De overduidelijke verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten van Amerika is een belangrijke ontwikkeling in het proces van extreme verrechtsing en van rechts- extremisering dat aan gang is in het wereldwijde kapitalisme.

In een tijd waarin het neoliberalisme de erbarmelijke sociale ongelijkheid heeft verdiept, die vrouwen en raciale mensen het hardst treft;

In een tijd waarin de heersende klassen zich steeds meer wentelen in een weelde waarvan de legale en illegale bronnen zo vermengd zijn dat ze niet meer van elkaar te onderscheiden zijn;

In een tijd waarin de klimaatramp en de ineenstorting van de biodiversiteit, veroorzaakt door de wedloop om winst te maken met fossiel kapitaal, miljoenen arme mensen hard treft en dreigt mee te sleuren;

In een tijd waarin de race om de hegemonie steeds meer het afzichtelijke gezicht aanneemt van neokoloniaal suprematisme en de wrede toe-eigening van rijkdom samen met monsterlijke slachtpartijen;

Kortom, terwijl de wereld dichter bij een omslagpunt naar barbarij komt, leveren een kiesstelsel dat is geërfd van de slavernij, een openlijk reactionaire privé-media en sociale netwerken, die worden geëxploiteerd door schurkachtige kapitalisten zoals Elon Musk, de regering van de grootste supermacht over aan een gewetenloze fascistische miljardair. Een lompenkapitalist, fraudeur, leugenaar, verkrachter, manipulator, racist, verklaard putschist, openlijk klimaatnegationist en militarist door en door…

Het is een planetaire aardbeving, een grote stap voorwaarts in het autoritaire nihilisme dat de heersende klassen verteert.

Poetin en Netanyahu staan te jubelen: ze kunnen doorgaan met het vergieten van rivieren van bloed en tranen in Oekraïne en Palestina zonder ook maar de schijn van afkeuring uit Washington.

Orban, Meloni, Le Pen, Wilders en hun extreem-rechtse vrienden jubelen: ze zien het moment naderen waarop de Europese Unie volledig in hun net kan vallen.

Van Noord tot Zuid, van Oost tot West, verkneukelen de misdadigers zich: beledigingen, demagogie, virilisme en de meest schaamteloze leugens worden gebruikt om de macht te grijpen,  om hun naam te zuiveren en nog rijker te worden in dienst van de god van het Kapitaal.

De VN en haar agentschappen, die al niet in staat zijn om vrede en gerechtigheid te garanderen of het klimaat te beschermen tegen de dictaten van de machtigen, kunnen alleen maar machtelozer worden tegenover alle soorten gevaren. Dit zal snel duidelijk worden tijdens de klimaat-COP in Bakoe, Azerbeidzjan. Om nog maar te zwijgen van het oorlogsgevaar tussen China en de VS!

In de Verenigde Staten zelf moet het ergste worden gevreesd. In tegenstelling tot zijn eerste termijn komt Donald Trump aan de macht met een team dat vastbesloten is om een precies programma toe te passen: “Project 2025”, bedacht door de ultra-reactionaire katholieke lobby van de Heritage Foundation.

Gefinancierd door de meest rechtse vleugel van de heersende klasse (met name de gebroeders Koch, magnaten van de chemische en fossiele brandstofindustrie), is dit programma een ware oorlogsverklaring aan de uitgebuitenen en onderdrukten:

  • de oprichting van een sterke staat met een federale regering en een rechtssysteem dat op haar wenken bediend wordt;
  • het opsporen, vasthouden en deporteren van 10 tot 11 miljoen zogenaamd ‘illegale’ migranten;
  • het herstellen van het patriarchale gezag door abortus te verbieden, LGBTQ-rechten te onderdrukken en integratiebeleid te ondermijnen;
  • het ontmantelen van milieuregelgeving, met name om de winning van fossiele brandstoffen te bevorderen;
  • de ontmanteling van de schuchtere sociale bescherming die werd geïntroduceerd door de Affordable Care Act (‘Obamacare’);
  • een nieuwe golf van enorme belastingverlagingen voor het bedrijfsleven en de rijken;
  • een doelbewuste stap in de richting van economisch protectionisme.

Het is niet zeker dat Trump dit programma, dat vol tegenstrijdigheden zit (met name importheffingen kunnen de inflatie alleen maar aanwakkeren!), zal kunnen uitvoeren. Maar de algemene richting is ondubbelzinnig.

Enerzijds is het geworteld in het slavernij en segregationistisch verleden van de Verenigde Staten, de voedingsbodem van blank, revanchistisch, patriarchaal en katholiek conservatief rechts, in paniek door de fantasmagorische angst voor de “grote vervanging”. Aan de andere kant is het de versneden uitdrukking van de groeiende afkeer van het volk voor de politieke elites van beide partijen, vooral sinds de Democraten en Republikeinen (onder leiding van Bush en Obama) de handen ineen sloegen om de banken te redden, die in 2008 door de subprime crisis waren getroffen. Terwijl hij put uit de lange geschiedenis van blanke overheersing, ligt het succes van Trump in het feit dat hij de onwaarschijnlijke gok heeft genomen om munt te slaan uit deze afkeer, niet om een nieuwe partij op te bouwen – zoals Mussolini of Hitler – maar om de Republikeinse partij zodanig te veroveren dat ze volledig is veranderd in een instrument dat hem ten dienste staat…

Nadat Joe Biden zich terugtrok, werd “Kamala, je bent ontslagen” de strijdkreet van Trump. Geconfronteerd met zijn brutaliteit, terwijl de kandidatuur van de vice-president aanvankelijk veel enthousiasme en strijdlust had opgewekt, koos de Democratische generale staf voor een flauwe en gladde campagne, volledig ondergeschikt aan de zoektocht naar een “bipartisan” samengaan met de anti-Trump Republikeinen. Geconfronteerd met “Project 2025” schaarde Harris zich achter de exploitatie van schaliegas door “fracking”. Geconfronteerd met Elon Musk en zijn soort, durfde ze niet eens op te roepen tot een belasting op het grote geld. Haar tour van ontmoetingen met Liz Cheney, een ultraconservatieve politica en dochter van de havik Dick Cheney, bracht een zeer duidelijke boodschap: kiezers kunnen alleen kiezen tussen neoliberale continuïteit (verpakt in mooie woorden over “democratie”) of “verandering”. Kiezers kozen voor “verandering”… De concrete verandering, belichaamd door Trump – ten koste van vrouwen, migranten, het klimaat en de armen in het algemeen.

Dit alles had een andere uitkomst kunnen hebben. Daarvoor had links, een tijdlang belichaamd door Bernie Sanders, moeten durven breken met de Democraten. Het had ook radicaal de boodschap moeten durven uitdragen dat er een andere wereld mogelijk is – een niet-kapitalistische wereld waar het leven goed is voor iedereen op een behouden planeet. Ten slotte had het, in het aangezicht van Trump, de krachtige sociale, feministische, antiracistische en antifascistische mobilisaties van 2016-2018 moeten versterken. In plaats daarvan lag de focus vooral op de Democratische oppositie in het Congres.

Deze hele cirkel bereikte een hoogtepunt toen Sanders zich achter Biden schaarde in 2020 en de leidende figuren van de Democratische Socialisten van Amerika hetzelfde deden. Het resultaat was dat de contouren van een sociaal en ecologisch alternatief, vertegenwoordigd door de “Green New Deal”, leegliepen ten gunste van Bidens beleid van groen kapitalisme. Een gewelddadig inflatoir beleid waarvan Trump de vruchten heeft geplukt. Een protectionistisch beleid dat Trump in het gelijk heeft gesteld. Een imperialistisch beleid dat tot een hoogtepunt werd gebracht door Bidens onwrikbare steun voor Netanyahu’s genocidale oorlog tegen het Palestijnse volk.

Afgezien van de legitieme bezorgdheid die het oproept, klinkt de overwinning van Trump als een waarschuwing – nog een waarschuwing: in het aangezicht van een groeiende sociale en ecologische catastrofe maken de strategieën van het minste kwaad altijd de weg vrij voor een nog groter kwaad. Het is nog geen “fascisme”, maar het komt in de buurt. Trump is een soort fascist en er is geen tekort aan echte fascisten in zijn entourage. Alleen massale strijd, de politieke onafhankelijkheid van strijd en hun convergentie naar een radicaal ecosocialistisch politiek alternatief kan de mars naar de afgrond stoppen. Deze weg wordt nog moeilijker, nu de overwinning van Trump de verslechtering van het machtsevenwicht versterkt. Maar er is geen andere weg. In de Verenigde Staten zullen vakbondsleden in de gezondheidszorg, het onderwijs en de automobielsector, die onlangs grote gevechten hebben gevoerd, ongetwijfeld in de frontlinie staan. Met vrouwen die vechten voor hun rechten. Hun strijd is onze strijd.

Vertaald door Peter Veltmans. Referentie foto: Wikimedia Commons.