Na de verkiezingen van 9 juni 2024 verwachtten we een nieuwe opkomst van extreem-rechts in Vlaanderen, maar niet zo’n opkomst van rechts in het hele land, in het bijzonder die van de Mouvement Réformateur (MR), die na deze verkiezingen de grootste Franstalige partij werd.
Haar voorzitter, Georges-Louis Bouchez (alias GLouB), had hier veel mee te maken. Hij heeft een zwaarbevochten campagne gevoerd. Hij deed misleidende beloften, deed af en toe onware uitspraken, gebruikte racistische taal en wakkerde de verdeeldheid aan tussen mensen die vroeg opstaan om te gaan werken en de zogenaamde ‘parasieten’, werklozen en immigranten, die van de maatschappij leven. Met zijn rechts-populistische taalgebruik slaagde hij erin de stemmen van extreemrechts in Wallonië te veroveren, en zelfs van kiezers die gewoonlijk op de PS of de PTB stemmen.
Een paar dagen voor de verkiezingen, geïnterviewd in het Vlaamse tijdschrift Knack, verklaarde GLouB: “Met een ongegeneerd rechts is er geen extreemrechts”. Je zou ook kunnen zeggen dat hard rechts de weg vrijmaakt voor extreemrechts! GLouB weigerde de partij Vlaams Belang van Tom Van Grieken als extreemrechts te omschrijven.
“Een Wallonië dat rechts stemt is mijn droom die uitkomt”, geeft Théo Francken toe, een van de sterkhouders van de N-VA, dicht bij het Vlaams Belang.(1)Théo Francken, le Soir van 27 en 28 juli 2024.
Aan Franstalige zijde is een nieuwe politieke situatie ontstaan. Het resulteerde al snel in de vorming van twee regeringen: MR/Les Engagés (voormalige Christelijke Sociale Partij, voormalig Humanistisch Democratisch Centrum). Dankzij haar voorzitter, Maxime Prévot, heeft deze centrumrechtse partij een ware wederopstanding ondergaan. Maxime Prévot, die tijdens de verkiezingscampagne polarisatie afwees, heeft er een paar sociale accenten aan toegevoegd.
Op het niveau van de federale regering bevinden we ons ook in een ongekende situatie. Bart De Wever, voorzitter van de N-VA (Nieuw-Vlaamse Alliantie), een rechtse, zelfs extreemrechtse, nationalistische partij, is door de koning gevraagd om een regering te vormen met vijf partijen: twee Franstalige partijen, de MR en Les Engagés, en drie Nederlandstalige partijen, de CD&V, Vooruiten de N-VA. Deze verzameling werd gepresenteerd onder de naam Arizona.
De eerste nota van Bart De Wever, die begin augustus onder zijn partners werd verspreid, richtte zich vooral op de sociaaleconomische aspecten: de arbeidsmarkt, werkloosheid, belastingen, de begroting, pensioenen, lonen… en niet te vergeten immigratie. Zijn voorstellen hadden al op verschillende punten de steun van de partners gewonnen. De MR stond op het punt de onderhandelingen te doen mislukken door een van zijn voorstellen te verwerpen: het belasten van meerwaarden op aandelen en obligaties tegen een bescheiden 10% (België blijft een van de weinige landen die deze niet belasten).
Na het ontslag van de voorzitter van de N-VA als formateur stelde de Koning Maxime Prévot, voorzitter van Les Engagés, aan als bemiddelaar om de brokken te lijmen!
Werkgevers in hinderlaag
Timmermans, algemeen directeur van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), was de eerste om zich te verheugen over deze nieuwe politieke gang van zaken. Hij sprak uitvoerig in de pers.(2)Le Soir van 3 en 4 augustus 2024. Hij maakte het duidelijk: “De belangrijkste hefbomen van een economisch herstelbeleid blijven op federaal niveau: loonkosten, flexibiliteit op de arbeidsmarkt, hervorming van de pensioenen, belastingen, enz. Zoals ik herhaalde tegen Bart De Wever (toen nog toekomstige ex-formateur!), moeten we eerst de taart (d.w.z. bedrijfswinsten en dividenden) verhogen, en als dat gedaan is, kunnen we denken aan het verdelen ervan.”
Timmermans is een grote mystificeerder. Hij weet heel goed dat de eigenaren van de belangrijkste productiemiddelen worden gedreven door een productivistische waanzin: produceren, meer en meer produceren om maximale winst te maken en de concurrentie te verslaan. Ze weten dat dit leidt tot periodieke crises in het kapitalistische productiesysteem (crises van overproductie, enz.) en dat het herstellen van het concurrentievermogen van bedrijven leidt tot een steeds hardere en meer gediversifieerde uitbuiting van de arbeidersklasse.
Het is geen toeval dat de directeur van het VBO in hetzelfde interview verwijst naar het Globaal Plan dat premier Jean-Luc Dehaene (CD&V) in 1993 oplegde: “Ik herinner het me nog goed: de index verlagen, de lonen bevriezen, structurele hervormingen doorvoeren, belangen in bepaalde overheidsbedrijven verkopen… Het was zwaar. Maar dat is wat we vandaag nodig hebben.”
Opgemerkt moet worden dat sommige van deze maatregelen door latere regeringen werden uitgevoerd:
- De regering Di Rupo (PS) lanceerde een radicale hervorming van de werkloosheid: degressiviteit en uitsluiting.
- De regering Charles Michel (MR), de ‘Zweedse’, met alleen de MR aan Franstalige zijde, de N-VA, de Vlaamse christendemocraten en de Vlaamse liberalen, maakte een indexsprong, verhoogde de pensioenleeftijd naar 66 vanaf 2025 en 67 in 2030, …
- De regering Alexander De Croo, de ‘Vivaldi’, een coalitie van 7 partijen, socialisten, ecologisten, liberalen van beide gemeenschappen, plus de christendemocraten in Vlaanderen, besloot tot een langdurige bevriezing van de lonen, terwijl de prijzen explodeerden.
Vandaag, geconfronteerd met de aanhoudende lange recessie in het wereldwijde kapitalisme, suggereert de directeur van het VBO dat niet alleen “dit is wat we nodig hebben”, maar dat de hervormingen nog veel verder moeten gaan. Deze “hervormingen” zijn een recept voor sociale achteruitgang. Aan het einde van het interview drukt hij zijn punt met de neus op de feiten: “Als we niets doen aan de lonen en de administratieve complexiteit van bedrijven, dan staat ons over twee jaar een ramp te wachten!”
Meer liberale hervormingen en meer sociale vernietiging!
“We hebben een gouden kans”, zegt de algemeen directeur van het Belgisch Verbond van Ondernemingen in hetzelfde interview: “We zullen spiegelcoalities krijgen: je hebt coalities op regionaal niveau die een coalitie kunnen vormen op federaal niveau.” Pieter Timmermans stelt met grote tevredenheid deze nieuwe politieke situatie vast, die ertoe geleid heeft dat de linkse partijen (Socialistische Partij en Ecologisten) terug in de oppositie zijn gestuurd: “De Walen hebben duidelijk gemaakt dat het tot nu toe gevoerde beleid niet de juiste weg was.”
“We hadden geen vrije hand met de PS. Nu bevinden we ons in een ongekende configuratie” (GLouB). “Er zijn dingen die overwogen kunnen worden in deze Engagés-MR configuratie, die in geen enkele andere configuratie mogelijk zouden zijn geweest”. (Maxime Prévot).
De Waalse Gewestelijke Beleidsverklaring (DPR) en de Communautaire Beleidsverklaring (DPC) voor de Federatie Wallonië-Brussel, beide getiteld “De moed hebben om te veranderen zodat de toekomst oplicht”, zullen binnenkort de ogen openen van de kiezers die hun stem gaven aan de MR of Les Engagés.
Prioritaire steun voor werkgevers
Accent leggen op verlagingen van de vennootschapsbelasting die naar de nationale begroting en de sociale zekerheid gaan, “proactief buitenlandse investeringen aantrekken”, meer publiek-private partnerschappen, “eventueel de verankering van privé-aandeelhouders in de beheersvennootschappen van Waalse luchthavens en zelfs bij FN Herstal versterken…”
“Aan de slag!” Zo eindigde de triomfantelijke toespraak van Georges-Louis Bouchez op de verkiezingsavond. “Laten we gaan voor de doelstelling van 80% werkgelegenheid! De belangrijkste maatregel: de toekenning van een werkloosheidsuitkering beperken tot twee jaar, een maatregel die op federaal niveau al is aangenomen door Arizona! Werklozen en langdurig zieken kunnen weer aan de slag, zonder kieskeurig te zijn over loon, arbeidsvoorwaarden, flexibele werktijden, flexijobs, etc. En voor wie geen baan krijgt, is er “gemeenschapsdienst van algemeen belang”: gratis werk zonder aanvulling op de werkloosheidsuitkering!
In overleg met de federale overheid, wel tijdelijke werkvergunningen voor arbeiders zonder papieren, maar geen regularisatie!
Overheidstekort! Slechts één oplossing: drastisch snoeien in de overheidsuitgaven! “We moeten resoluut de moed hebben om te veranderen, om de steriele houding van het zonder nuance of flexibiliteit verdedigen van de verworven rechten (laten we het hebben over veroverde rechten!) en privileges achter ons te laten.” Begrotingsbeleid is in wezen een zaak van de federale regering. De twee Franstalige regeringen, het Waals Gewest en de Federatie Wallonië-Brussel, hebben al het voortouw genomen: “We gaan het begrotingstekort tijdens deze legislatuur halveren,” beloofde de voorzitter van de MR. “Concreet voorziet het akkoord MR-Engagés in 880 miljoen besparingen voor Wallonië tot 2029. De Federatie Wallonië-Brussel zal naar verwachting 334 miljoen besparen. Dit vertegenwoordigt een totale inspanning van 1,2 miljard euro. 80% van de inspanning zal worden geleverd door structurele besparingen op de uitgaven.”(3)Krant L’Echo van 12 juli. 2024.
Geen nieuwe belastingen! “Dit wordt de grootste belastingverlaging ooit”, benadrukte GLouB. “Deze belastingverlaging is mogelijk gemaakt door de proactieve actie van de regering, door te snijden in buitensporige staatsuitgaven.” En er is geen sprake van om werkgevers, bedrijven en rijken te pushen om de bonen te morsen! Een clusterbom.
Het einde van het statutaire systeem in de ambtenarij en het onderwijs
Toekomstige benoemingen zullen de vorm aannemen van contracten voor onbepaalde tijd. Net als in de particuliere sector zal dit het makkelijker maken om met het zwaard van Damocles over ontslag te zwaaien. Of, in het onderwijs, om de uitvoering van extra uren of taken te eisen en zo het extra salaris (schaal 501) te rechtvaardigen voor leraren die een masterdiploma hebben behaald.
En dit alles terwijl ze proberen de vakbonden te omzeilen! Maxime Prévot, meneer Goede Manieren, die graag een klimaat van goede verstandhouding wil behouden, neemt geen blad voor de mond: “We maken geen beleid om de vakbonden een plezier te doen (…). Ik denk niet dat de onderwijsvakbonden het meest representatief zijn voor de mening van de leraren. De status is tegenwoordig een fetisj waar je niet meer aan kunt komen. Meer uit principe dan uit een duidelijk begrip van de problemen die het veroorzaakt. Jongere generaties fantaseren er niet meer over om statutair leraar te worden. We gaan niet tornen aan wat we al bereikt hebben, maar nieuwe aanwervingen krijgen vaste contracten.”(4)Le Soir van 13 en 14 juli 2024.
Besparingen over de hele linie
Geen overheidssteun meer voor non-profitorganisaties die geld gebruiken voor “activiteiten om politieke partijen te promoten”!
De RTBF is gedwongen om zo’n 70 miljoen euro te bezuinigen, waardoor er ruimte komt voor particuliere televisiezenders om sportprogramma’s uit te zenden!
Een veroverend rechts aan de macht
Uit de weinige lekken over de besprekingen op federaal niveau tussen de vijf Arizona-partners kunnen we al de grote lijnen aflezen van een nieuw offensief tegen de geboekte vooruitgang en de consolidatie van sociale regressiemaatregelen. Bijvoorbeeld: bevriezing van de lonen, aanvallen op de vakbondsvrijheden en het stakingsrecht, aanvallen op de loonindexering, de poging om de vakbonden te marginaliseren, het ontbreken van concrete en effectieve maatregelen tegen de opwarming van de aarde, begrotingsconsolidatie voornamelijk door drastische bezuinigingen op de overheidsuitgaven in veel sectoren, in de dienstverlening aan de bevolking, in de gezondheidszorg…, en niet te vergeten de verscherping van het immigratiebeleid, enz. Maar ook door het heffen van nieuwe belastingen, de verhoging van de btw, zelfs op eerste levensbehoeften, de verhoging van accijnzen, enzovoort.
We hebben nu een arrogante rechtervleugel aan de macht die er niet voor terugdeinst om een regressie op te leggen die nog gewelddadiger is dan onder vorige regeringen. We hebben een rechtse partij die zichzelf niet langer in verlegenheid brengt door ook maar de schijn op te houden van overleg met vakbondsorganisaties.
Populistisch rechts leidt een ideologisch offensief, met als strategische functie afleiding, verdeeldheid en verzwakking van het klassenbewustzijn. Populisme is het favoriete terrein van extreemrechts. De MR, meer nog dan de N-VA, graaft er de groeven voor.
Verzet en terugslag
De vakbonden zouden zich ernstig zorgen moeten maken over deze ongekende politieke situatie en er onverwijld lering uit moeten trekken. Als ze dezelfde stunt uithalen als in 2014 tegen de regering Charles Michel (MR) – hun basis opwarmen in een gemeenschappelijk front en dan de stekker eruit trekken om “overleg een kans te geven” – zullen ze de vastberadenheid van de rechtervleugel aan de macht versterken. Ze zullen het “vieze beest” voeden. Vakbonden kunnen alleen uit deze sleur komen door een alternatief te ontwikkelen en zichzelf de middelen te geven om dat door middel van actie op te leggen, door hun krachten te bundelen met andere sociale bewegingen. Om dit alternatief op te leggen, ook aan haar zogenaamde “politieke vrienden”.
Als ze dat niet doet, zal de vakbeweging blijven krimpen… waardoor rechts de vrijheid krijgt om de zwaarbevochten verworvenheden, die al ernstig ondermijnd zijn, weg te vegen en de vervlogen hoop van het grootste deel van de bevolking met zich mee te nemen.
Afbeelding: Georges-Louis Bouchez en de Koning Filip. Bron: Facebook pagina van Georges-Louis Bouchez.
