In de VS ligt het recht op abortus steeds meer onder vuur. We publiceren hieronder twee artikels van Amerikaanse kameraden over de meest recente ontwikkelingen. Het eerste is van de hand van Dianne Feeley, sinds vele jaren actief in de feministische beweging en de beweging voor het recht op abortus. Het tweede is van de hand van Dan La Botz.

Noodtoestand voor het recht op abortus. Verdedig onze rechten!

Mijn eerste demonstratie voor reproductieve rechten was in 1968, toen ik met anderen demonstreerde voor ‘Gratis abortus op verzoek’. Dat was wat de vrouwenbeweging in die tijd eiste, een eis die nooit is ingewilligd.

Volgend jaar mei of juni, als het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten uitspraak doet in de anti-abortuszaak in Mississippi, zal het ofwel nog meer beperkingen opleggen aan reproductieve rechten – of het toch al gebrekkige Roe v. Wade omverwerpen. Als je ze optelt, is de reactionaire meerderheid van de rechters van het Hooggerechtshof tegen abortus, terwijl de meerderheid van de Amerikanen abortus onder veel omstandigheden steunt.

Wat betekenen grotere beperkingen? Het betekent dat het moeilijker en duurder wordt om een zwangerschap te beëindigen. Hoe groter de afstand, hoe moeilijker het is. Dat betekent dat instellingen – of het nu ziekenhuizen zijn of politie en rechtbanken – het recht hebben om te oordelen over iemands persoonlijke medische beslissingen.

Het creëert ook een klimaat waarin vrouwen die een miskraam hebben gehad, het risico lopen voor de rechter te worden gesleept en te worden vervolgd voor moord, doodslag of kindermishandeling. Dit is met name het geval als ze arm zijn of een donkere huidskleur hebben.

Zwangere mensen zijn gearresteerd omdat ze van de trap vielen, alcohol dronken, zich op een ‘gevaarlijke’ plaats bevonden, een doodgeboren kind hadden, verslaafd waren aan drugs of HIV hadden. In de afgelopen 15 jaar, toen er meer beperkingen in de staten werden ingevoerd, werden elk jaar ongeveer 85 vrouwen gearresteerd, vervolgd en veroordeeld. (Zie de website van de National Advocates for Pregnant Women)

  • In januari 2020 kreeg Brittany Poolaw, 19 jaar oud, een miskraam toen ze 21 weken zwanger was. Ze werd beschuldigd van doodslag met voorbedachte rade. Omdat ze de borgsom van 20.000 dollar niet kon betalen, zat ze meer dan 18 maanden in de gevangenis tot haar proces in oktober 2021, toen een jury haar na drie uur beraadslaging veroordeelde. Als lid van de Comanche Nation werd ze veroordeeld tot vier jaar. (Oklahoma)
  •   In 2018 beviel Adora Perez van een doodgeboren baby; het OM beweerde dat dit werd veroorzaakt door drugsgebruik. Ze zit een straf van 11 jaar uit voor doodslag. (Californië)

Als Roe v. Wade wordt vernietigd, hebben de meeste zuidelijke en Midwestelijke staten ofwel triggerwetten of anti-abortuswetten van vóór 1973 die abortus zouden verbieden. Zelfs in het geval van een ‘medische uitzondering’, zoals in de Texaanse SB8 staat, creëert het een huiveringwekkende omgeving waarin ziekenhuizen en artsen bang zijn dat ze zullen worden aangeklaagd.

Sinds de Texaanse wet op 1 september van kracht werd, werd een vrouw met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap uit een landelijk deel van Zuid-Texas afgewezen door zowel haar arts als het ziekenhuis. Als de bevruchte eicel haar eileider had doen barsten, had ze kunnen sterven. Gelukkig kon ze 12 uur rijden naar een ziekenhuis in New Mexico – maar dat soort vertraging kan iemands leven kosten.

Sommige wetten staan ingrijpen pas toe als de misvormde foetus geen hartslag meer heeft. Tegen die tijd kan de vrouw sterven aan septische shock of orgaanfalen. In Ierland kreeg Savita Halappanavar (31), een tandarts uit India, in haar 17e week een miskraam, maar ze bracht dagen in het ziekenhuis door in afwachting van de dood van de niet-levensvatbare foetus.

Tegen die tijd kon haar eigen leven niet meer worden gered. In oktober 2021 overleed een Poolse vrouw Izabela (30), 22 weken zwanger. In beide gevallen demonstreerden mensen op straat en eisten verandering. Ierland heeft zelfs zijn wet veranderd na de massale verontwaardiging naar aanleiding van Savita’s dood.

De enige manier waarop we controle kunnen krijgen over ons eigen reproductieve leven is om samen te strijden. Geen restrictieve abortuswetten, wetenschappelijke seksuele voorlichting, verzet tegen gedwongen sterilisatie; een einde aan de hoge moeder- en kindersterfte, gezondheidszorg voor iedereen en het recht om kinderen op te voeden in een gezonde en veilige omgeving. Niets minder is aanvaardbaar.

[Dit is een bewerkte versie van de toespraak die ik op 1 december hield tijdens de bijeenkomst in Lansing in de Rotunda van het Capitool van de Staat Michigan. Deze bijeenkomst werd gehouden op hetzelfde moment dat het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten de pleidooien aanhoorde over de anti-abortuswet van Mississippi. Drie dozijn activisten gingen later naar de zalen van het Huis van Afgevaardigden terwijl ze in zitting waren en lazen gezamenlijk een verklaring voor waarin werd opgeroepen tot de intrekking van de anti-abortuswet van Michigan uit 1931, die van kracht zou worden als Roe v. Wade ongedaan zou worden gemaakt. We verlieten de zaal al zingend ‘Herroep 328.’]

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Against the Current. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.

VS: het Hooggerechtshof dreigt de federale abortusbescherming te beëindigen: wat te doen?

In de Verenigde Staten bestaat geen federale wet inzake abortus en het is het Hooggerechtshof dat met zijn beslissingen het recht van Amerikaanse vrouwen op abortus waarborgt. Nu lijkt het Amerikaanse Hooggerechtshof op het punt te staan het Roe v. Wade-besluit, dat abortus sinds 1973 federale bescherming biedt, ernstig te verzwakken of volledig teniet te doen.

De beslissing van de rechters wordt wellicht pas in juni bekendgemaakt. Roe omverwerpen zou betekenen dat de wetgevende machten van de staten de abortuswetgeving zouden bepalen. Geconfronteerd met een historische nederlaag vragen de vrouwenbeweging, progressieven en links zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren en wat er nu kan worden gedaan.

De zaak voor het hof (Dobbs v. Jackson Women’s Health) betreft een wet van de staat Mississippi die abortus na 15 weken zwangerschap verbiedt. Decennialang hebben vrouwen in de meeste staten een recht gehad, vastgelegd in een ander besluit van het Hooggerechtshof (Casey v. Planned Parenthood), dat abortus toestaat totdat de foetus levensvatbaar wordt, over het algemeen gedefinieerd als tussen 24 en 28 weken, om vrouwen geen ‘onbehoorlijke last’ op te leggen om een abortus te verkrijgen.

Als het Hooggerechtshof de wet van Mississippi handhaaft, zou dat Casey ongedaan maken en andere staten aanmoedigen nog restrictievere wetten aan te nemen. Of het Hof zou Roe gewoon helemaal kunnen vernietigen, aangezien de 15-weken keuze niet duidelijk gerechtvaardigd is. Deze kwestie van tijdslimieten is heel belangrijk omdat de feitelijke beschikbaarheid van abortus van staat tot staat enorm verschilt: in de conservatieve staten in het midden en het zuiden hebben beperkingen op abortus de afgelopen jaren veel klinieken gedwongen te sluiten, zodat in zes van deze staten nog maar één kliniek over is.

Republikeinen aan het roer

Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Ten eerste domineren de Republikeinen, die in overgrote meerderheid tegen abortus zijn, de meerderheid van de staatsregeringen. In 23 van de 50 staten hebben ze de volledige controle en in 12 staten zijn de regeringen verdeeld. In samenwerking met anti-abortusorganisaties voeren de Republikeinen elk jaar tientallen anti-abortuswetten in, zodat nu meer dan een derde van de staten abortus na 20 weken al hebben verboden.

Toen Donald Trump in 2016 verkiesbaar was, beloofde hij rechters te benoemen die Roe ongedaan zouden maken. Toen hij eenmaal in functie was, deed hij dat door drie anti-abortusrechters te benoemen, waardoor de conservatieven een zes tegen drie meerderheid in het Hof kregen. De liberale rechter Sonia Sotomayor vroeg zich af: ‘Zal deze instelling de stank overleven die dit creëert in de publieke perceptie dat de Grondwet en het lezen ervan slechts politieke handelingen zijn?’ Uit een recente opiniepeiling bleek dat 61% van de Amerikanen van mening is dat het Hof wordt gemotiveerd door politiek en niet door het recht.

​​​​​​​Het gewicht van het Hyde Amendement

Welke fouten heeft de abortusbeweging gemaakt die tot deze situatie hebben geleid? De grootste fout was het falen van de grote organisaties, met name Planned Parenthood, om het Hyde Amendement aan te pakken. In 1976 slaagde Henry Hyde, een Republikeins congreslid, erin om in het Congres een wet aangenomen te krijgen die federale financiering van abortussen verbood. Deze wet verhindert in feite dat veel arme vrouwen en vrouwen van kleur die afhankelijk zijn van Medicaid, de kosten van een abortus kunnen betalen.

De tamelijk welgestelde blanke vrouwen die de nationale vrouwenorganisaties leidden, waren niet in staat Hyde te bestrijden. Dit zou de organisatie aan de basis hebben vereist van arme vrouwen, vrouwen uit de arbeidersklasse en vrouwen met een bepaald ras. Zoals journaliste Amy Littlefield schrijft: ‘In de daaropvolgende jaren handhaafde het Hooggerechtshof beperkingen op de overheidsfinanciering van abortus, waardoor de toegang tot abortus in Amerika in feite een tweeledig systeem werd: degenen met middelen konden een abortus krijgen en veel vrouwen zonder middelen konden dat niet.’

​​​​​​​Het opbouwen van een nieuwe vrouwenbeweging

Wat kan er nu gedaan worden? Veel progressieven willen dat president Joseph Biden en de Democraten het Hooggerechtshof veranderen. Het Hof bestaat momenteel uit negen rechters die voor het leven dienen en alleen door impeachment kunnen worden afgezet. Sinds de oprichting van het Hof zijn er 115 rechters geweest en is er slechts één afgezet. Het Hof heeft geen vast aantal rechters en varieerde van vijf tot tien, maar sinds 1869 waren het er negen, wat sommigen doet vinden dat Biden het Hof moet uitbreiden en meer rechters moet benoemen. President Franklin D. Roosevelt probeerde een dergelijke maatregel in 1937, maar het mislukte in het Congres. Nu is het onwaarschijnlijk dat een uitbreiding van het Hof zal worden goedgekeurd.

Veel linkse vrouwen stellen dat er een nieuwe vrouwenbeweging nodig is om voor abortusrechten te vechten, een beweging die niet alleen uit witte vrouwen uit de middenklasse bestaat, maar die ook arbeidersvrouwen en arme vrouwen omvat en door hen wordt gedreven. Uit opiniepeilingen blijkt dat ongeveer tweederde van de Amerikanen voorstander is van abortusrechten, zodat het opbouwen van een dergelijke beweging waarschijnlijk mogelijk is.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op l’Anticapitaliste. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.