Op 6 januari bestormde een menigte fascisten, QAnon-supporters en andere Trump-aanhangers het Capitool in Washington DC om daarmee te voorkomen dat het presidentschap overgedragen zal worden aan Joe Biden. Sinds Biden de verkiezingen met overwicht won, heeft Trump er alles aan gedaan om zijn achterban met leugens en ongegronde beweringen op te hitsen.

Alle ruimte

Trumps leugens en zijn demagogie sloten naadloos aan bij de extreemrechtse complottheorieën die de ronde doen onder zijn aanhangers. Hij heeft de extreemrechtse en fascistische elementen in zijn beweging jarenlang aangemoedigd, waardoor ze binnen zijn beweging konden groeien. Nadat de naziprotesten in Charlottesville in 2017 uitliepen op een terreuraanslag op linkse activisten, sprak hij over ‘good people on both sides’. En het afgelopen jaar kregen de fascisten – Proud Boys en anderen – die Black Lives Matterdemonstranten aanvielen alle ruimte. In een debat met Biden weigerde hij afstand te nemen van de fascistische Proud Boys en verzocht hij ze ‘to stand back and stand by’. Alsof hij er persoonlijk de aanvoerder van was.

Ondertussen zette Trump vol in op de walgelijke criminalisering van antifascisten, antiracisten en anderen die de afgelopen jaren weerstand boden tegen fascistische terreur en het door Trump aangemoedigde, routinematige racistische politiegeweld.

Onder extreemrechtse groepen en QAnon-volgers werd het protest van gisteren als de laatste kans gezien om het einde van Trumps presidentschap te voorkomen. Proud Boys-leider Enrique Tarrio, die dinsdag werd gearresteerd voor het vernielen van een Black Lives Mattervlag, maar vervolgens werd vrijgelaten zonder zelfs maar borg te hoeven betalen,  kondigde aan dat zijn beweging ‘incognito’ zou zijn op het protest. Hetzelfde gold voor de Oath Keepers. Vanuit QAnon-accounts werd opgeroepen om gewapend naar het protest te komen.

Geen verrassing

Dat het protest op geweld zou uitdraaien kon daarom voor niemand een verrassing zijn. Dat was voor Trump geen enkel beletsel om het protest toe te spreken en verder op te stoken. De verkiezingen zouden zijn gestolen, het land werd overgenomen, hij en zijn aanhangers voerden een wanhopige strijd om het land te redden van de ondergang.

De Republikeinse Senatoren moesten aangemoedigd worden om hun rug recht te houden en de ‘zwakken’ onder hen – de Senatoren die niet van plan waren om mee te gaan in Trumps leugens over verkiezingsfraude – moesten onder druk worden gezet. Vervolgens sloot hij zijn speech af door op te roepen om op te trekken naar het Capitool: ‘let us walk down Pennsylvania Avenue’. Daarmee droeg hij zijn achterban in feite over aan de georganiseerde fascistische groepen die zich hadden voorbereid op een gewelddadige confrontatie.

Bij het Capitool was behalve de beveiligingsstaf geen politie te bekennen. Terwijl een aanval op het gebouw voor de hand lag en terwijl Trump afgelopen zomer nog dreigde het leger in te zetten tegen Black Lives Matteractivisten in dezelfde stad. De bestorming van het gebouw werd met andere woorden willens en wetens toegestaan.

Zelfs toen het Capitool werd bestormd werd er urenlang niet ingegrepen. Volgens bronnen in het Witte Huis heeft Trump geprobeerd te voorkomen dat de Nationale Garde werd ingezet tegen de fascistische meute in het Capitool. Dat dit na twee uur toch gebeurde zou het gevolg zijn van interventie van iemand uit de staf van het Witte Huis. Toen er werd ingegrepen werden er aanvankelijk slechts enkele arrestaties verricht, later op de avond, toen de avondklok was ingegaan, liep dat op naar enkele tientallen. Het tuig dat gisteren in Washington op de been was, werd met andere woorden met fluwelen handschoenen aangepakt. Dat staat in nogal schril contrast met Trumps uitspraken van afgelopen zomer, waarin hij tijdens linkse protesten dreigde dat op beschadiging van overheidsgebouwen minimaal tien jaar celstraf zou staan.

Fascisme

Wat we in Washington hebben gezien was een actie van bewuste fascisten en min of meer gewone Trump-aanhangers die hen volgden. Het was een gewelddadige actie die is opgestookt met leugens, demagogie en extreemrechtse complottheorieën en een stap in de ontwikkeling van een fascistische beweging in de Verenigde Staten met een zekere massabasis. Hoewel die massabasis niet moet worden overschat – in Washington waren gisteren duizenden en zeker niet meer dan enkele tienduizenden demonstranten op de been – is het een heel gevaarlijke ontwikkeling.

Niet omdat deze beweging nu een directe bedreiging voor de democratie is, maar omdat Bidens presidentschap een ideale voedingsbodem zal zijn voor de verdere groei van deze beweging. Biden werd verkozen, omdat een meerderheid van de Amerikanen herkenden dat een voortzetting van Trumps presidentschap levensgevaarlijk is. Maar de democraten zullen opnieuw teleurstellen.

De fascistische beweging in de VS is nu al een serieuze bedreiging voor Black Lives Matteractivisten en andere delen van links en met een grotere beweging zal de fascistische dreiging alleen maar groeien. Het is van het grootste belang dat Amerikaans links in actie komt om het fascisme te bestrijden, zich losmaakt van de Democratische partij en een onafhankelijke linkse pool gaat opbouwen.

Internationaal

De ontwikkelingen in de VS zijn onderdeel van een internationale trend. In allerlei landen zien we fascistische bewegingen opkomen en zien we hoe extreemrechtse politici gebruik maken van neofascistische complottheorieën om hun achterban op te hitsen tegen een imaginaire linkse/communistische vijand. We zien een toename aan georganiseerd en ongeorganiseerd fascistisch geweld.

Ook in een land als Nederland kennen we dit soort fascistisch uitschot. Thierry Baudet sprak de dag van de bestorming op Twitter zijn steun uit voor Trump en Joost Eerdmans verklaarde in november dat Trump de ‘morele winnaar’ van de Amerikaanse verkiezingen was. De complottheorieën die worden aangehangen door het tuig in Washington worden in Nederland uitgedragen door viruswaanzinnigen als Lange Frans en Willem Engel. Fascistische groepen, hooligans en ongeorganiseerde aanhangers van extreemrechtse partijen maken zich al jaren achtereen schuldig aan gecoördineerde aanvallen op antiracisme-demonstranten.

In de Verenigde Staten vonden al direct protesten plaats uit woede over de gebeurtenissen in Washington. Afgelopen weekend stonden er meer protesten gepland. Dat is uitstekend nieuws, want de enige manier om ons te wapenen tegen de fascistische dreiging is door te bouwen aan massale en militante antifascistische bewegingen. Die protesten moeten in zoveel mogelijk landen navolging krijgen – om solidariteit te tonen met antifascisten in de VS en omdat een sterk antifascistisch links ook elders van levensbelang is.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.