De film Dark Waters is gebaseerd op de lange juridische strijd die advocaat Robert Bilott sinds eind jaren negentig voert tegen chemiebedrijf DuPont. Dit historische drama van regisseur Todd Haynes schetst een pijnlijk beeld van een even gerechtvaardigde als ongelijke strijd.
We bevinden ons in het pand van het gevestigde advocatenkantoor Taft Stettinius & Hollister, dat grote chemische producenten als vaste klanten heeft, als er plotseling twee boeren arriveren. Hun onbehoorlijke gedrag contrasteert sterk met de kalme en stille werksfeer van het kantoor. De boeren eisen dat advocaat Robert Bilott (Mark Ruffalo) een zaak aanneemt tegen de chemische producent DuPont. De boeren beschuldigen het bedrijf onomwonden van het vergiftigen van hun land. Ondanks dat hij heel sceptisch is, gaat Robert Bilott op onderzoek uit in West Virginia, waar de grootste fabriek van DuPont staat.
Over de provinciestad Parkersburg hangt een zwaarmoedige wolk van depressie en ellende. Er is iets niet in orde hier. De advocaat voelt zich niet op zijn plaats, maar hij besluit op onderzoek uit te gaan. Wat hij aantreft, shockeert hem enorm en vormt de aanleiding voor zijn levenslange strijd tegen de chemiegigant. Een van de boeren legt hem uit dat er, sinds DuPont een stuk land kocht vlakbij zijn akkers, 190 van zijn koeien gestorven zijn. Veel van hen hadden opgezette organen en zwart geworden tanden. De dieren die nog leven gedragen zich ongewoon agressief.
Dodelijke chemicaliën
Tijdens de film zie je hoe Bilott langzaam ontdekt hoe DuPont opereert. Hoe meer feiten boven water komen, hoe meer Robert Bilott zich vastbijt in het onderzoek. De film laat zien hoe de advocaat zijn hele leven wijdt aan het blootleggen van de kwaadaardige handelswijzen van DuPont.
Zo produceert DuPont het chemische middel perfluoroctaanzuur, dat kanker veroorzaakt en dodelijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Het middel wordt ook wel C8 genoemd en bevindt zich in veel huishoudelijke producten. Verder loost DuPont gif in de natuur (in goed bedrijfsjargon ‘externaliteiten’ genoemd), dat wordt opgenomen door mens en dier.
Door voortdurende blootstelling aan de chemicaliën van DuPont hebben veel inwoners van Parkersburg kanker of aanverwante ziektes. Robert heeft DuPont dan al aangeklaagd, maar hij stuit op grote weerstand. Niet alleen heeft het gigantische bedrijf de beste advocaten, DuPont bepaalt ook welke chemicalien als schadelijk mogen worden gecategoriseerd. Als een storm blaast de kracht van het grootkapitaal alle pogingen van de advocaat en de inwoners van West Virginia omver.
Ongelijk systeem
De kijker is er getuige van hoe Robert langzaam maar zeker een zenuwinzinking krijgt. Eerst beginnen zijn handen te trillen, dan wordt hij paranoïde. Dit blijkt uit een briljante scène waarin hij de sleutel van zijn auto niet durft om te draaien, om na een gespannen moment te merken dat er niks aan de hand is. Uiteindelijk krijgt hij zelfs een beroerte-achtige aanval. Maar hij is niet de enige die lijdt: dit geldt ook voor zijn vrouw, zijn kinderen, zijn advocatenkantoor, de inwoners van Parkersburg en de boerenfamilie die op een gegeven moment bedreigd wordt door een laag overvliegende helikopter bij hun boerderij.
Robert strijdt tegen DuPont binnen de mogelijkheden van de wet. Maar we zien hoe Robert zijn illusies in het juridische systeem verliest. In een gedenkwaardig moment realiseert hij zich dat de boer zonder opleiding begrijpt wat zo lang voor hem verborgen bleef, namelijk dat het systeem wordt gemanipuleerd. Dit doet denken aan het moment waarop Bernie Sanders door Joe Rogan werd gevraagd: ‘Hoe kan het legaal zijn om dat te doen?’ en Sanders antwoordde: ‘Omdat ze zélf de wetten maken!’.
Geen Hollywoodeinde
De kijker krijgt geen Hollywoodeinde voorgeschoteld waarin het goede wint van het kwade. Deze film is immers gebaseerd op waargebeurde feiten. Wat de kijker te zien krijgt, is de voortdurende juridische strijd van Robert Bilott, die financiële compensatie voor de slachtoffers van de verontreiniging voor elkaar weet te krijgen. Het is vooral schokkend dat DuPont van alles op de hoogte was. DuPont wist door hun eigen experimenten op arbeiders vanaf het begin hoe schadelijk C8 is.
Bilotts strijd laat zien dat zelfs de meest gunstige omstandigheden geen garantie voor succes zijn. Bilott is een gevestigde advocaat met veel kennis van de chemische industrie, hij heeft een gezin en een advocatenkantoor achter zich. DuPont is echter zo machtig dat het serieuze straffen kan ontlopen en zijn tegenstanders juridisch het leven zuur kan maken.
De film is het initiatief van milieuactivist en acteur Mark Ruffalo die probeert het bedrijf neer te halen. DuPont is namelijk nog steeds groot en hanteert nog steeds dezelfde manier van werken. De film heeft lange en deprimerende scenes, maar blijft trouw aan de realiteit waardoor de feiten die het presenteert niet als overdreven of verzonnen weggezet kunnen worden door DuPont. De film getuigt met verve van de misdadige handelswijze van grote bedrijven en de individuen die daartegen strijden.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.
