In de afgelopen dagen heeft Gaza meer dan enig ander conflict in de hedendaagse geschiedenis de mondiale Noord-Zuidkloof belichaamd. De onfatsoenlijke eensgezindheid van westerse regeringen die zonder enig voorbehoud hun onvoorwaardelijke steun aan de Israëlische staat betuigden, juist op het moment dat die laatste al duidelijk was begonnen aan een campagne van oorlogsmisdaden tegen het Palestijnse volk van ongekende omvang in de 75-jarige geschiedenis van het regionale conflict, was werkelijk misselijkmakend.
Sinds 7 oktober overtreffen die regeringen elkaar in dit streven ‒ van het projecteren van de Israëlische vlag op de Brandenburger Tor in Berlijn, het parlement in Londen, de Eiffeltoren in Parijs en het Witte Huis in Washington, tot het sturen van militaire uitrusting naar Israël en het sturen van Amerikaanse en Britse marine-versterkingen naar het oostelijke Middellandse Zeegebied als gebaar van solidariteit met de zionistische staat, tot het verbieden van diverse vormen van uiting van politieke steun aan de Palestijnse zaak, waardoor elementaire politieke vrijheden worden beknot.
Dat alles gebeurt op een moment dat de gebruikelijke onevenwichtige berichtgeving in de westerse media over Israël/Palestina een hoogtepunt heeft bereikt. Zoals gewoonlijk zijn rouwende Israëli’s, vrouwen in het bijzonder, overvloedig in beeld gebracht, onvergelijkbaar meer dan we rouwende Palestijnen ooit te zien hebben gekregen. Hamas’ Operatie Al-Aqsa Flood veroorzaakte een stortvloed aan beelden van geweld tegen ongewapende mensen, met een speciale focus op een rave zoals die vaak in Westerse landen worden georganiseerd, om zo het ‘narcistische medeleven te benadrukken … dat veel meer wordt opgeroepen door rampen die ‘mensen zoals wij’ treffen, veel minder door rampen die mensen treffen die niet zoals wij zijn’.
Het veel grootschaliger Israëlische geweld dat burgers in Gaza treft sinds Hamas zijn operatie lanceerde, is veel minder gemeld, laat staan veroordeeld. Zelfs een oorlogsmisdaad die zo flagrant is als de totale blokkade van water, voedsel, brandstof en elektriciteit voor een bevolking van 2,3 miljoen mensen en de niet minder flagrante schending van het humanitair recht die bestaat uit het bevel aan meer dan een miljoen burgers om hun stad te verlaten of de dood onder de puinhopen van hun woningen tegemoet te zien, wordt vrijwel door de vingers gezien door prominente westerse politieke leiders en de grote westerse media.
Het is alsof ze de International Society for the Suppression of Savage Customs (Internationale vereniging voor de onderdrukking van wilde gewoonten) opnieuw hebben opgericht, waarvoor Joseph Conrad’s fictieve Kurtz (in Heart of Darkness) een rapport had geschreven dat eindigde met het angstaanjagende naschrift: ‘Verdelg alle bruten!’ Het recept van Kurtz heeft inderdaad een equivalent gevonden in de sinistere aankondiging van de Israëlische minister van ‘defensie’ Yoav Gallant: ‘Ik heb een volledige belegering van de Gazastrook bevolen. Er zal geen elektriciteit zijn, geen voedsel, geen brandstof, alles is afgesloten … We vechten tegen menselijke beesten en daar handelen we naar.’
Westerse media hebben niet verrassend de Israëlische media gevolgd door de operatie van Hamas af te schilderen als de dodelijkste aanval gericht tegen Joden sinds de Holocaust, een voortzetting van het gebruikelijke patroon van nazificatie van de Palestijnen om hun ontmenselijking en uitroeiing te rechtvaardigen. Maar in feite is het zo dat, hoe vreselijk sommige aspecten van de Hamas-operatie ook zijn geweest, ze geen voortzetting zijn van het imperialistische geweld van de nazi’s in welk zinvol historisch perspectief dan ook.
In plaats daarvan zijn ze onderdeel van twee heel verschillende historische cycli: die van de strijd van de Palestijnen tegen de Israëlische koloniale onteigening en onderdrukking, en die van de strijd van de volkeren van het Zuiden tegen het kolonialisme. De sleutel tot de gedachtegang achter de actie van Hamas is niet te vinden in Mein Kampf van Adolf Hitler, maar wel in De verworpenen der aarde van Frantz Fanon ‒ de bekendste interpretatie van de gevoelens van de gekoloniseerden door een politiek denker die ook psychiater was. Fanon reflecteerde op de strijd van de gekoloniseerden tegen het Franse kolonialisme ‒ de Algerijnen in het bijzonder. De parallellen zijn treffend:
“De gekoloniseerden, die zich hebben voorgenomen om van een dergelijke agenda een drijvende kracht te maken, zijn van oudsher voorbereid op geweld. Zodra ze geboren worden is het voor hen duidelijk dat hun benauwde wereld, vol taboes, alleen kan worden uitgedaagd door regelrecht geweld. …
Het geweld dat de ordening van de koloniale wereld beheerste … zal gerechtvaardigd en toegeëigend worden als de gekoloniseerden, door de geschiedenis in eigen hand te nemen, de verboden steden binnendringen. De koloniale wereld aan diggelen blazen is voortaan een duidelijk beeld binnen het bereik en de verbeelding van elk gekoloniseerd subject. …
Het resultaat is echter zeer ongelijk, want het machinaal neerschieten door vliegtuigen of de bombardementen door marineschepen overtreffen de reactie van de gekoloniseerden in gruwel en omvang. De meest vervreemde gekoloniseerden worden voor eens en voor altijd ontmaskerd door deze slingerbeweging van terreur en contraterreur. Ze zien zelf in dat alle toespraken over menselijke gelijkheid de absurditeit niet kunnen maskeren dat zeven Fransen gedood of gewond in een hinderlaag bij de Sakamody-pas de verontwaardiging van beschaafde gewetens aanwakkert, terwijl de plundering van de Guergour douars, de Djerah dechra en de slachting van de bevolking achter de hinderlaag voor niets tellen.”
Waren sommige van de daden die gepleegd werden door Hamasstrijders tijdens Operatie Al-Aqsa Vloed ’terroristisch’? Als je met ’terrorisme’ het opzettelijk vermoorden van ongewapende mensen bedoelt, dan waren ze dat zeker. Maar dan, het opzettelijk doden van duizenden en duizenden Gazaanse burgers in de afgelopen zeventien jaar ‒ sinds 2006, een paar maanden nadat Israël de Gazastrook ontruimde om het van buitenaf te controleren, in de overtuiging dat de kosten lager zouden zijn dan het van binnenuit controleren ‒ dat is ook terrorisme. Staatsterrorisme heeft in de geschiedenis inderdaad veel meer slachtoffers gemaakt dan terrorisme door niet-statelijke groeperingen.
Waren sommige daden van Hamas-strijders ‘barbaars’? Ongetwijfeld wel, maar ze maakten niet minder ongetwijfeld deel uit van een botsing van barbarismen. Sta me toe om hier te citeren uit wat ik hier meer dan twintig jaar geleden over schreef, in de nasleep van de aanslagen van 11 september:
“Afzonderlijk beschouwd kan elke barbaarse daad vanuit moreel oogpunt even verwerpelijk worden geacht. Geen enkele beschaafde ethiek kan de opzettelijke moord op niet-strijders of kinderen rechtvaardigen, of die nu willekeurig of opzettelijk plaatsvindt, door staatsterreur of niet-gouvernementele terreur. …
Toch kunnen we ons, vanuit het oogpunt van elementaire rechtvaardigheid, niet wikkelen in een metafysische ethiek die alle vormen van barbarij in gelijke mate afwijst. De verschillende barbarijvormen hebben niet hetzelfde gewicht in de weegschaal van rechtvaardigheid. Toegegeven, barbarij kan nooit een instrument van ‘legitieme zelfverdediging’ zijn; het is per definitie altijd illegitiem. Maar dat verandert niets aan het feit dat als twee barbarismen met elkaar in botsing komen, de sterkste, degene die optreedt als onderdrukker, nog steeds de meest schuldige is. Behalve in gevallen van manifeste irrationaliteit is de barbarij van de zwakken meestal, logisch genoeg, een reactie op de barbarij van de sterken. Waarom zouden de zwakken anders de sterken provoceren, met het risico zelf verpletterd te worden? Dat is trouwens ook de reden waarom de sterken hun schuld proberen te verbergen door hun tegenstanders af te schilderen als demonisch en beestachtig.”
Het meest cruciale probleem met Hamas’ opvatting van de strijd tegen de Israëlische bezetting en onderdrukking is niet moreel, maar politiek en praktisch. In plaats van de Palestijnse emancipatie te dienen en steeds meer Israëli’s voor hun zaak te winnen, vergemakkelijkt de strategie van Hamas de nationalistische eenheid van Joodse Israëli’s en verschaft ze de zionistische staat voorwendselen om de Palestijnse rechten en het Palestijnse bestaan nog meer te onderdrukken. Het idee dat het Palestijnse volk zijn nationale emancipatie zou kunnen bereiken door middel van een gewapende confrontatie met een Israëlische staat die militair veruit superieur is, is irrationeel. De meest effectieve episode in de Palestijnse strijd tot op de dag van vandaag was ongewapend: de Intifada van 1988 veroorzaakte een diepe crisis in de Israëlische samenleving, de politiek en de strijdkrachten en won voor de Palestijnse zaak massale sympathie in de wereld, inclusief in westerse landen.
De laatste operatie van Hamas, de meest spectaculaire aanval die het ooit op Israël heeft uitgevoerd, biedt een kans voor veel meer dan het gebruikelijke patroon van brute moorddadige vergelding in een langdurige cyclus van geweld en tegengeweld. Wat aan de horizon opdoemt is niets minder dan een tweede fase van de Nakba ‒ het Arabische woord voor ‘catastrofe’ dat de naam is voor de gedwongen verdrijving van het grootste deel van de inheemse Palestijnse bevolking uit de gebieden die de pasgeboren Israëlische staat in 1948 wist te veroveren. De huidige Israëlische regering, waar neonazi’s deel van uitmaken, wordt geleid door de leider van Likud en is daarmee erfgenaam van de politieke groeperingen die het meest beruchte bloedbad onder Palestijnen aanrichtten in 1948: het bloedbad van Deir Yassin. Benjamin Netanyahu leidde de oppositie tegen Ariel Sharon en nam in 2005 ontslag uit het Israëlische kabinet dat door deze laatste werd geleid, toen Sharon koos voor de ‘unilaterale terugtrekking‘ van Israël uit Gaza. Kort daarna stapte Sharon uit Likud, dat Netanyahu sindsdien leidt.
Extreemrechts Israël onder leiding van Likud streeft onophoudelijk zijn doel na van een Groot-Israël dat het hele grondgebied van het door de Britten gedelegeerde Palestina tussen de Middellandse Zee en de Jordaan omvat, inclusief de Westelijke Jordaanoever en Gaza. Slechts enkele dagen voor de operatie van Hamas zwaaide Netanyahu tijdens zijn toespraak in de Algemene Vergadering van de VN met een kaart van Groot-Israël ‒ een opzettelijk signaal dat niet onopgemerkt bleef. Daarom is het bevel aan de bevolking van Noord-Gaza om naar het zuiden te trekken veel meer dan het gebruikelijke hypocriete excuus voor de opzettelijke vernietiging van door burgers bewoonde gebieden, terwijl de schuld bij Hamas wordt gelegd door hen ervan te beschuldigen zich tussen burgers te verschuilen (een absurde beschuldiging: hoe zou Hamas kunnen bestaan in de wildernis, buiten de stedelijke concentraties, zonder te worden weggevaagd door de veel sterkere Israëlische oorlogsvoering op afstand?)
Waar we getuige van zijn is naar alle waarschijnlijkheid de opmaat voor een tweede ronde van verplaatsing van Gazanen naar de Egyptische Sinaï, met de bedoeling om de tweede grote daad van territoriale verovering te plegen in combinatie met etnische zuivering sinds de Nakba, onder het voorwendsel van het uitroeien van Hamas. De Palestijnen herinnerden zich onmiddellijk de exodus van 1948, toen ze de oorlog ontvluchtten om vervolgens verhinderd te worden terug te keren naar hun steden en dorpen. Ze hebben begrepen dat ze nu in Gaza te maken hebben met een tweede geval van gedwongen verplaatsing die voorafgaat aan verdere onteigening en kolonisatie.
Deze tweede fase van de Nakba zal veel bloediger zijn dan de eerste: het aantal Palestijnen dat tot op het moment van schrijven is gedood, nadert al het aantal dat in 1948 werd gedood, en dit is nog maar het begin van de Israëlische aanval. Alleen massale volksmobilisatie in de Verenigde Staten en Europa om Westerse regeringen onder druk te zetten om Israël te laten stoppen voordat het zijn sinistere oorlogsdoelen verwezenlijkt, kan deze vreselijke uitkomst voorkomen. Dit is uiterst dringend. Vergis je niet: de op handen zijnde catastrofe zal niet beperkt blijven tot het Midden-Oosten, maar zal zeker overslaan naar Westerse landen, zoals al tientallen jaren gebeurt, op een nog tragischere schaal.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op gilbert-achcar.net. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
