Modi’s antwoord op de pandemie

Laten we van meet af aan duidelijk zijn: wat er nu in India gebeurt is massamoord. En het wordt georganiseerd door een man die ervaring heeft met dergelijke zaken.

Twee beelden markeren de huidige crisis en omvatten het verloop ervan. Het eerste is het beeld van de Indiase politie die vorig voorjaar, tijdens de eerste golf van de pandemie, migrerende werknemers met bleekwater natspoot, en het grimmigere, recentere is het beeld van crematievuren die overal in het land branden. De route tussen de 2 markeringen was te verwachten, maar het geweld schuilt in het feit dat het voorkomen had kunnen worden.

Toen het besmettingspercentage na de eerste lockdown daalde, verklaarde het Modi-regime de overwinning op het virus. In maart vertelde de premier de natie dat de Mahabharat-oorlog (mythische strijd in hindoeïstische heldendichten) in 18 dagen was gewonnen, maar dat hij de coronaslag in 21 dagen zou winnen.

Het beleid werd bepaald door dit bijgeloof. De coronavirus-werkgroep van de regering kwam niet meer bijeen en de minister van Volksgezondheid verklaarde dat India zich ‘in het eindspel van de pandemie’ bevond. De regering pochte dat ze 55 miljoen doses vaccin had verkocht aan 62 verschillende landen.

Het was een voorbeeld van een perfect huwelijk tussen Hindoetva en kapitalisme. Hindoetva verzekerde de regering dat het virus voorbij was, terwijl kapitalistische hebzucht een wereldwijde pandemie te gelde maakte.

Vaccin-kapitalisme

Het levensreddende vaccin is in bijna alle landen van het mondiale Noorden gratis verkrijgbaar, in India is dat niet het geval. Het Serum Institute of India (SII), ’s werelds grootste vaccinproducent, is momenteel de belangrijkste producent van het vaccin in het land. In januari verkochten ze de eerste 100 miljoen doses van het vaccin aan de Indiase regering tegen een ‘speciale prijs’ van 200 roepies (2,25 euro) per dosis, waarna ze de prijs verhoogden. Op de particuliere markt wordt het vaccin verkocht voor 1.000 roepies (11,27 euro) per dosis.

SII is een particulier bedrijf dat wordt geleid door een van de rijkste mannen ter wereld, Cyrus Poonawala, die een vermogen heeft van bijna 10,8 miljard euro. Poonawala vergaarde zijn fortuin als paardenfokker en -racer. Deze superieure gokinstincten brachten zijn zoon, Adar Poonawala, er vorig jaar, kijkend naar de verwoestende wereldwijde pandemie toe om te besluiten dat het zijn moment was om een slag te slaan. In zijn interview met internationale media benadrukte Poonawala dat hij ‘het risico zou nemen en een koploper zou worden’.

De gebruikelijke verdachten sprongen op de kar om noodsituaties op het gebied van de volksgezondheid om te zetten in particuliere winst. De Melinda en Bill Gates stichting investeerden 124,3 miljoen euro, terwijl de vampierfirma’s Goldman Sachs, Citi en Avendus Capital de belangrijkste adviseurs van SII werden. Zoals alle elites uit het mondiale Zuiden die goed getraind zijn in neoliberale taal, verklaarde Poonawalla dat zijn verheven antikoloniale doel was om: ‘Het overgrote deel van het vaccin, althans in het begin… te leveren aan onze landgenoten voordat het naar het buitenland gaat.’

In werkelijkheid ging bijna 80 procent van de vaccins van SII naar het buitenland voor een forse winst, tot de Indiase regering uiteindelijk toen het aantal doden begon te stijgen een verbod op de export afdwong.

De contouren van deze kapitalistische waanzin openbaarden zich al snel. Cyrus Poonawalla’s rijkdom steeg met 85% in 5 maanden. En terwijl de rook van de brandstapels de Indiase lucht begon te verduisteren, tekende Adar Poonawalla eind maart een huurcontract voor een Londens herenhuis voor een recordbedrag van 58.391,55 euro per week.

Het neoliberalisme doodt

Het Modi-regime is rechtstreeks verantwoordelijk voor de huidige ramp. Maar de weg hiernaartoe werd geplaveid door allen die voor hen kwamen, zij die sinds de jaren tachtig gretig de structurele aanpassingsprogramma’s van het IMF volgden en India’s levensbepalende instellingen en infrastructuur verwoestten. We hadden blijkbaar meer auto’s nodig, meer dammen, ten koste van voedsel en gezondheidszorg.

De Indiase economie werd in 1991 onder een regering van de Congrespartij formeel geliberaliseerd. Het verhaal dat daarop volgde, komt ons verontrustend bekend voor.

Het terugdringen van het begrotingstekort, de heilige graal van het neoliberalisme, leidde in werkelijkheid tot ‘een achteruitgang van de staatsinkomsten‘, aangezien de rijken werden vrijgesteld van belastingen en overheidsinvesteringen en de sociale uitgaven teruggeschroefd werden, terwijl de militaire uitgaven verhoogd werden.

Ik wil benadrukken dat niet alleen de Congrespartij of de BJP, maar elke regeringscoalitie, op deelstaat- en federaal niveau, deze weg heeft gevolgd, inclusief de stalinisten die aan de macht waren in mijn thuisstaat West-Bengalen, waarvan de meest gevierde poging was om boeren van hun land te beroven om er een autofabriek te bouwen. Meer dan 50 miljoen Indiërs werden onteigend om plaats te maken voor ontwikkelingsprojecten zoals grote stuwdammen in de eerste 50 jaar van de onafhankelijkheid om het productivistische imperatief van het kapitalisme kracht bij te zetten. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 50% van de onteigende mensen adivasis of inheemse mensen waren die in de heuvels en beboste gebieden woonden waar de meeste dammen werden gebouwd en mijnen werden aangelegd.

De gezondheidszorg vertelt een vergelijkbaar verhaal van roof. Volgens het BMJ [British Medical Journal] heeft India vandaag de dag slechts 0,8 dokters en 0,7 ziekenhuisbedden per 1000 inwoners en is het land na de VS en China het land met de hoogste militaire uitgaven ter wereld. Maar niet iedereen bleef verstoken van gezondheidszorg. De particuliere gezondheidszorg is onder het neoliberalisme explosief gegroeid: het land behoort tot de 20 landen met de hoogste uitgaven voor particuliere gezondheidszorg, terwijl het tot de landen met de laagste uitgaven voor volksgezondheid behoort.

Bezuinigingen, zo leert Ruthie Gilmore ons, zijn het ‘georganiseerd verwaarlozen’ van leven en het maken van leven, gekoppeld aan ‘georganiseerd geweld’. De sluiting van scholen en ziekenhuizen en de uitbreiding van gevangenissen en defensiebudgetten spiegelen elkaar.

Bezuinigingen versterken echter slechts wat een van de belangrijkste organiserende principes van het kapitalisme is: de verlaging van de waarde van het menselijk leven. Terwijl het kapitalisme ernaar streeft de waarde van arbeidskracht te verlagen om de meerwaarde te vergroten, betekent dit concreet voor de arbeidersklasse, in navolging van Rosemary Hennessy’s concept van onderwerping, wat we de vervaardiging van onderwerping zouden kunnen noemen. Dit mechanisme gaat verder dan de economische inspanning om de lonen te verlagen. De lonen worden immers meestal effectief verlaagd als het kapitaal erin slaagt de parameters van de sociale reproductie van het leven en de arbeidskracht te verlagen. Sociale onderdrukkingen zoals ras, geslacht en kaste zijn enkele van de belangrijkste mechanismen voor het verlagen van de sociale reproductie.

We moeten denken aan een trieste passage in Het Kapitaal, waarin Marx beschrijft hoe in zijn tijd in Groot-Brittannië ‘nog steeds af en toe vrouwen werden gebruikt in plaats van paarden voor het trekken van boten door kanalen, omdat de arbeid die nodig is om paarden en machines te produceren een nauwkeurig bekende hoeveelheid is, terwijl de arbeid die nodig is om de vrouwen van de overtollige bevolking te onderhouden buiten alle berekeningen blijft’. Michael Goldfield maakte onlangs een soortgelijke opmerking over de rol van slavernij en racisme in de VS en liet zien hoe ‘zowel de planters als de noordelijke industrie profiteerden van goedkope arbeidskrachten, waarvan de ondergrens werd bepaald door racisme’, waardoor in de loop der tijd ‘een meedogenloze veronachtzaming van de menselijke waardigheid en de heiligheid van het menselijk leven’ ontstond. Om Gilmore te parafraseren, waar het leven geen prijs heeft, is het leven niet kostbaar.

We zien deze moorddadige logica – van kapitalisme dat het leven devalueert door bezuinigingen – in India op zo’n schaal spelen dat zelfs de rijken en machtigen niet veilig zijn. Een voormalig ambassadeur stierf terwijl hij op de parkeerplaats van een ziekenhuis in Delhi stond te wachten. Er zijn geen ziekenhuisbedden. Er zijn geen ambulances. In Surat, een industriestad in Gujarat, zijn de roosters voor het verbranden van lichamen zo onophoudelijk in werking geweest dat het ijzer op sommige roosters is gesmolten.

Bijna al het mortuariumpersoneel in crematoria en verbrandingsplaatsen is afkomstig uit Dalit- of Bahujan-gemeenschappen, met een gemiddeld maandsalaris van ongeveer 111,75 euro. Zij werken de klok rond, zonder enige persoonlijke beschermingsmiddelen, en geven laatste sacramenten, rouwbegeleiding en troost aan families die bij leven waarschijnlijk zouden hebben gepleit voor hun voortdurende rituele afzondering van de elitaire samenleving. Bezwada Wilson, een organisator voor de rechten en het welzijn van de crematiewerkers, vertelde VICE World News: ‘Niemand weet hoeveel crematiewerkers positief zijn getest op deze dodelijke ziekte en niemand weet hoeveel er als gevolg daarvan zijn gestorven. Dat komt omdat overheidsfunctionarissen de crematie- en reinigingswerkers niet als mensen zien.’

Maar terwijl het land naar zuurstof snakt, zijn de voorraden van Linde India, een leverancier van medische zuurstof, verdubbeld. Adar Poonawalla heeft de Amerikaanse senator Ted Cruz [die tijdens de pandemie op vakantie ging naar Mexico] overtroffen en is India ontvlucht en heeft zijn toevlucht gezocht in zijn bescheiden Londense herenhuis, net als de ultrarijken in hun privéjets.

Ondertussen brandt de rest van India, terwijl BJP-leiders blijven leuren met koeienmest en koeienurine als medische oplossingen voor covid 19. Tot 1 mei was slechts 1,9 procent van de Indiase bevolking volledig gevaccineerd terwijl er dagelijks meer dan 400.000 nieuwe infecties bevestigd worden door tests, het werkelijke cijfer ligt zeker veel hoger.

Kapitalistische staat tegen het volk

Narendra Modi heeft, meer dan enige andere premier sinds de jaren tachtig, de macht van de Indiase staat met bruut geweld aangewend om een politiek te voeren die veilig is voor het kapitaal, Hindoetva was de ideologische stormram voor dit project. Hoewel de staat afwezig is bij het scheppen van leven, zoals gezondheidszorg of onderwijs, is hij maar al te aanwezig bij het scheppen van dood, van de Gazaficatie van Kasjmir tot het inrichten van detentiekampen voor Moslims, Dalits en Adivasis.

Het is inderdaad niet de staat die momenteel het door neoliberalisme geteisterde gezondheidszorgsysteem operationeel houdt, maar gewone mensen. Teams van vrijwilligers hebben overal in het verwoeste landschap netwerken voor wederzijdse hulp opgezet en proberen op ingenieuze en diep liefdevolle manieren de schade te beperken. Gurudwaras [gebedshuizen van de Sikhs] en moskeeën zijn onvermoeibaar aan het werk om voedsel te verstrekken. De leider van de fascistische Shiv Sena, Uddhav Thackeray, zag zich genoodzaakt de moslims van de stad Ichalkaranji in Maharashtra te bedanken voor hun donatie van Zakat-geld voor de financiering van een intensive care unit met 10 bedden in een plaatselijk ziekenhuis. Mensen hebben covid 19-hulplijnen opgezet om de zieken te bereiken en zetten car pools op om als ambulances te fungeren, terwijl politici in Maharashtra en Gujarat essentiële geneesmiddelen en zuurstof hebben opgepot om tegen een verhoogde prijs op de markt te verkopen.

Deze moorddadige taakverdeling tussen de staat en het volk moet ongedaan worden gemaakt en de staat moet worden gedwongen namens het volk op te treden. Een aantal stappen kunnen onmiddellijk genomen worden om het tij te keren.

1. De regering moet de Essential Commodities Act (wet op eerste levensbehoeften) in werking stellen om een einde te maken aan het hamsteren van essentiële geneesmiddelen, zuurstof, enzovoort door roofzuchtige bedrijven.

2. De staat moet ruimte opeisen om veldhospitalen op te zetten en hotels te openen voor de daklozen.

3. De regering moet onmiddellijk geld investeren in de productie van vaccins en stappen ondernemen om vaccins gratis en universeel te maken. De gedifferentieerde prijsstelling van deze geneesmiddelen, ingesteld door bedrijven als SII, moet worden afgeschaft en vaccins moeten gratis worden voor iedereen, met een verdeling op basis van kwetsbaarheid, en niet op basis van de grootte van de portemonnee of het vermogen om voor te dringen.

4. Anthony Fauci heeft een harde lockdown aanbevolen, maar in een land als India is deze stap noch humaan, noch doeltreffend zonder financiële steun van de staat aan de gezinnen, zodat ze vrij van werk kunnen zijn. Waar wel sprake van kan en moet zijn is een harde lockdown bij religieuze en sociale bijeenkomsten, waarvan er één door de regering als veilig bejubeld in het recente verleden, ongetwijfeld een superverspreider was.

5. Overheidsmiddelen die zijn bijeengebracht om covid-19 aan te pakken, moeten onmiddellijk op een open en transparante manier ter beschikking worden gesteld. Tijdens de eerste golf vorig jaar heeft de regering Modi een fonds voor bijstand aan de burger en hulpverlening in noodsituaties (PM-CARES) opgericht om de crisis aan te pakken. Meer dan 70% van de middelen is gedoneerd door organisaties in de publieke sector, maar PM-CARES is zo opgezet dat het geen verantwoording hoeft af te leggen aan overheidsinstanties en dus aan het publiek. In werkelijkheid weet niemand hoe deze middelen worden besteed.

6. Tenslotte heeft internationaal links, vooral in het Noorden van de wereld, een vitale rol te spelen: we moeten onze eigen heersende klassen onder druk zetten om te stoppen met het hamsteren van vaccins. Vaccin-imperialisme mag dan op korte termijn werken voor de rijke landen, maar het stelt het virus in staat te muteren in delen van de wereld zonder vaccin en uiteindelijk terug te keren om de hamsteraars te treffen. Internationalisme is in dit geval niet alleen een politiek principe, het is een noodzaak voor de volksgezondheid.

Mijn 13-jarige nichtje en bijna 80-jarige moeder in Delhi zijn doodsbang om de telefoon op te nemen om niet nog meer verliezen te horen.

Ik voel de behoefte om meer dan alleen taal te gebruiken om de omvang van de crisis over te brengen. Hoe kan ik het gevoel overbrengen van de lucht die verzadigd is met de as van gecremeerde lichamen? Hoe kan het geluid van een jammerende moeder die net haar kind heeft verloren, in woorden worden omgezet? Maar we moeten onze woorden gebruiken, nu luider dan ooit. De doden eisen dat mystieke sluiers van ondoorgrondelijkheid van de geschiedenis worden gescheurd, want daaronder ligt de banaal voor de hand liggende verklaring voor dit bloedbad: kapitalisme.

Terwijl we ons inspannen om het leven in India te stabiliseren, moeten we onszelf er voortdurend aan herinneren dat we het ons niet langer kunnen veroorloven om het systeem te stabiliseren.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Spectre. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.