Verkozenen, opleiders, potentiële ministers, lobbyisten, bazen: sinds 9 juni richten de blikken van onze leiders zich op de tweede ronde van dit verkiezingsjaar, namelijk de gemeenteraadsverkiezingen. Zowel in Vlaanderen als op federaal niveau lijkt de regeringsvorming op een gigantische slakkengang, waarbij iedereen hoopt dat de resultaten van 13 oktober de machtsverhoudingen in zijn of haar voordeel zullen veranderen. Voor het grootste deel, afgezien van het specifieke geval van Brussel, is het spel echter al gespeeld: België zal volledig door rechts worden bestuurd, waarschijnlijk meer dan ooit tevoren. Dit vooruitzicht dwingt ons om een zo breed, massaal en verenigd mogelijk tegenoffensief voor te bereiden. Dit was het motto dat we herhaald hebben tijdens onze campagne voor de Europese verkiezingen, en dat we sindsdien nauwgezet hebben gevolgd. Gedurende deze periode hebben we onder andere onze krachten ingezet in het voortzetten van de solidariteitsbeweging met het Palestijnse volk, de ondersteuning van de Antifascistische Coördinatie van België, de opbouw van een eenheidsbeweging voor de uitbreiding van het recht op abortus (met de betoging van 28 september), de steun aan de Audi-werknemers, en de opbouw van een massale ecosocialistische beweging, onder andere via de volgende actie van de Code Rood-beweging.

In deze context leek het ons niet prioritair om een campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen te voeren. SAP-antikapitalisten zal daarom op geen enkele lijst aanwezig zijn, in geen van de drie regio’s van het land, en zal ook geen enkele campagne voeren. Toch is het in deze context niet zinloos om te zoeken welke lijsten ons kunnen helpen te voorkomen dat de MR, Les Engagés, het CD&V, de NVA en fascistische partijen nog meer verkozenen krijgen.

De PVDA beschouwt deze verkiezingen als een belangrijke kans om zich verder te ontwikkelen. Door mogelijk deel te nemen aan lokale meerderheden, vooral in grote steden, zou de partij de respectabiliteit en institutionele ervaring kunnen opbouwen die ze nodig heeft om later mee te doen aan regionale of zelfs federale coalities. Dit is het pad dat andere radicaal-linkse partijen hebben gevolgd, waaronder Podemos in Spanje in de afgelopen periode. Het resultaat is echter teleurstellend.

Aangezien de verkiezingen plaatsvinden op een schaal die toegankelijk is voor kleine lokale bewegingen en innovatieve initiatieven, vormen gemeenteraadsverkiezingen een ideaal terrein voor degenen die dromen van “burgercampagnes” en het “binnenbrengen van het volk in de instellingen.” Hierdoor worden ze echter ook vaak de valkuil waarin veel strijdbewegingen vastlopen. Dit leidt er echter vaak toe dat veel strijdbewegingen op dit niveau vastlopen. Het is daarom noodzakelijk om enkele illusies te doorbreken: nee, de kleinschaligheid van deze verkiezingen biedt geen enkele garantie op “nabijheid” die verkozenen uit sociale bewegingen in staat zou stellen om verbonden te blijven met de krachten die hen daar hebben gebracht. Sterker nog, gemeenteraadsleden worden, zodra ze verkozen zijn, meer dan op welk ander niveau ook, beperkt door de opgelegde regels van de instellingen, waarbij vooral de begrotingsbeperkingen van hogere bestuursniveaus zwaar wegen. Activisten die oprecht proberen lokaal een sociaal en ecologisch beleid te voeren, Het is daarom noodzakelijk om enkele illusies te doorbreken: nee, de kleinschaligheid van deze verkiezingen biedt geen enkele garantie op “nabijheid” die verkozenen uit sociale bewegingen in staat zou stellen om verbonden te blijven met de krachten die hen daar hebben gebracht. Sterker nog, gemeenteraadsleden worden, zodra ze verkozen zijn, meer dan op welk ander niveau ook, beperkt door de opgelegde regels van de instellingen, waarbij vooral de begrotingsbeperkingen van hogere bestuursniveaus zwaar wegen. Zo is de Franse Communistische Partij door de jaren heen verworden tot een rechts fossiel, terwijl Podemos de rol van plaatsvervanger in een sociaalliberale regering aanvaarde voordat het instortte.

Dit betekent echter niet dat er niets interessants kan worden gedaan. Zolang we de verwachtingen wat temperen kunnen gemeenteraadsvergaderingen dienen als een spreekbuis voor sociale bewegingen of als informatiebron, en af en toe is het mogelijk om kleine overwinningen te behalen en een tegenmacht op te bouwen door een voortdurende machtsstrijd met de staat. Dit is wat gemeenteraadsleden uit onze stroming bij verschillende gelegenheden in onze geschiedenis hebben gedaan. Dit is wat de PVDA ook kan doen, zelfs wanneer zij besluiten deel uit te maken van een meerderheid. Hun prestaties in de gemeente Zelzate zijn namelijk niet fundamenteel slecht, en tonen aan dat, hoewel de hefbomen op dit niveau zwak zijn, ze niet onbestaand zijn: de “tax shift” die daar werd doorgevoerd, heeft ongetwijfeld de werkende klasse verlicht.

Met een voorzichtige dosis enthousiasme kijken we dan ook naar de mogelijkheid dat PVDA deelneemt aan nieuwe uitvoerende organen: We zullen niet degenen zijn die hen onder druk zetten om als linkse legitimatie voor rechts beleid te dienen. Maar we roepen op om hen de best mogelijke score te geven, en moedigen hen aan om deel te nemen aan meerderheden, overal waar ze kunnen dienen als tegenwicht tegen regionale en federale regeringen, en zich in te zetten voor een daadwerkelijk breukbeleid. Dit vereist dat ze zich inzetten voor duidelijke programmapunten. Laten we enkele voorbeelden noemen om de discussie te beginnen: het bevorderen van democratische betrokkenheid van de bevolking, verenigingen en vakbonden; een audit van de gemeentelijke schuld; het weigeren van elk bezuinigingsbeleid; het afwijzen van ecologisch en sociaal destructieve projecten; een actief beleid voor de ontwikkeling van openbaar vervoer, het terugdringen van autoverkeer en vergroening; het vergroten van het aantal sociale woningen; het verwelkomen van migranten en een duidelijke vermindering van de politie-repressie; en een einde maken aan het controleren van armen binnen de OCMW. Dit zijn allemaal punten waarop PVDA baat zou hebben bij een verduidelijking van haar standpunt.

Desondanks, de stem op PVDA lijkt de meest relevante keuze die we hebben om rechts en extreemrechts tegen te gaan. In overeenstemming met dit objectieve feit zullen de militanten van de SAP-antikapitalisten dan ook stemmen op de PVDA/PTB-lijsten overal waar ze zich presenteren, waarbij we zoals gebruikelijk de voorkeur geven aan kandidaten uit sociale bewegingen en terreinorganisaties, vakbonden of verenigingen. Als PVDA niet aanwezig is in bepaalde gemeenten, zullen we per geval de keuze maken die het best in staat is om rechts te verzwakken, waarbij we de voorkeur geven aan kandidaten uit sociale bewegingen als die er zijn. We nodigen iedereen die onze standpunten en strijd deelt uit om hetzelfde te doen.

SAP-Antikapitalisten, september 2024