De kosten voor leningen door de arme landen zijn aanzienlijk gestegen en hun inkomsten uit grondstoffen dalen als gevolg van de uitbraken van het coronavirus in de hele wereld. De kosten voor de regeringen van de ontwikkelingslanden om geld te lenen zijn sterk gestegen. De daling van de grondstofprijzen en de afname van het toerisme kunnen grote economische gevolgen hebben voor veel arme en kwetsbare landen.

Uit een onderzoeksrapport dat recent is uitgebracht door Jubilee Debt Campaign blijkt dat de rente op nieuwe staatsleningen sinds eind februari gemiddeld met 3,5 procentpunten is gestegen voor landen met een laag of lager middeninkomen. Het gemiddelde rendement voor deze overheden, dat een indicatie is van de kosten van nieuw leningen, bedraagt nu 10%.

De grondstoffenprijzen zijn gekelderd, waarbij de Bloomberg-grondstoffenprijsindex sinds begin 2020 met 27% is gedaald en nu op het laagste niveau sinds 1986 staat. Sinds begin 2020 is de prijs van koper met 21% gedaald, die van olie met 61% en die van koffie met 15%. Bovendien zullen veel landen worden getroffen door dalende inkomsten uit het toerisme, waarbij vooral kleine eilandstaten het hardst worden getroffen vanwege hun omvang en economische afhankelijkheid van het toerisme.

Veel arme landen hebben al te lijden onder een schuldencrisis. Volgens het IMF zijn van de 70 landen die onder haar curatele staan er nu 34 die afbetaling verzaken of een groot risico lopen om dat te doen, tegenover 17 in 2013. Libanon kon vorige week niet meer afbetalen, Argentinië is bezig met onderhandelingen over schuldherstructurering en de financiële markten verwachten dat Zambia binnenkort zal verzaken. Opkomende markten maken hun slechtste periode van kortetermijnkapitaaluitstroom ooit mee.

Tim Jones, beleidschef van de Jubilee Debt Campaign verklaarde: “Er moet dringend actie worden ondernomen om de arme landen die worden getroffen door de economische gevolgen van het coronavirus te steunen, met inbegrip van een volledig uitstel van betaling van de schuld van de zwaarst getroffen. Waar economische schokken landen in een schuldencrisis hebben geduwd, moet het IMF helpen de schuld te herstructureren met eerdere kredietverstrekkers. Anders zullen haar leningen alleen worden gebruikt om roekeloze geldschieters af te lossen en de schuldencrisis in stand te houden. En het IMF zelf moet de schulden kwijtschelden die landen die onder de gevolgen van de pandemie lijden, aan het IMF verschuldigd zijn.”

In haar begroting van 11 maart kondigde de Britse regering aan dat zij 150 miljoen pond bijdraagt aan het IMF-fonds voor de kwijtschelding van schulden van arme landen in reactie op pandemieën. Het IMF heeft nog niet aangekondigd dat enig land in aanmerking komt voor kwijtschelding van schulden. De premier van Pakistan, Imran Khan, heeft opgeroepen tot kwijtschelding van schulden voor Pakistan en andere ontwikkelingslanden in reactie op het coronavirus.

Voorbeelden van landen

Zambia bevindt zich al in een schuldencrisis, waarbij de schuldaflossing meer dan 30% van de overheidsinkomsten in beslag neemt en de overheidsuitgaven sinds 2015 met 18% zijn gedaald. De prijs van koper, het belangrijkste exportproduct van Zambia, is sinds het begin van het jaar met 21% gedaald door de wereldwijde economische vertraging als gevolg van het coronavirus. Speculanten hebben de schuld van de overheid verhandeld, met de verwachting dat de overheid binnenkort in gebreke zal blijven.

Tsjaad in Centraal-Afrika heeft al een schuldencrisis, veroorzaakt door leningen van oliehandelaren. Deze schuld werd in 2018 geherstructureerd in het kader van een IMF-programma. De Jubilee Debt Campaign bekritiseerde dit destijds omdat het de schuld niet voldoende verminderde om het land te beschermen tegen verdere economische schokken. Een dergelijke schok is nu opgetreden, waarbij de olieprijs sinds januari met 61% is gedaald.

De Malediven en andere kleine eilandstaten zijn sterk afhankelijk van het toerisme. De kosten van nieuwe leningen voor de regering van de Malediven zijn gestegen tot meer dan 8% sinds de uitverkoop op de financiële markten eind februari begon. Dit zou een zeer verontrustend teken kunnen zijn van wat er voor veel kleine eilandstaten in het verschiet ligt.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op globalinfo.