De Burgerlijke Ongehoorzaamheidsbeweging (MDC) heeft opgeroepen tot deze algemene staking van één dag, drie weken na de staatsgreep van 1 februari. Berichten in de media bevestigen het succes: in het hele land werden kantoren, bedrijven, markten, winkels en restaurants gesloten. Wijken werden gebarricadeerd, wegen werden afgesloten.
De militaire junta had geprobeerd dit succes te voorkomen door de repressie op te voeren. Er waren meer dan 400 arrestaties. Soms werd er gebruik gemaakt van scherpe munitie. In Naypyidaw, de regeringshoofdstad, werd de 19-jarige kruidenier Mya Thwet Khine vermoord. Haar begrafenis werd gevolgd door een lange colonne auto’s. Een protest te haar nagedachtenis werd gehouden in Rangoon (Yangon), de zakenhoofdstad en grootste stad van het land. Deze moord radicaliseerde het protest.
Een ander groot protest vond plaats in de haven van Mandalay, waar veiligheidstroepen twee mensen doodschoten terwijl ze probeerden stakers die weigerden een schip te laden, tot werken te dwingen.
Op maandag 22 februari nam het leger preventieve maatregelen door tanks in te zetten, barricades op te werpen en militaire konvooien te plaatsen om de toegang tot stadscentra af te sluiten. Dit heeft de demonstranten niet afgeschrikt: zij hebben de barricades afgebroken of zich voor de soldaten verzameld.
Het verzet tegen deze staatsgreep heeft van meet af aan een brede waaier van mensen bijeengebracht, met gezondheidswerkers en de goed opgeleide jeugd van generatie Z in de voorste gelederen. De beweging verzamelt ook machtige formele of informele verenigingen van werknemers in de publieke sector, particuliere werknemers, ondernemers en handelaren. De oppositie heeft zich de afgelopen drie weken uitgebreid naar nieuwe groepen en nieuwe regio’s. Een door vrouwen geleide vakbond in een industriegebied in Rangoon helpt de protesten in het centrum van de stad te versterken. LGBT-groepen zijn zeer actief. Een boerenmobilisatie begint vorm te krijgen. (Sommige) politieagenten scharen zich aan de zijde van de demonstranten. Boeddhistische monniken betuigen hun steun (maar het religieuze establishment niet). De betogers hebben gekozen voor geweldloosheid en combineren ‘vloeiende’ acties met massale staande bijeenkomsten. Ondanks geïsoleerde incidenten lijkt er tot nu toe geen sprake te zijn geweest van brute repressie.
Het verzet heeft al snel een coördinatiekader gekregen: de Burgerlijke Ongehoorzaamheids Beweging. Deze heeft tot doel de voortzetting van de strijd in de tijd en in solidariteit te verzekeren. Staken in Myanmar is niet zonder gevolgen. Zelfs ambtenaren (werknemers in de openbare sector) komen zonder inkomen te zitten; er zijn geen vakbonden en stakingsfondsen die hen kunnen steunen. Als de strijd mislukt, is het hun baan die op het spel staat. Er zijn veel plaatselijke initiatieven genomen, vaak door bekende persoonlijkheden, om de gezinnen van stakers te helpen door onderdak, voedsel, enzovoort te bieden. Het bestaan van de MDC heeft deze wederzijdse hulp vergemakkelijkt, ook al is het slechts een gedeeltelijke en tijdelijke oplossing.
De oprichting van de MDC is een van de opvallende verschillen met de vorige massale beweging tegen de militaire orde, die op 8 augustus 1988 op gang werd gebracht door studenten, advocaten, artsen en – ook toen al – ambtenaren. Die beweging verzette zich tegen het ‘socialistische’ en dictatoriale regime van generaal Ne Win. In het Birma van de jaren ’80 had het woord ‘socialistisch’ zeker niet de betekenis die er doorgaans aan wordt toegekend. In die tijd definieerde de junta haar visie als ‘socialistisch en anticommunistisch’.
Niemand in Myanmar kan de massamoord op 3.000 of meer mensen in 1988 vergeten. Maar de geschiedenis is niet gedoemd zich te herhalen. Demonstranten dringen erop aan dat deze nieuwe ‘Vier Tweeën’-beweging (voor 22.02.21) veel groter zal zijn dan de oude ‘Vier Achten’-beweging (voor 08.08.1988). Het land is niet langer geïsoleerd. Het leger voert tegenwoordig het bevel over twee machtige economische conglomeraten waarvan de winsten afhankelijk zijn van de regionale handel (Singapore is de grootste bron van buitenlandse investeringen). De opleiding van de huidige hoge officieren, waaronder generaal Min Aung Hlaing, verschilt sterk van de opleiding van het officierskorps onder Ne Win.
De staatsgreep van 1 februari toont aan dat het leger niets van zijn macht wil prijsgeven. Maar, geconfronteerd met de kracht van de volksmobilisatie, zouden de militairen kunnen proberen tijd te rekken in plaats van een bloedbad te ontketenen. Hoe dan ook, er is geen weg terug. De vastberadenheid van de beweging weerspiegelt het gevoel dat er geen andere aanvaardbare uitkomst is dan de overwinning – en dat de overwinning deze keer mogelijk is!
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op ESSF Bulletin. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
