Openlijke islamofobie in Zwitserland

Zwitserse burgers kunnen in maart 2021 stemmen over het islamofobe volksinitiatief ‘Ja tegen het verbod op gezichtsbedekking’. Het hoofddoel is een nieuwe stigmatiseringscampagne tegen de moslimbevolking.

Dit initiatief, gesteund door de Volkspartij SVP/UDC en een meerderheid van de centrumgroep (PDC, PBD en PEV) werd in 2017 ingediend door de commissie Egerkingen (die in 2008 al het initiatief had genomen voor het referendum ‘Tegen de bouw van minaretten’).⁽¹⁾SVP/UDC: Zwitserse Volkspartij (extreem-rechts); CVP/PDC: Christen-Democratische Volkspartij; BDP/PBD: Conservatieve Democratische Partij; EVP/PEV: Evangelische Volkspartij. Het heeft zijn wortels in het initiatief in Ticino ‘Verbod op het verbergen van het gezicht op openbare plaatsen’, geïnitieerd door de ‘Trouble-fête’ beweging met de steun van de Lega en de SVP/UDC, en in september 2013 aangenomen met meer dan 65% van de stemmen.

Racisme als permanente campagne

De voorgestelde tekst vermijdt opzettelijk elke verwijzing naar de sluier van moslimas. Maar vergis je niet, de burqa is het voornaamste voorwerp van beschuldiging van het Egerkingen Comité en haar aanhangers, waarbij het initiatief als uitvloeisel discriminatie van moslims in het algemeen heeft. De campagnebeelden van de initiatiefnemers zijn duidelijk, met een foto van een vrouw in een burqa, en de tekst ‘stop extremisme’.

Dit maakt deel uit van een voortdurende en steeds meer stigmatiserende campagne tegen niet-witte mensen, maar ook tegen moslims. De SVP/UDC wil het xenofobe en islamofobe discours blijven bevorderen en versterken en tegelijkertijd vasthouden aan een neoliberale economische en ecologisch destructieve oriëntatie.

Gelijkheid als instrument

De SVP/UDC en haar aanhangers blijven ook de kwestie van vrouwenemancipatie instrumentaliseren in hun campagnes tegen buitenlanders en de moslimbevolking in het bijzonder. Op de historische dag van de Feministische Staking op 14 juni 2019 – die ze uiteraard niet steunde – organiseerde de Zwitserse Volkspartij (SVP/UDC) in Franstalig Zwitserland een steunmaaltijd voor een anti-abortusstichting (Zwitserse hulp voor moeder en kind). Niet verwonderlijk voor een partij die het volksinitiatief ‘Financiering van abortus is een privéaangelegenheid’ had gesteund, waarin werd voorgesteld om abortus uit te sluiten van de door de ziektekostenverzekering (LAMal) vergoede uitkeringen, dat in februari 2014 bij een referendum werd verworpen. Integendeel: de SVP/UDC is een historische vijand van de vooruitgang van vrouwenrechten.

Ook andere stemmen die beweren ‘links en feministisch’ te zijn, steunen het initiatief in naam van de gelijkheid en stellen dat ‘de sluier niets anders is dan een mobiele gevangenis voor vrouwen’. Hun paternalistische argument – ‘wij hebben het feit dat sommige mensen de discriminatie waarmee ze geconfronteerd worden aanvaarden of zelfs onderschrijven nooit als een reden beschouwd om de strijd ertegen te staken’ – ontkent de zeggenschap van vrouwen die de boerka dragen en gaat voorbij aan het feit dat dit initiatief de discriminatie waaraan ze al blootstaan, alleen maar zal versterken.

Zelfbeschikking versus de patriarchale staat

Een dergelijke politieke oriëntatie staat haaks op elk idee van zelfbeschikking van vrouwen door vrouwen die de burqa dragen te betuttelen, namens hen te spreken en hen automatisch onderdrukt te verklaren zonder hen een stem te geven of zelfs maar naar hen te luisteren. Bovendien is het gebruik van het repressieve apparaat van de staat nooit een middel tot emancipatie. Moslimvrouwen, die al behoorlijk gediscrimineerd worden en onderworpen zijn aan stereotypen die een aanzienlijke invloed hebben op de verwezenlijking van hun rechten, hebben er geen behoefte aan dat beslissingen voor hen worden genomen.

We wijzen erop dat de organisatie Terre des Femmes (TdF), die zich inzet voor de gelijkheid van vrouwen en mannen en gender gerelateerd geweld bestrijdt, zich ondubbelzinnig tegen een verbod op de boerka heeft uitgesproken, evenals de Zwitserse afdeling van Amnesty International. TdF noemt het ‘hypocriet’: een boerka-verbod eisen in naam van de gelijkheid is niets anders dan ‘racistische instrumentalisering’.

Ook het mensenrechtencomité van de VN oordeelde in 2018 dat de Franse wet op het boerka-verbod onevenredig inbreuk maakt op de godsdienstvrijheid en tegelijk een ‘vorm van kruiselingse discriminatie op basis van geslacht en godsdienst’ is.

Stemmen voor een initiatief dat slechts één vorm van discriminatie zal versterken in naam van de strijd tegen de discriminatie van vrouwen is politieke onzin. De sluier en de boerka, die met geweld (door een staat en/of een individu) worden opgelegd of verwijderd, zijn reactionaire handelingen die indruisen tegen elke steun voor de zelfbeschikking van de vrouw.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op solidaritéS. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.