Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog waren veel steden, transportmiddelen, huisvesting, fabrieken, infrastructuur en industriële locaties verwoest. Banen waren verdwenen en armoede was alomtegenwoordig. We moesten herbouwen. Het zou een Europa worden dat niet was ontworpen om te voldoen aan de immense behoeften van de mensen, maar om de winsten van de rijksten te bevredigen.
Twee beslissingen zouden dit Europa mogelijk maken. In 1945 ondertekenden Roosevelt, Churchill en Stalin het Yalta-akkoord. Ze wilden Europa herorganiseren na de capitulatie van Duitsland, het bezettingsgebied verdelen, de grenzen van verschillende Europese staten hertekenen en de stabiliteit van de nieuwe internationale orde garanderen. De overwinnaars verdeelden de wereld.
In 1947 formaliseerde het Marshallplan een Amerikaanse lening van 16 miljard dollar voor de Europese wederopbouw, op voorwaarde dat Amerikaanse apparatuur en producten in gelijke mate werden geïmporteerd. Dit was in het dubbele belang van het Amerikaanse kapitalisme: het verkopen van overschotten van een bloeiende economie en het vestigen van zijn bedrijven op Europees grondgebied. Truman, president van de VS, wilde het communisme beheersen, dus vergemakkelijkte hij de oprichting van een kapitalistisch Europa, dat aantrekkelijker moest zijn voor de mensen dan de Sovjet-geplande economie.
Vanaf het begin werden de mensen bij de beslissingen die hen zouden beïnvloeden genegeerd en buitengesloten.
De opbouw van de kapitalistische Europese Unie
De oprichting van het Europese recht was gebaseerd op verdragen tussen staten, ten dienste van kapitalistische belangen.
In 1951 ontstond het Europa van de Zes (België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland) met de oprichting van de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal) voor een periode van vijftig jaar. Het doel was om Frankrijk en Duitsland met een gemeenschappelijk belang te verzoenen om vrede en economische welvaart tussen de Europese staten te waarborgen.
In 1957 werden twee Verdragen van Rome ondertekend. Het ene creëerde EURATOM, voor een onbeperkte periode, om onderzoek naar de snelle ontwikkeling van civiele kernenergie te coördineren. Het andere creëerde de EEG (Europese Economische Gemeenschap) om de gemeenschappelijke Europese markt te lanceren. Verschillende gemeenschappelijke beleidslijnen werden vastgesteld. De fondsen die aan deze beleidslijnen werden toegewezen, gingen aanvankelijk naar de landbouw, voedings- en productie-industrie.
In 1986 breidde de Europese Akte de reikwijdte van goederen uit naar alle openbare diensten. Vrije en onverstoorde concurrentie werd verplicht, wat leidde tot een enorme golf van liberalisering. De omzetting van richtlijnen in elke lidstaat leidde tot grootschalige privatiseringen van alle openbare diensten (vervoer, postdiensten, telecom, elektriciteit, gas, en later gezondheidszorg en onderwijs). Het zag ook de ontmanteling van arbeidsregelgeving en sociale bescherming.
In 1993 stelde het Verdrag van Maastricht de Europese Unie (EU) in. Hiermee werd de economische unie voltooid, met de vrije beweging van kapitaal, goederen, personen en diensten. En de invoering van de eenheidsmunt. De volledig onafhankelijke Europese Centrale Bank beheert de euro en de stabiliteit van de valuta. De beroemde “Maastricht-criteria” voorzagen in een strikt kader voor nationale begrotingen. De autoritaire koers werd versterkt: gemeenschappelijk Europees veiligheidsbeleid (GBVB) en politionele en justitiële samenwerking.
De Verdragen van Amsterdam (1997) en Lissabon (2007) – de laatste stelde de Europese Grondwet vast die in het referendum van 2005 in Frankrijk werd verworpen, maar werd geratificeerd door Sarkozy in 2008 met goedkeuring van Hollande – streven naar volledige werkgelegenheid, gendergelijkheid, eerbiediging van de mensenrechten en veiligheid. Alleen het veiligheidsaspect is bereikt. Het budget van Frontex is geëxplodeerd: van 6 miljoen bij de oprichting in 2005 tot 845 miljoen in 2023! Haar belangrijkste missie is het terugsturen van migranten.
Met de vernietiging van openbare diensten, de deregulering van alle sociale verworvenheden en moorddadige xenofobie is de Europese Unie (27 staten tot nu toe sinds de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk in 2020) een gulle buit voor kapitalisten en een dodelijk gevaar voor volkeren.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op International Viewpoint. Nederlandse vertaling: Nick Van de Vel.
