Het Nederlands Palestina Komitee (NPK) heeft een uitgebreid dossier samengesteld over ‘de intifada van de Eenheid. We publiceren hieronder de inleiding op dat dossier van Robert Soetrik, de voorzitter van NPK. Het hele dossier vind je hier.
In dit dossier over Jeruzalem, de Strook van Gaza en Palestina’48/Israel is een belangrijke, nieuwe ontwikkeling in de strijd van de Palestijnen tegen het zionistische koloniale project in Palestina in kaart gebracht. In genoemde gebieden zijn Palestijnen voor het eerst in jaren gezamenlijk in opstand gekomen.
Voor Palestijnen bleek er een verzadigingspunt te zijn bereikt na decennia van opdeling, verdeel-en-heers, achterstelling en onderdrukking door de Staat Israël. Dat heeft concreet geresulteerd in vergaande ontwrichting en verwoesting van hun samenleving enerzijds en stelselmatige kolonisatie en verjoodsing van hun leefomgeving anderzijds.
Wat Palestijnen tot dan toe – van bovenaf opgelegd – van elkaar had gescheiden, bleek met opstand – van onderaf – overstegen te kunnen worden. Hoopvol werd gesproken over ‘de Intifada van de Eenheid’.
De toegespitste confrontatie tussen Israël en de Palestijnen is (opnieuw) een harde, verwoestende en bloedige geweest.
De vonk in het kruitvat zijn in april de dreigende huisuitzettingen in de Oost-Jeruzalemse wijken Sheikh Jarrah en Silwan geweest, later gevolgd met het opleggen van ruimtelijke beperkingen in de Oude Stad van Jeruzalem aan Palestijnen tijdens de vastenmaand Ramadan.
In wekenlange confrontaties tussen Palestijnse demonstranten en agenten van de ‘Grenspolitie’ – in werkelijkheid volledig toegeruste militairen – zijn aan Palestijnse zijde veel gewonden gevallen en zijn talrijke arrestaties verricht.
Klap op de vuurpijl was de gewelddadige inval door de ‘Grenspolitie’ in de Aqsa Moskee zelf. Daarmee werd een gevoelige snaar geraakt: Jeruzalem geldt voor moslims – na Mekka en Medina – als de derde heilige plaats van de islam.
Zo zijn twee dimensies van de al enkele jaren escalerende strijd om Jeruzalem krachtig tot uitdrukking gekomen. Daarbij fungeren rechtsextremistische joden als stoottroepen in de van hogerhand doorgevoerde politiek van verjoodsing van het geannexeerde Oostelijke staddeel.
Voor de HAMAS-leiding in Gaza vormde de inval in de Aqsa Moskee aanleiding om zich gewapenderhand in de strijd te werpen. Dat gebeurde in de vorm van raketbeschietingen op Israël. Voor HAMAS diende het ingrijpen nog twee andere doelen: na het afblazen van de algemene verkiezingen kon men zich nog nadrukkelijker op het Palestijnse politieke toneel neerzetten, in de hoop zich in het verlengde daarvan uit de wurggreep van de alomvattende Israëlische blokkade te werken.
Ondanks dat de gewapende confrontatie tussen Israël en HAMAS veel korter duurde (11 dagen) dan die in 2008-2009 en in 2014, is de intensiteit van de Israëlische bombardementen en artilleriebeschietingen ongekend groot geweest (ook de raketbeschietingen van HAMAS waren ongekend omvangrijk). Deze hebben aan Palestijnse zijde veel doden en gewonden onder de burgerbevolking tot gevolg gehad (het aantal doden lag twintig maal zo hoog als aan Israëlische zijde). In enkele gevallen ging het daarbij om tien doden of meer binnen drie generaties van één familie. Daarnaast is opnieuw op grote schaal schade aan de civiele infrastructuur aangericht. Dit roept vragen op over de ‘precisiebombardementen’ van de Israëlische luchtmacht en over de ingezette ‘precisiewapens’ van Israëlische en Amerikaanse makelij (HAMAS moet het zonder precisiewapens stellen).
Westerse regeringen waren er snel bij om te verklaren dat zij ‘het recht van Israël op zelfverdediging’ volledig onderschreven. Nu Israëlische apartheid – van de Middellandse Zee tot aan de rivier de Jordaan – zo breed gedocumenteerd is – door achtereenvolgens de VN-Mensenrechtenraad, B’Tselem en Human Rights Watch (Amnesty International zal later dit jaar met een rapport over de kwestie komen) – werpt zich in dit verband de vraag op: heeft een apartheidsstaat eigenlijk wel recht op zelfverdediging ? Is het op zijn minst niet zo dat eerst en vooral de slachtoffers van apartheid recht op zelfverdediging hebben ? In het concrete geval is het Israël die Palestijnen onteigent, verdrijft en bezet houdt – niet omgekeerd !
Voor velen meest verrassend is de weerklank geweest die de gebeurtenissen in Jeruzalem in Palestina’48/Israël hebben gevonden. Daar is in enkele dagen de gekoesterde mythe van ‘co-existentie’ tussen joodse Israeli’s en Israëlische Palestijnen – derderangsburgers in eigen land – volledig doorgeprikt.
Ook daar hebben Israëlische Palestijnen vooral de afgelopen 15-20 jaar te maken gekregen met verdere verjoodsing van de zogeheten ‘gemengde steden’. Dat heeft de spanningen tussen de Palestijnse en joodse gemeenschappen daar sterk doen oplopen. Afgelopen mei is dit uitgedraaid op dagenlang confrontaties tussen Palestijnen en joodse Israëli’s (die daarbij steun kregen van joodse kolonisten woonachtig op de Westelijke Jordaanoever). Die confrontaties zijn in de ‘gemengde stad’ Lod/Lydda zo hoog opgelopen, dat daar de noodtoestand werd uitgeroepen en de ‘Grenspolitie’ eraan te pas moest komen om ‘rust en orde’ te herstellen.
Met het ingaan van het staakt-het-vuren tussen Israel en HAMAS zijn bovengenoemde kwesties in de berichtgeving in het Westen naar de achtergrond verdwenen, ondanks dat de confrontaties – al dan niet in een nieuwe vorm – gewoon zijn doorgegaan. In Silwan zijn huizen van Palestijnen gesloopt; Sheikh Jarrah is sinds eind mei tot gesloten militair gebied verklaard om zo activisten en journalisten op afstand te houden; het staakt-het-vuren in en rond Gaza is al enkele malen geschonden; en onverminderd worden er demonstranten en andere activisten gearresteerd – door Israël en op de Westelijke Jordaanoever ook door het Palestijns Nationaal Gezag (PNA).
Zowel Israël als de PNA hebben er belang bij om de nieuwe mobilisatie onder Palestijnen te smoren en zullen daarbij (blijven) samenwerken. Tegelijk is men zich terdege ervan bewust dat repressie alléén niet zal werken. Palestijnen moeten ook ‘nieuwe perspectieven’ geboden worden.
Door de nieuwe Amerikaanse regering zijn daartoe al enkele stappen gezet – hoofdzakelijk van symbolische aard. De nieuw aangetreden Israëlische regering – die de verstoorde relatie met de huidige Amerikaanse machthebbers wil verbeteren – speelt het spel handig mee.
Het beleid is erop gericht om de positie van de PNA in het algemeen en in het bijzonder ten opzichte van HAMAS te versterken. Daarbij past het goed om de PNA via de stembus een nieuw mandaat te geven. Maar dat zit er gezien de sterke positie van HAMAS voorlopig niet in (Westerse regeringen stimuleren in principe het houden van verkiezingen, maar wensen hier het verkiezingsresultaat niet te respecteren).
In een poging het imago van de PNA niettemin op te krikken, zullen de eerste herstelwerkzaamheden in het zwaar gehavende Gaza via de PNA lopen – ofwel buiten HAMAS om die sinds 2006 in Gaza de macht in handen heeft. Dat is een onmogelijke constructie.
Daarnaast doen geluiden de ronde over nieuwe ‘onderhandelingen’ tussen de PNA en Israël. Onderhandelingen waarover dan wel ? In de nieuwe Israëlische regering is de stem van extreemrechts minstens zo sterk aanwezig als in de vorige. Haar politieke agenda blijft dan ook bepaald door verdere doorvoering van het zionistische koloniale project in Palestina – met marginalisering, onteigening en onderdrukking van Palestijnen en voortgaande kolonisatie van hun leefomgeving. Kortom, méér van hetzelfde.
Het is in de eerste plaats schandalig en onrechtmatig en tegelijk politiek riskant en gevaarlijk om de roep van Palestijnen om vrijheid, gelijkheid, gelijkberechting en rechtsherstel – zoals zo duidelijk en krachtig in ‘de Intifada van de Eenheid’ uitgedragen – te (blijven) negeren terwijl de feiten waarom het hier gaat bekend (moeten) zijn. Iedereen die niet van de risico’s of van de gevaren overtuigd is, moet bedenken dat in het gebied dat zich uitstrekt van de Middellandse Zee tot aan de rivier de Jordaan – ofwel in de apartheidsstaat Israel – evenveel Palestijnen als joodse Israëli’s wonen !
