De verkiezingsoverwinning van Bolsonaro zorgt voor angst onder een groot deel van de Braziliaanse bevolking. Geweld tegen zwarte mensen, LHBTQI+ers en linkse activisten neemt toe. Kees Hoogendijk sprak erover met onderzoekster en activiste Patricia Schor, die opgroeide in de Braziliaanse miljoenenstad São Paulo.
Wat betekent de winst van Bolsonaro voor links in Brazilië?
Er heerst een gevoel van angst voor wat er gaat komen. In aanloop naar de verkiezingen tussen de eerste en tweede ronde was er een heel agressieve sfeer. De laatste tijd is er ook meer geweld tegen linkse activisten en de inheemse bevolking. Zwarte mensen, LHBTQI+’ers en mensen die openlijk geassocieerd worden met de Arbeiderspartij (PT) zijn doelwit en zijn zeker bang.
Is er angst voor een nieuwe dictatuur?
Het land heeft een lange geschiedenis van dictaturen en militairen zijn altijd heel invloedrijk geweest. In feite hebben we natuurlijk al een parlementaire coup gehad met de afzettingsprocedure van Dilma Rousseff, de laatste president van Brazilië. Lula, de vorige president van Brazilië, werd gevangen gezet in een proces zonder bewijs van schuld. De media zijn helemaal gepolitiseerd. Mensen zijn gebombardeerd met fake news. We hoeven dus niet te wachten op een dictatuur, alle voorwaarden voor een dictatoriaal regime zijn al aanwezig.
Hoe verklaar je dat hij gewonnen heeft?
Hij is een antwoord op een economische crisis waar Brazilianen onder lijden. Hij beweert dat hij de georganiseerde criminaliteit wil aanpakken, maar de slachtoffers van criminaliteit zijn meestal jonge arme zwarte mannen.
De boodschap die door de media en het politieke establishment wordt gebracht, is dat Brazilië onveilig is voor de witte middenklasse. En dan komt er iemand die zegt dat hij het allemaal gaat oplossen door iedereen een wapen te geven.
Dit heeft ook een aantrekkingskracht op een deel van de mensen in het land. Als je rekening houdt met de Braziliaanse koloniale geschiedenis en de politieke geschiedenis van heel veel dictaturen, dan zie je een soort verlangen naar een witte rijke man die zogenaamd de problemen gaat oplossen.
Waar komt dat verlangen naar een conservatieve leider vandaan?
Dat verlangen wordt ook gecreëerd door de media en het koloniale onderwijs. De verheerlijking van witte mannen in onze nationale geschiedenis creëert een soort bodem voor dit soort figuren.
Daarbij komt dat geloof altijd belangrijk is geweest in Brazilië. Het land werd gedomineerd door de katholieke kerk, maar de conservatieve evangelische kerk is enorm gegroeid in invloed. Die kerk is enorm machtig en heeft een conservatieve boodschap die goed aanslaat bij Brazilianen.
Dat heeft ook een rol gespeeld in Bolsonaro’s campagne. Hij is iemand van de conservatieve kerk. Hij houdt niet van feministen. Hij denkt dat de linkse partijen mensen homoseksualiteit aanpraten. De dingen die Bolsonaro zegt, passen binnen deze dominante conservatieve cultuur. Het openlijke racisme en seksisme is genormaliseerd binnen de maatschappij.
Waarom kon Bolsonaro daar juist nu zo van profiteren?
Sinds de afzettingsprocedure van Dilma Rousseff heeft het establishment veel tijd gehad om de bevolking te bombarderen met conservatieve propaganda. Daarnaast was de Arbeiderspartij verwikkeld in een corruptieschandaal.
Dat heeft een enorme deuk geslagen in het imago van de partij want die kwam juist aan de macht met een anti-corruptie boodschap. Dat is heel problematisch. De media doen nu net of corruptie een probleem is van de Arbeiderspartij terwijl de mensen die nu aan de macht zijn natuurlijk volledig corrupt zijn.
Uiterst rechtse politici winnen overal ter wereld aan macht.
Waar ligt de hoop op verandering?
De hoop ligt op straat. Er zullen mensen in actie komen en dat gebeurt ook al, maar dat moet opgepakt worden door de linkse politieke partijen. En er moeten linkse coalities gevormd worden met een duidelijke progressieve boodschap.
Tegelijkertijd is de situatie in Brazilië heel ernstig en wordt alles wat progressief is nu aangevallen. Zo zijn wij als academici bezorgd over de situatie in Brazilië en daarom zijn we ons aan het organiseren om steun te bieden aan Braziliaanse academici wier academische vrijheid bedreigd wordt.
Maar met name zwarte activisten en activisten van de inheemse bevolking zijn heel erg dapper. Solidariteit van linkse partijen en bewegingen met deze activisten is daarom heel welkom en belangrijk.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.
