Thomas Kemmerich van de liberale FDP wist wat hij deed toen hij zijn verkiezing tot minister-president van Thüringen in de Landtag van Erfurt aanvaardde. Hij was niet verbaasd over de uitslag, het was eerder een onderdeel van zijn politieke berekening: premier worden met behulp van de AfD en vervolgens een minderheidsregering van het zogenaamde politieke midden vormen. Deze krankzinnige strategie had alleen succesvol kunnen zijn in het geval dat de AfD dit toestond. Zo’n regering zou door de AfD zijn gestimuleerd om haar eisen permanent aan te scherpen. Een minderheidsregering gevormd door de burgerlijke partijen CDU en FDP zou de ideale constructie zijn geweest voor een dergelijk scenario.
Het is deze berekening die een breuk met een taboe betekent. Het scenario van de derde verkiezingsronde was te voorzien, zoals Angela Merkel heeft onderstreept en ze noemt het daarom ‘onvergeeflijk’. Alle pogingen van FDP-leider Lindner om het achteraf als een ongeluk te presenteren, kunnen alleen maar het vermoeden bevestigen dat de FDP-leiding in principe bereid is om de AfD in hun berekeningen op te nemen. Volgens een recent opinie onderzoek is 62 procent van de FDP-stemmers van mening dat politieke partijen per geval moeten beslissen over een samenwerking met AfD. Ze sluiten dus vooralsnog geen enkele samenwerking uit – in tegenstelling tot de CDU.
Enerzijds wordt de CDU geconfronteerd met de fundamentele tegenstrijdigheid dat delen van de AfD vlees zijn van eigen vlees en dat de CDU, gezien het snel afnemende electoraat, extreemrechts nodig heeft om aan de macht te blijven. Aan de andere kant wil de CDU dat Duitsland de rol van een wereldmacht speelt. Maar dat kan niet als ze gesteund wordt door de AfD. Want anders dan bij de conservatieven van andere landen vergeven de voormalige geallieerde mogendheden van de Tweede Wereldoorlog of de Europese Unie – zonder welke Duitsland slechts een politieke dwerg was – Duitsland een combinatie van rechtsextremisme en wereldmachtaspiraties niet.
De blijvende historische hachelijke situatie van de Duitse bourgeoisie wordt duidelijk gesymboliseerd door het krachtige protest van het Internationaal Auschwitz Comité de dag na de verkiezingen in Thüringen: het comité beschuldigt de democratische partijen in het Thüringer parlement van politieke blindheid en opportunisme. Volgens het comité hebben ze volledig gefaald in hun confrontatie met extreem-rechts. De vicevoorzitter van het comité, Heubner, betoogt: ‘Als de nationale leider van de FDP Lindner op de hoogte was van de tactische overwegingen van Kemmerich, zou hij moeten aftreden als voorzitter van een liberale partij. Als Lindner niet op de hoogte was van die overwegingen zou hij Kemmerich uit de FDP moeten zetten wegens een voor de partij nadelig gedrag.’
De CDU kan het protest van het comité niet negeren. Daarom bevestigde de nationale leiding van de CDU haar principiële weigering om met de AfD samen te werken. Maar ze zullen proberen uit dit dilemma te komen door steeds meer AfD-leuzen over te nemen. Zij zullen de criminalisering van links protest door de politie, de geheime diensten en delen van het rechtssysteem blijven tolereren, terwijl extreemrechts grotendeels ongehinderd door politieke repressie kan optreden. Daarmee maken ze de AfD nog sterker en acceptabeler. Op lokaal niveau wordt het taboe sowieso voortdurend doorbroken.
Voor hun rechtvaardiging presenteren de FDP en de extreemrechtse Werteunion binnen de CDU de zogenaamde hoefijzertheorie: ze zeggen dat het hun veronderstelde doel was om te voorkomen dat extremisten van zowel links als rechts zouden slagen. Deze ideologie van het ’totalitarisme’, die de verdedigers van mensen-, burger- en sociale rechten gelijkstelt met degenen die ze willen afschaffen, ligt ten grondslag aan de politieke constructie van de Bondsrepubliek Duitsland. Het is een deel van het probleem en effent slechts de weg voor extreem-rechts, wat duidelijk blijkt uit de recente gebeurtenissen in Thüringen.
Daar moet een einde aan komen! De doorbraak van het Thüringer taboe kan een positief aspect hebben als we een nieuw debat krijgen over de fundamentele consensus in onze samenleving. Deze consensus moet ondubbelzinnig gebaseerd zijn op antifascisme en ecologische duurzaamheid.
De Thüringer ‘staatsgreep’ is mislukt door spontane nationale en internationale protesten. Laten we een dergelijke waakzaamheid blijven betrachten!
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op International Viewpoint. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
