Is Trump uit op een staatsgreep?

Onrustwekkend, zeer onrustwekkend. VS-president Donald Trump stuurt het leger af op de vijand, zijn eigen burgers. Hij wil een frontale botsing, omdat hij erop rekent dat polarisering rond ‘wet en orde’ zijn kansen op herverkiezing vergroten. Nu hij zelfs de Insurrection Act, een wet uit 1807, opdiept om alle repressieapparaten in te zetten, krijgt dat de allures van een machtsgreep.

Wet en orde

Er zijn precedenten voor een dergelijke polarisering. Trump kijkt naar Richard Nixon die in 1968 won met een campagne rond Law and Order na enkele jaren van massale protesten tegen racisme en tegen de oorlog in Vietnam. Het kan Trump geen zier schelen wat ze daar in Californië, New York of Chicago over denken, hij kijkt naar de kern van zijn acherban, vooral blanke mannen die zich bedreigd voelen, en een groot deel van de zakenwereld die in Trump een verdediger van zijn orde ziet.

Als hij die stevig kan mobiliseren, haalt hij nog geen meerderheid van stemmen, maar wel van ‘grote kiezers’, de vertegenwoordigers per staat. Zoals vorige keer dus, toen hij drie miljoen stemmen minder had dan rivale Clinton, maar wel een meerderheid van ‘grote kiezers’.

Trump wil die verkiezingen onderdompelen in een sfeer van angst en haat. Ook al met de coronacrisis sprak hij van ‘oorlog tegen een Chinees virus’, nu is het oorlog tegen gewelddadige manifestanten waar hij het etiket ‘antifa’ op plakt. Antifa, dat hij als terreurbeweging wil aanmerken zodat hij die wet van 1807 kan inroepen. Maar dat is niet eens een organisatie, antifa verbieden betekent antifascisme buiten de wet stellen.

Blank

Waar zijn sympathie ligt, was in de zomer van 2017 bij de botsingen tussen ‘blanke supremacisten’ en tegenbetogers in Charlottesville, duidelijk te zien. Met de coronacrisis en de moord op George Floyd, wakkert de president de tegenstellingen zeer bewust aan.

Het is niet alleen een mentaal probleem van de president. De campagnes van Bernie Sanders hebben nu al enkele keren aangetoond dat vooral onder de jongeren linkse ideeën en actievormen ingang vinden. Een deel van de kapitalisten in de VS is beducht voor wat er na de coronacrisis komt. Massale werkloosheid en nog grotere armoede, terwijl de beurskoersen opflakkeren. Nog grotere sociale tegenstellingen dus met risico op sociale onrust. En dan al die jonge Amerikanen die niet vies zijn van socialisme.

De groepen die Trump steunen, zijn uiteraard erg gehecht aan ‘wet en orde’, want het is die orde die hen rijk maakt. Trump kan niet alleen naar de wet van 1807 grijpen, hij heeft ook het Hooggerechtshof opgevuld met medestanders die hem eventueel zullen bijspringen bij de interpretatie van alle mogelijke wetten ter ordehandhaving.

Militarisering

Trump heeft vooral uitgebreide repressiemiddelen. Na de terreuraanslagen van 11 september is alleen al de lokale politie uitgerust met 4,3 miljard dollar militaire uitrusting voor een mogelijke oorlog tegen terroristen. Als antifa’s terroristen zijn, kan de ‘oorlog’ worden ontketend. Toenmalig president Barack Obama wou die militarisering van de politie terugdraaien, maar tevergeefs.

Die militarisering is ook mentaal: politie die zichzelf in die rol ziet en vaak de confrontatie zoekt of aanwakkert. We zagen begin deze week hoe de politie vreedzame manifestanten te lijf gaat met waterkanonnen en rubberkogels. Hoe de politie stelselmatig journalisten heeft aangevallen alsof het ook potentiële terroristen zijn. De media zijn immers ‘vijanden van het volk’, aldus Trgump.

Het creëert een sfeer van burgeroorlog, Wat trouwens al enkele weken bezig is met een president die manifestanten, sommige tot de tanden gewapend, aanspoort om de coronamaatregelen op straat aan te vechten. Naast George Floyd waren er voor dinsdag trouwens al vijf doden gevallen, aldus de New York Times.⁽¹⁾Intussen vielen er al zeker 11 doden…

Solidair

Het is voor de manifestanten in de VS nu erg belangrijk dat ze zien en voelen dat ze niet alleen staan in hun strijd tegen racisme en autoritair gezag. Wat in de VS gebeurt, raakt ons meer dan gewoon. Vanwege het gewicht van de VS, omdat strijd tegen de vele vormen van racisme universeel is, omdat we in Europa en elders in de wereld met hetzelfde autoritaire afglijden te maken hebben.

Want we hebben er het einde nog niet van gezien. Trump en co kunnen de spanning zodanig opdrijven dat ze in geval van slechte peilingen zelfs de normale stembusgang verhinderen. Of als die verkiezingen slecht uitvallen, zullen ze van fraude spreken en hun aanhang oproepen het recht in eigen handen te nemen. Zeg niet dat het onmogelijk is, dat de basis van de rechtstaat in de VS daarvoor te solide is. Er zijn ook hier precedenten.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.