Voor echte bevrijding van LHBTQI mensen in China

In mei legde een Chinese non-profit organisatie, het Beijing LHBT Center, plotseling een verklaring af: ‘Het spijt ons heel erg dat het Beijing LHBT Center door krachten buiten onze controle vandaag zijn activiteiten zal staken’. Onder druk van de Chinese autoriteiten werd de organisatie gedwongen haar activiteiten op te schorten.⁽¹⁾Op het moment van schrijven zijn de overzeese sociale netwerkaccounts van de organisatie (Facebook, Instagram, LinkedIn) niet verwijderd.De organisatie werd opgericht in 2008, en verstrekte tot haar sluiting in 2023, onder censuur en druk van de Chinese autoriteiten, middelen zoals goedkope counseling en een crisis-hotline. En het had zalen voor filmvertoningen en discussiegroepen.

Het centrum is noch de eerste noch de grootste organisatie voor seksuele minderheden in China, maar het vertegenwoordigde China’s LHBTQI-beweging in het politieke, economische en culturele centrum van het land. Het centrum bleef pleiten voor rechten voor LHBTQI-mensen, waaronder het homohuwelijk, zelfs na het landelijk hardhandig optreden tegen mensenrechtenadvocaten en -activisten dat in 2015 begon.

De activiteiten van het centrum zijn de afgelopen jaren teruggeschroefd. De afgelopen jaren heeft Xi Jinping de rechten van LHBTQI-personen als ‘westerse waarden’ aangemerkt en werden activisten vastgezet. De onderdrukking staat in schril contrast met buurland Taiwan, dat in 2019 als eerste land in Azië het homohuwelijk erkende.⁽²⁾In Taiwan groeiden destijds niet alleen de democratische bewegingen, maar ook de feministische bewegingen, de arbeidersbewegingen en de sociale bewegingen in het hele land, waardoor de traditionele beperkingen van de toenmalige Taiwanese samenleving konden worden afgeschaft.

Onderdrukking van LHBTQI mensen in het verleden

LHBTQI mensen werden in China nooit expliciet beschermd tegen discriminatie. Ook had de Chinese regering een ambivalente en wisselende houding ten opzichte van het onderwerp. De grondwet van de Volksrepubliek China voorziet in gelijkheid onder de wet. Maar daarin wordt seksuele geaardheid of genderidentiteit niet expliciet genoemd. En er is geen antidiscriminatiebepaling met betrekking tot seksuele geaardheid of genderidentiteit in de Chinese arbeidswetgeving. De onderdrukking is niet iets van de laatste tijd. En de ambivalente en wispelturige houding van de overheid veranderde soms in volledige afkeuring.

De onderdrukking van LHBTQI’s is geëscaleerd sinds Xi Jinping in 2013 door het Nationale Volkscongres tot president van China werd gekozen. Drie maanden na de verkiezing van Xi Jinping werden medewerkers van het Beijing Queer Film Festival gearresteerd. En twee maanden later werd het Beijing Independent Film Festival tegengewerkt door de Chinese autoriteiten en afgelast. Het onafhankelijk filmfestival, dat toen 11 jaar bestond, was al eerder door de autoriteiten tegengewerkt, maar het was de eerste keer dat het moest worden afgelast. In 2020 werd Shanghai Pride gedwongen zijn activiteiten te beëindigen. Het is een van de langstlopende gay pride-groepen in China en was ongeveer 11 jaar actief.

De officiële website van het Beijing Queer Choir bestond rond oktober vorig jaar. Maar die is op het moment van schrijven gesloten. Het Beijing Queer Choir werd opgericht in 2008, hetzelfde jaar dat het Beijing LHBT Center werd opgericht. Het was alsof Xi Jinping zich aansloot bij het beleid van Poetin. Sinds vorig jaar heeft Poetin in toespraken in verband met de invasie van Oekraïne herhaaldelijk discriminerende opmerkingen gemaakt die gericht lijken op seksuele minderheden. Rusland en China staan momenteel samen op tegen de ‘gemeenschappelijke vijanden’.

Xi Jinping op zijn hoede voor ‘westerse waarden’

De ‘gemeenschappelijke vijanden’ van de Chinese en Russische dictators zijn de ‘westerse waarden’. In China hebben verscherpt toezicht en censuur meerdere LHBTQI-gerelateerde organisaties gedwongen te sluiten en de evenementen af te gelasten onder het voorwendsel van ‘nationale veiligheid’.⁽³⁾Tijdens het 20e Nationale Congres van de Chinese Communistische Partij in oktober 2022 gebruikte Xi Jinping 91 keer ‘veiligheid’ en 29 keer ‘nationale veiligheid’ in zijn politieke verslag. Daarentegen werd ‘hervorming’, dat in het verleden vaak werd gebruikt in politieke toespraken van de CCP, slechts 51 keer gebruikt. China is verschoven van het tijdperk van ‘hervorming en openstelling’ naar het tijdperk van ‘nationale veiligheid.’ De politieke druk breidde zich ook uit tot de sociale media. In juli 2021 werden veel WeChat-accounts die verband hielden met LHBTQI-bewegingen waarin universiteitsstudenten actief waren geblokkeerd en vervolgens zonder waarschuwing verwijderd. De accounts werden eenzijdig verwijderd terwijl de studenten hun recht op vrije meningsuiting en vrijheid van meningsuiting uitoefenden.⁽⁴⁾Vanwege de populariteit van WeChat gebruikt de Chinese overheid de applicatie als gegevensbron om massasurveillance in China uit te voeren.

Sociale netwerkdiensten zoals LINE, Twitter, YouTube, Facebook en Instagram, die in andere landen veel worden gebruikt, kunnen in China niet worden gebruikt of worden strikt beperkt, behalve als gebruik wordt gemaakt van roaming of VPN-diensten in het buitenland. Dat is te wijten aan het heel strikte systeem van internetcensuur dat bekend staat als de ‘Grote Firewall’. In feite worden mensen in China gedwongen WeChat, Weibo, Renrenwan en Oasis te gebruiken in plaats van respectievelijk LINE, Twitter, YouTube, Facebook en Instagram. De Chinese autoriteiten voeren niet alleen op het Chinese vasteland maar ook in andere landen staatstoezicht uit en verzamelen inlichtingen. Toen een vriend van de schrijver van dit artikel, die in een ander land dan China woont, de Chinese regering bekritiseerde op WeChat, kreeg hij de volgende dag een waarschuwend telefoontje van een Chinese ambtenaar van de veiligheidsdienst.

De enige manier om echte bevrijding te bereiken

De Chinese regering heeft resultaten geboekt op het gebied van ‘people control’ gericht op ‘nationale veiligheid’. In de afgelopen jaren is de Chinese regering erin geslaagd de gesprekken, het gedrag en de aankoopgeschiedenis van alle Chinese burgers te controleren door gebruik te maken van exclusieve Chinese sociale media. Het toont het sterke gevoel van onbehagen van Xi Jinping, die overdreven op zijn hoede is voor de invloed en waarden van het buitenland. Tegelijkertijd wordt er in naam van loyaliteit ‘rekening gehouden met wat Xi Jinping wil’ door de ‘nationale veiligheidsfactie’ die haar macht en belangen binnen de Chinese Communistische Partij (CCP) vergroot.

Vooral tijdens de pandemie heeft de Chinese regering de privatisering van openbare sociale diensten voortgezet.⁽⁵⁾Vierde Internationale, 23 december 2022, ‘Solidariteit met de massabeweging voor democratie in China‘. Dat heeft vrouwen en andere gemarginaliseerde groepen blootgesteld aan verdere precaire omstandigheden en uitbuiting. Daartegenover hebben feministische en LHBTQI-activisten lokaal en in het buitenland strijd gevoerd tegen gender gerelateerd geweld. Ook de mensen in China zijn een massale strijd begonnen in het hele land.

Als gevolg hiervan behaalde de bevolking vorig jaar haar eerste overwinning in de strijd tegen het pandemiebeleid van het land op de lange termijn. De strijd in heel China deed het regime van Xi Jinping tot op zekere hoogte terugkrabbelen van zijn dictatoriale beleid. Het onderdrukte proletariaat heeft geen land. Wij socialisten moeten hun strijd voor de fundamentele mensenrechten van de onderdrukten krachtig steunen en versterken. Onze horizon is internationale solidariteit om het Chinese bureaucratische kapitalistische systeem omver te werpen en ook om het dictatoriale bewind van Xi Jinping, waaraan het politieke regime zijn macht ontleent, af te schaffen.⁽⁶⁾Na het Beijing Sitong Bridge protest in oktober 2022 ‘Courage at Sitong Bridge’, organiseerden demonstranten met volledige beschermende kleding een actie met de slogans van het Sitong Bridge protest (hieronder) voor de Chinese ambassade in Tokyo: ‘We willen geen nucleïnezuurtests, we willen eten.’ ‘We willen geen lockdowns, we willen vrijheid.’ ‘We willen geen culturele revolutie, we willen hervormingen.’ ‘We willen geen dictatoriale leiders.’ Wij zijn de klasse die het werk van de wereld doet en een revolutie kan bewerkstelligen. Wij kunnen echte bevrijding bereiken.⁽⁷⁾Geciteerd uit het einde van Leslie Feinberg’s boek Transgender Liberation: A Movement Whose Time Has Come, (1992). Het is de enige manier om te voldoen aan de eisen van onderdrukte mensen die zich aansluiten bij de voortdurende strijd voor democratische hervormingen en revolutionair socialisme.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op International Viewpoint. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.