De afgelopen maand was ook in Nederland het toneel van een reeks strijdbare demonstraties. Helaas ontbreekt het gevestigd links aan lef om de opmars van extreemrechts te stoppen. Om stappen vooruit te gaan zetten moeten we verder bouwen aan de actiebewegingen.

Afgelopen weken hebben we een indrukwekkende reeks massale demonstraties gezien. De demonstratie voor klimaatrechtvaardigheid was met 40.000 demonstranten de grootste klimaatdemonstratie uit de Nederlandse geschiedenis. De middelbare scholieren die massaal staakten voor het klimaat liepen voorop.

De Women’s March, een dag voor de klimaatdemonstratie, trok ondanks die ‘concurrentie’ toch 5000 mensen. De landelijke acties tegen de uitverkoop van het pensioenstelsel raakten ondergesneeuwd door het nieuws van de moordaanslag in Utrecht op diezelfde dag. De acties werden daarom vroeg afgeblazen. Toch waren er die dag 40.000 vakbondsleden op de been en het treinverkeer lag de hele ochtend stil.

De reeks werd afgesloten met de demonstratie van de Internationale Dag tegen Racisme. De walgelijke terreuraanslag van een neonazi in Christchurch, de verkiezingsoverwinning van Forum voor Democratie en Baudets neofascistische speech op de verkiezingsavond maakten deze actie extra urgent. Tienduizend mensen gingen de straat op tegen racisme: in feite werd de demonstratie vooral een demonstratie tegen de neofascistische beweging van Baudet en co.

Acties

De maand maart deed denken aan de reeks massaprotesten aan het begin van deze eeuw: tegen de oorlogen in Irak en Afghanistan, tegen het afbraakbeleid van de kabinetten Balkenende, in solidariteit met de Palestijnen en tegen het anti-vluchtelingenbeleid van Verdonk. Net als toen volgden massale en strijdbare demonstraties elkaar in rap tempo op.

Wat opviel in de verschillende protesten was dat niet alleen de organisatoren, maar ook de deelnemers voelden dat de verschillende thema’s met elkaar samenhangen. Op alle acties was antikapitalisme en systeemkritiek duidelijk aanwezig. Er was grote overeenstemming dat het tijd is voor een breuk met de status quo, dat er echte alternatieven nodig zijn en dat we samen een beweging vormen die principieel, inclusief en fel is. Deze ontwikkeling is onderdeel van een internationale tendens. Links gaat weer de straat op en wel vooral op thema’s als klimaat, feminisme, antiracisme en antifascisme.

Dat dit geen overbodige luxe is, bleek wel uit de verkiezingsuitslag. De linkse partijen boden geen echt alternatief. De SP bewoog mee met nationalistische sentimenten en focuste op zeer beperkte sociaaleconomische eisen, terwijl GroenLinks en de PvdA beide aangaven Rutte graag aan een meerderheid te willen helpen in ruil voor een wat minder rechts beleid. Dat GroenLinks won had vooral te maken met het feit dat de partij zich tenminste nog als een klimaatpartij profileerde.

Maar de verkiezingsoverwinning van FvD voerde de boventoon. De partij is er de afgelopen jaren in geslaagd om steeds meer elementen van hun ideologie te normaliseren in het publieke debat: van rassenleer en antisemitisch complotdenken tot klimaatontkenning. De meerderheid van de bevolking moet niets hebben van deze neofascistische partij. FvD kon winnen omdat extreemrechts als enige partij een werkelijk alternatief formuleert. Al is hun alternatief de belofte van etnische zuivering, afschaffing van de democratie en een afrekening met alles wat niet-wit en links is, onder leiding van de grote leider.

Dossiers

Het kabinet Rutte is zijn meerderheid in de Eerste Kamer kwijtgeraakt en zal op zoek moeten gaan naar steun van andere partijen. Ruttes prioriteit zal liggen bij het sluiten van twee dossiers die al een behoorlijke tijd op tafel liggen: het klimaatakkoord en het pensioendossier.

Het sluiten van het klimaatdossier lijkt een vrij eenvoudige opgave te worden. GroenLinks en de PvdA zijn allebei bereid om het kabinet aan een meerderheid te helpen. Jesse Klaver eiste een CO2-belasting voor grote bedrijven en gaf daarbij aan dat het geld in de vorm van subsidies teruggegeven moest worden aan het kapitaal. Die laatste toevoeging zorgde ervoor dat de regeringspartijen al voor de verkiezingen akkoord waren. GroenLinks dreigt zich op deze manier medeverantwoordelijk te maken voor een neoliberaal klimaatbeleid dat vooral bestaat uit subsidies voor bedrijven en extra belastingen voor gewone mensen.

Het pensioendossier is minder eenvoudig. De vakbonden hebben een nieuwe landelijke actiedag afgekondigd voor 29 mei – na de Europese verkiezingen. Dat er eindelijk nieuwe acties zijn aangekondigd is goed nieuws. Het is nu zaak om druk op de ketel te houden en geen enkele verslechtering te accepteren.

In het verleden is de vakbeweging te veel en te vaak meegegaan in het afbraakbeleid van de bazen en de regeringen, zoals bij de verhoging van de AOW-leeftijd. Werkenden hebben meer dan genoeg ingeleverd en het wordt de hoogste tijd dat er een einde komt aan de verslechteringen. We moeten weer stappen vooruit gaan zetten. De bereidheid van de vakbondstop om zich medeverantwoordelijk te maken voor verslechteringen heeft de vakbeweging verzwakt. Om effectief te kunnen terugvechten is het van groot belang dat de vakbondsleiding dit keer zijn poot stijf durft te houden.

Twee jaar

Als links en de vakbeweging zich medeverantwoordelijk maken voor het neoliberale beleid van de regering, zal vooral uiterst rechts daar verder van profiteren. We hebben twee jaar tot de volgende parlementsverkiezingen en het gevaar is dat FvD zijn opmars tot die tijd kan doorzetten. De huidige koers van de gevestigde linkse partijen is het tegenovergestelde van wat links nu nodig heeft: een engagement  de strijd tegen het opkomende neofascisme en voor een wezenlijk socialistisch alternatief voor het neoliberalisme van Rutte serieus te voeren. Dat is extra urgent, omdat de tijd ook enorm dringt om klimaatverandering aan te pakken.

De massale protesten van de afgelopen maand laten zien dat het mogelijk is om een linkse beweging te bouwen die precies op die punten de goede stappen zet. Er is een grote behoefte aan een principieel links antwoord op de grote thema’s van deze tijd en precies op die thema’s gingen mensen massaal de straat op. Het voortzetten van de acties en het verder organiseren van de verschillende bewegingen is een urgente opgave. Een belangrijke eerste stap is om ons te verzetten tegen de georganiseerde extreemrechtse intimidatie tegen mensen in het onderwijs, cultuur en de media.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu. Foto: Matthijs de Bruijne.