VS: historische stakingen bij de drie grote autofabrikanten

In de vroege ochtenduren van vrijdag 15 september heeft de United Auto Workers (UAW) historische stakingen uitgeroepen tegen de drie grote Amerikaanse autofabrikanten. Ford, General Motors (GM) en Stellantis (de fusie van PSA en Fiat Chrysler) weigerden in te gaan op de eisen voor loonsverhoging en betere arbeidsvoorwaarden.⁽¹⁾Voor de verlenging van de vierjarige collectieve arbeidsovereenkomst eiste de UAW een loonsverhoging van 36 procent over deze periode. De ‘Grote Drie’ hebben echter verhogingen voorgesteld variërend van 17,5 procent tot 20 procent over vier en een half jaar. De UAW eist ook een verkorting van de werkweek (tot 32 uur, terwijl 50 en zelfs 60-urige werkweken worden opgelegd ‘in geval van noodzaak’). De vakbond eist ook dat de lonen in lijn worden gebracht met de stijging van de kosten van levensonderhoud. Ze eist ook dat er een einde komt aan het systeem van gefaseerde tewerkstelling (‘gefaseerd systeem’), wat betekent dat nieuwe voltijdse werknemers gedurende vele jaren minder betaald krijgen en minder ‘sociale voordelen’ hebben: ziekteverzekering en pensioen (dit systeem werd ingevoerd in 2007-2008). Die eis wordt gedeeld door andere sectoren van werknemers, zoals de UPS Teamsters. Bovendien dringt de UAW aan op de vermindering van tijdelijke tewerkstelling met zijn precaire voorwaarden, inclusief onderaanneming. De UAW dringt ook aan op de terugkeer naar een pensioensysteem met vaste uitkeringen (in het Zwitserse systeem bekend als ‘vaste-pensioenregeling’) in plaats van het 401(k) spaarsysteem, een kapitaaldekkingsstelsel met primaat van bijdragen (Red. A l’Encontre). De UAW verklaarde dat 147.000 leden hadden deelgenomen aan de stakingsstemming als de collectieve onderhandelingen zouden mislukken: 46.000 bij GM, 57.000 bij Ford en 44.000 bij Stellantis. De staking werd goedgekeurd door 97 procent van de stemmers (A l’Encontre).

De eerste stakingsdag trof enkele assemblagefabrieken van Ford, General Motors en Stellantis. De vakbond gebruikte een tactiek die ze omschreef als staande, beperkte en selectieve stakingen. [Deze uitdrukking is een knipoog naar de Flint sit-down staking van 1936-37, die aan de basis lag van de oprichting van de UAW].

UAW-leden in de General Motors-fabriek in Wentzville, Missouri, de Ford-fabriek in Michigan en de Stellantis-fabriek in Toledo, Ohio waren de eersten die vrijdag om middernacht het werk neerlegden. In de komende dagen, als de onderhandelingen doorgaan, zullen andere bedrijven worden opgeroepen om te staken.

Degenen die niet staken, werken onder een verlopen collectieve arbeidsovereenkomst, hoewel ze de bescherming van de status quo blijven genieten. (Het probleem met dit soort roterende sectorale stakingen is de druk die wordt uitgeoefend door het management, dat werknemers bedreigt die ervan beschuldigd worden te blijven werken, ook al is de collectieve arbeidsovereenkomst afgelopen. Daarom plaatst de UAW video’s op sociale media om werknemers te informeren dat hun rechten nog steeds gelden).

Dit is de eerste keer dat de UAW gelijktijdig staakt bij alle drie de grote autofabrikanten.

‘We hebben hard gewerkt om een overeenkomst te bereiken die gebaseerd is op economische en sociale rechtvaardigheid voor onze leden,’ zei UAW-president Shawn Fain ⁽²⁾Shawn Fain was een vakbondslid die als elektricien werkte in de Stellantis fabriek in Kokomo, Indiana. Hij had een leidende rol in de UAW local en maakte deel uit van de UAW United Member reform beweging. Hij werd met een krappe meerderheid door de leden verkozen tot UAW-president boven de zittende president Ray Curry. De UAW werd in het verleden ontsierd door talrijke corruptiezaken (A l’Encontre). in een toespraak laat op donderdag 14 september, voor de stakingstermijn van middernacht, ‘we hebben voet bij stuk gehouden. We zijn vastbesloten om met de Grote Drie tot een overeenkomst te komen die recht doet aan de ongelooflijke offers en bijdragen die UAW-leden aan deze bedrijven hebben gebracht… Het geld is er, de zaak is rechtvaardig, de mensen kijken toe en de UAW is bereid om stand te houden… Dit is een mijlpaal voor ons.’

De laatste aanbiedingen van de Grote Drie aan de UAW omvatten verhogingen tot 20 procent [bij Ford, de anderen zijn lager] in een vierjarige overeenkomst, maar de voorstellen zijn tot nu toe ver achtergebleven bij de eisen van de vakbond op het gebied van lonen, aanpassingen aan de kosten van levensonderhoud, pensioenuitkeringen en andere belangrijke kwesties.

Ford CEO Jim Farley, die vorig jaar bijna 21 miljoen dollar ontving, zei tegen CNN dat het streven van de UAW naar een loonsverhoging van bijna 40 procent ‘ons failliet zou laten gaan’. Shawn Fain noemde dat een ‘grap’.

‘De arbeidskosten van een voertuig bedragen 5 procent van het voertuig’, zei Shawn Fain vanaf de picketlijn buiten de assemblagefabriek van Ford in Michigan. ‘Ze zouden onze lonen kunnen verdubbelen zonder de prijs van de auto’s te verhogen en ze zouden nog steeds miljarden dollars verdienen. Het is een leugen, zoals alles wat er uit hun mond komt.’

Volgens een analyse van het Economic Policy Institute die op 12 september werd vrijgegeven, maakten de drie grote autofabrikanten tussen 2013 en 2022 een totale winst van ongeveer 250 miljard dollar, een stijging van 92 procent, en hun CEO’s ontvingen een loonsverhoging van 40 procent. De autofabrikanten beloonden hun aandeelhouders met 66 miljard dollar aan dividenden en het terugkopen van aandelen.

De lonen van de autowerkers zijn ondertussen met meer dan 19 procent gedaald sinds de autocrisis van 2008, toen de werknemers [eigenlijk het management van de UAW] afzagen van aanpassingen van de kosten van levensonderhoud en andere voordelen om de grote autofabrikanten te helpen het hoofd boven water te houden.

‘Als alleenstaande moeder werk ik voor een loon waarmee ik nauwelijks rond kan komen’, vertelt Adelisa LeBron, een stakende Ford-werkneemster, aan de Washington Post. ‘Ik hou van de manier waarop Shawn [Fain] voor ons vecht, de manier waarop hij geen genoegen neemt met een compromis.’

In zijn toespraak aan het eind van donderdag drong Shawn Fain er bij lokale vakbonden die nog niet staken op aan om ‘zich te blijven organiseren’ om ‘de bedrijven te laten zien dat jullie bereid zijn om op elk moment mee te staken.’ Deze strategie zal de bedrijven laten wachten [verwijzend naar de selectieve stakingsstrategie, die een productieproces kan blokkeren, zoals IG Metall soms heeft gedaan in Duitsland]. Deze strategie geeft onze nationale onderhandelaars maximale invloed en flexibiliteit in de onderhandelingen. En als we tot het uiterste moeten gaan, dan doen we dat. Alles ligt op tafel.

Op vrijdagmiddag 15 september organiseerde de UAW wat Shawn Fain een ‘massabijeenkomst’ noemt voor een Ford-gebouw in het centrum van Detroit, waarbij Senator Bernie Sanders (Independent, Vermont) aanwezig was.⁽³⁾Dit was Sanders boodschap aan de Grote Drie: ‘Het is tijd dat jullie stoppen met jullie hebzucht’. ‘We moeten zoveel mogelijk mensen laten zien dat we de juiste strijd voeren,’ zei Shawn Fain.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Common Dreams. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.