakbonden.

Waarom is er zo’n groot verschil tussen de regeringscijfers en de andere bronnen? Omdat je een keuze hebt: je kan als slachtoffer van een arbeidsongeval naar een arbeidsrechtbank gaan, maar dan moet je zelf je advocaat betalen en wordt je geconfronteerd met een batterij aan advocaten van het patronaat. Overigens is de syndicalisatiegraad in Turkije enorm klein, de patroon krijgt de namen van zij, die via een notariële akte, kiezen voor een onafhankelijke i.p.v. een gele vakbond! Meestal wordt dan ook bij dodelijke arbeidsongevallen een compromis bereikt, de familie krijgt een bedrag van de werkgever, dat gaat van tienduizend tot honderdduizend dollar, en zij gaan geen procedure aan. Ik kan dat begrijpen, zeker als je ziet hoe rechtbanken in Turkije momenteel werken!

Na de protesten werden meer dan 500 werknemers opgesloten, het patronaat had aan politie en gendarmerie de namen doorgegeven van ‘linkse’ werknemers, de meesten zijn op probatie vrijgelaten, 28 arbeiders blijven in de cel. Natuurlijk werd traangas, het waterkanon en de matrak gebruikt.

Terwijl de Turkse bevolking kreunt onder de enorme inflatie, bouwt de Turkse president zijn buitenverblijf in Marmaris (officieel gebouw) uit tot driehonderd kamers, met een apart strand. Intussen heeft Erdogan van de emir van Qatar ook een Boeing gekregen, met een prijskaartje van 500 miljoen dollar. Moet er nog zand zijn?