De onzen: Hugo Blanco (1934 ‒ 2023)

Hugo Blanco, de Peruaanse revolutionair, boerenleider, voormalig parlementslid, strijder voor de rechten van de inheemse bevolking en voor het milieu, is overleden na een korte periode van acute ziekte.⁽¹⁾Geboren 15 november 1934 in Cusco Peru, overleden 25 juni 2023 in Uppsala, Zweden. Hij werd in 1934 geboren in Cusco in Peru, in het centrum van de inheemse bevolking en keerde daar voortdurend naar terug. Tegelijkertijd was hij zijn hele leven altijd onderweg, woonde in verschillende landen en werd herhaaldelijk gedeporteerd door de machthebbers die hij bekritiseerde. Pas in maart kwam hij weer aan in Zweden, opnieuw vanwege de politieke onrust na een staatsgreep in zijn thuisland. Hij stierf, zoals hij had gewild, in het bijzijn van zijn twee dochters Carmen en Maria in Zweden..

Gedurende vele jaren was Hugo lid van organisaties die aangesloten waren bij de Vierde Internationale, eerst in Argentinië waar hij als jonge student aankwam en vervolgens na zijn terugkeer naar Peru aan het eind van de jaren 1950. Daar nam hij deel aan en speelde een leidende rol in de beweging van de campesino’s tegen de wrede, neofeodale latifundista heerschappij in de Peruaanse Andes. De eis van de boeren voor land werd beantwoord met brute repressie. Hugo nam deel aan de vorming van gewapende zelfverdediging. Tijdens een confrontatie werd een politieagent gedood. Hugo werd berecht door een militair tribunaal en de aanklager pleitte voor de doodstraf, maar uiteindelijk werd hij veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf.

Onmiddellijk na zijn arrestatie werd een internationale campagne gelanceerd voor de bevrijding van Hugo Blanco. Hugo zelf heeft opgemerkt dat bij elke gelegenheid waarbij zijn leven werd bedreigd ‒ en dat waren er inderdaad veel ‒ de Vierde Internationale het voortouw nam in de campagne om hem te redden. In Zweden riep Amnesty International hem in 1968 uit tot gevangene van het jaar. Hij werd bevrijd nadat een zogenaamd progressief militair regime in 1970 de macht had overgenomen in Peru, maar werd enige tijd later gedeporteerd naar Mexico.

Tijdens de periode van de regering-Allende in Chili verhuisde Hugo daarheen, maar hij werd gedwongen het land te ontvluchten na de militaire staatsgreep in 1973. Net als vele anderen werd hij gered door de Zweedse ambassadeur Harald Edelstam en kreeg hij asiel in Zweden. Dat was het begin van een lange relatie tussen Hugo en socialisten, solidariteitsorganisaties en sociale bewegingen in Zweden. Hij keerde verschillende keren terug om de familie die hij daar had gevormd op te zoeken ‒ maar ook herhaaldelijk nadat hij was gedeporteerd of aan doodsbedreigingen in Peru was ontsnapt.

Gedurende een periode in de jaren 1970-80 werd hij gekozen in parlementaire vergaderingen in Peru als vertegenwoordiger van linkse fronten waaraan de Peruaanse organisatie van de Vierde Internationale deelnam. In 1980 stelde hij zich kandidaat voor de presidentsverkiezingen.

Tijdens zijn ballingschap in Mexico ontmoette hij en werd hij geïnspireerd door de opstand van de Zapatistische beweging in 1994. Hij werd geïnspireerd door hun oriëntatie op het opbouwen van macht van onderop, waarbij ze zich baseerden op de tradities van de inheemse volkeren. Later hervatte Hugo zijn werk in de boerenbeweging in Peru. Tijdens de laatste decennia van zijn leven wijdde hij zijn inspanningen voornamelijk aan de strijd voor de rechten van de inheemse bevolking en voor de verdediging van natuurlijke hulpbronnen tegen uitbuiting. Hij begon met de publicatie van de maandelijkse krant Lucha Indígena (Inheemse strijd), die zich richt op inheemse kwesties en die nog steeds wordt uitgegeven door Hugo’s kameraden.

Hugo’s gezondheid was jarenlang zwak. Hij was te vaak geslagen in de gevangenis en door de politie en het leger. In 2002 onderging hij een hersenoperatie in Mexico en na de operatie werd hij behandeld in Cuba. In 2019 bezocht hij Zweden, en het bezoek werd verlengd door reisbeperkingen vanwege de Covid pandemie. Ondanks zijn verslechterende gezondheid nam hij deel aan klimaatmanifestaties met Greta Thunberg en Fridays For Future en ontmoette hij activisten van de organisaties van de Sami, een inheems volk in de noordelijke delen van Zweden, Noorwegen, Finland en Rusland.

Hugo Blanco sloot geen compromissen in de politieke strijd en hij gaf zich niet over en liet zich ook niet verleiden door de privileges die hem werden aangeboden. Zo wees hij bijvoorbeeld het aanbod om mee te doen aan de halfslachtige landhervormingen van het militaire regime in het begin van de jaren zeventig volledig van de hand. Hij verzette zich tegen zelfbenoemde leiders in partijen en bewegingen. Hugo benadrukte het belang van praktische betrokkenheid bij het dagelijkse werk van de bewegingen en van het luisteren naar alle betrokkenen. Hij had ook de zeldzame eigenschap om mensen te bereiken en te overtuigen. Een voorbeeld hiervan is hoe hij tijdens het militaire proces zijn gevangenisbewakers aansprak en uitlegde dat hij een duidelijk verschil maakte tussen hen en hun superieuren. Tijdens zijn gevangenschap en tijdens het proces moesten zijn bewakers herhaaldelijk worden gewisseld omdat ze te veel sympathie voor hem kregen. Hij was aanwezig op dramatische momenten in de wereldpolitiek en hij slaagde erin om strategische lessen uit elke strijd aan de rest van ons over te brengen.

In april van dit jaar publiceerde uitgeverij Red Room (Bokförläggarna Röda Rummet) een biografie van Hugo in het Zweeds, een vertaling van het boek Hugo Blanco ‒ een revolutionair voor het leven van Derek Wall. Degenen van ons die in de uitgeverij aan het boek werkten, waren vooral blij dat het boek op tijd af was om hem het in ontvangst te laten nemen. Bij de boekpresentatie in Stockholm begin juni was er een intens moment voor alle aanwezigen toen Hugo deelnam met een militante groet via een zoomlink vanuit zijn ziekenhuisbed in de stad Uppsala. Bij de lancering beschreven zijn dochters wat Hugo had betekend in hun leven en in hun gezamenlijke politieke werk. Een van zijn dochters, Maria, besloot haar presentatie met de slogan die altijd geassocieerd zal worden met de boerenbeweging in Peru in de jaren 1960 en met Hugo Blanco:

“Tierra o Muerte! Land of dood!”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op International Viewpoint. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.