Vooraf: dit interview met onze Turkse kameraad Uraz Aydin vond plaats voor de aankondiging door Erdogan dat er in mei vervroegde verkiezingen zullen plaatsvinden, en voor de verwoestende aardbevingen die Turkije en Syrië troffen. Een eerste verklaring van de Arbeiderspartij van Turkije (TIP) over de aardbevingen en de hulpverlening kan je hier lezen. (redactie SAP-Rood)
Internationalist Standpoint sprak met Uraz Aydin, een vooraanstaand lid van de Arbeiderspartij van Turkije (TIP) in Istanbul. Aydin is al lange tijd lid van de Sosyalist Demokrasi icin Yeniyol, de organisatie die verbonden is met de Vierde Internationale. De krachten van de Vierde Internationale in Turkije sloten zich aan bij de TIP en Aydin werd gekozen tot secretaris van de afdeling Kadikoy [aan de westkant van Istanbul] van de partij en lid van het Centraal Comité.
Hallo Uraz, laten we dit interview beginnen met de recente ontwikkelingen rond de uitspraak van de rechtbank die de burgemeester van Istanbul, Ekrem Imamoglu, veroordeelt. Wat betekent die stap van het Erdogan-regime volgens u met het oog op de komende verkiezingen?
Imamoglu is inderdaad veroordeeld tot meer dan 2 jaar gevangenisstraf omdat hij ‘ambtenaren zou hebben beledigd’. Dat vonnis heeft niets te maken met gerechtigheid, het is heel duidelijk politiek en bedoeld om een belangrijke figuur van de burgerlijke oppositie uit te schakelen. We kunnen ons herinneren wat er gebeurde toen de partij van Erdogan in 2019 de burgemeestersverkiezingen in Istanbul verloor. Deze gemeente is een enorme financiële bron. Erdogan liet de verkiezingen ongeldig verklaren om te voorkomen dat de stad na 25 jaar islamistisch bestuur in handen van de oppositie zou komen. Maar Imamoglu won de tweede verkiezing met een nog groter verschil met Erdogans kandidaat. Waarbij moet worden opgemerkt dat de Koerdische stemmen in Istanbul doorslaggevend waren voor de overwinning van Imamoglu.
Erdogan wil Imamoglu dus elimineren als potentiële kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2023, omdat hij een grote kans zou hebben om te winnen. Aangezien zijn politieke mandaat kan worden ingetrokken, zal hij bovendien niet langer de burgemeester van Istanbul zijn en zal Erdogan iemand anders in zijn plaats kunnen benoemen, waardoor het burgemeestersambt weer in handen van de regering komt. Dat is wat er is gebeurd in tientallen steden in de Koerdische regio, waar gemeenten werden bestuurd door de HDP. Uiteraard heeft de burgerlijke (en nationalistische) oppositie deze aanvallen op de keuzes van de kiezers in deze steden verre van krachtig veroordeeld. Bovendien loopt er een tweede onderzoek tegen Imamoglu in verband met het feit dat hij 1.600 mensen zou hebben ingehuurd ‘die banden hebben met terroristische organisaties’. Als dat onderzoek succesvol is, zal dat ook een manirer zijn om Imamoglu uit zijn functie te ontheffen.
Wat was de reactie van de bevolking hierop?
Er waren natuurlijk grote demonstraties bij het stadhuis van Istanbul. Alle democratische en oppositiekrachten veroordeelden deze aanval op Imamoglu, die natuurlijk ook tegen de wil van miljoenen kiezers in ging. Maar vanaf de eerste dag werden die protesten omgevormd tot een spreekbuis van de burgerlijke oppositie, van de ‘Alliantie van de Natie’ die partijen van zeer uiteenlopende richting verenigt: de centrum-linkse republikeinse (CHP), afsplitsingen van extreemrechts (IYIP), islamistische (Saadet), conservatieve partijen enzovoort, die zich van de AKP hebben losgemaakt. Niets spannends dus… Aan de andere kant heeft deze ontwikkeling de crisis van de alliantie over de kandidaat die het tegen Erdogan moet opnemen bij de presidentsverkiezingen aangewakkerd.
De Grieks-Turkse betrekkingen zijn momenteel zeer gespannen. Wat is volgens u Erdogans agenda voor de Egeïsche Zee?
We hebben na de verkiezingen van 2015, waarvan de uitkomst was dat de AKP er verzwakt uitkwam, al gezien hoe Erdogan de deuren van de duisternis kon openen. Bomaanslagen, pogroms, de oorlog tegen de Koerden die opnieuw begon enzovoort… Erdogan aarzelt nooit om internationale kwesties of crises te provoceren of te gebruiken om zijn interne politieke doelen te dienen, zoals de Koerdische of de Syrische problemen, de relatie met Libië enzovoort. Het is een element van agitatie, van nationalistische en militaire consolidatie, dat ditmaal ook verband houdt met een historisch geschil (de afbakening van de zeegrenzen tussen beide landen), maar dat verweven is met de kwestie van de energiebronnen, dat nog lang voor spanningen zal zorgen. Het is natuurlijk moeilijk te voorspellen, maar ik denk dat Erdogan, zolang het hem dient, niet zal aarzelen om de spanning op te voeren. Verder weet ik niet zeker of het effect ervan op de nationalistische consolidatie even groot zal zijn als voorheen. Maar dit soort confronterende en gemilitariseerde ‘diplomatie’ heeft ook zijn eigen dynamiek, en gevangen in een bepaalde spiraal van effect, reactie en tegenreactie, kan het zijn dat je de tweespalt niet kunt verminderen als je dat wilt.
Hoe zal een eventuele nieuwe CHP-regering het Grieks-Turkse conflict beïnvloeden?
Allereerst weten we niet of een CHP-lid (Kilicdaroglu of Imamoglu) de oppositiekandidaat wordt. De andere partijen in de alliantie zijn allemaal rechts. Wat al deze partijen echter delen is een zeker nationalisme, meer of minder geaccentueerd afhankelijk van de situatie. Ze eindigen altijd achter de ‘rede van de staat’. Er is dus geen reden om op lange termijn optimistisch te zijn. Anderzijds betwijfel ik of de oppositie, als ze de verkiezingen weet te winnen, de door Erdogan in gang gezette internationale conflicten zal willen erven. Waarschijnlijk zal er (althans voorlopig) een verlangen zijn naar ‘normalisering’ van de betrekkingen met de buurlanden en de westerse mogendheden, vooral gezien de economische crisis die het land doormaakt.
Enkele weken geleden is het Turkse leger opnieuw het Syrische deel van Koerdistan binnengevallen. Wat is volgens u het doel van die operatie?
Het besluit van het Turkse regime om Koerdische gebieden in Noord-Syrië en Irak te bombarderen was verre van een verrassing. In Noord-Irak, waar zich de militaire bases van de PKK bevinden, waren de afgelopen maanden al luchtaanvallen uitgevoerd. En de mogelijkheid van een luchtoffensief op Noord-Syrië was ook al enkele weken eerder door Erdogan aangekondigd. Maar dat laatste offensief werd voorgesteld als een vergelding voor de bloedige aanslag die op 13 november in het centrum van Istanbul plaatsvond. Bovendien zit de informatie over deze aanslag vol tegenstrijdigheden en inconsistenties en is het niet uitgesloten dat sommige delen van de Turkse staat verantwoordelijk zijn, wat natuurlijk niemand zou verbazen.
Maar het doel is natuurlijk om mensen te laten denken dat de door de PKK bestuurde autonome Koerdische regio in Noordoost-Syrië een permanente bron van onveiligheid is voor Turkije. Anderzijds is een element van de door het regime gebruikte propaganda dat, als deze regio zich ontdoet van de ’terroristen’ (PYD-PKK), het mogelijk zal zijn er een deel van de Syrische migranten te ‘hervestigen’, wier aanwezigheid in Turkije door de meerderheid van de bevolking (Turks en Koerdisch) als een echt probleem wordt beschouwd. Een van de doelstellingen van de recente toenadering tot Damascus, gesteund door Moskou, is juist de opheffing van deze autonome zone die door de Koerdische beweging wordt beheerd (en die de steun van Washington geniet). Maar zoals gezegd hebben dit soort operaties altijd een intern doel, het bevorderen van een golf van patriottisme die een consolidatie rond de leider mogelijk maakt. Maar Erdogan heeft deze methode te veel gebruikt en de aan de PKK toegeschreven aanslag en het offensief in Rojava hebben nog lang geen nationalistische mobilisatie uitgelokt.
Er wordt nu openlijk gesproken over de mogelijkheid om de HDP te verbieden zich kandidaat te stellen voor de volgende verkiezingen. Wat zijn de vooruitzichten van links in de stembus?
De kans is groot dat de HDP wordt verboden. Nu al zijn haar bankrekeningen geblokkeerd, een paar maanden voor de verkiezingen! De Koerdische beweging is bekend met het verbod op haar politieke partijen. Ze zijn hier dus duidelijk op voorbereid met een ‘alternatieve’ partij. De HDP en een groot deel van radicaal links, waaronder de Arbeiderspartij van Turkije (TIP) waarin ik actief ben, hebben zich verenigd in een derde alliantie genaamd Arbeid en Vrijheid. Deze alliantie zal bij de parlementsverkiezingen waarschijnlijk ruim boven de drempel van 7% uitkomen om tot het parlement toe te treden. Voor de presidentsverkiezingen is ons doel natuurlijk Erdogan te doen verliezen. De oppositie moet echter rekening houden met onze alliantie en vooral met de Koerdische beweging, die de kracht heeft om de uitslag van de presidentsverkiezingen te beïnvloeden. Wij vinden dus dat ze een kandidaat moeten voorstellen die niet van extreem-rechts komt, een kandidaat die aanvaardbaar zou zijn voor de Koerden en voor links.
De TIP groeit enorm in leden en invloed. Wat zijn de uitdagingen waarmee ze de komende tijd te maken krijgt?
Ja, de TIP is er inderdaad in geslaagd een dynamiek van politisering en radicalisering op gang te brengen tegen de dictatoriale macht van Erdogan, de verarming en het vrijheidsberovende beleid van het regime. Het zijn vooral de interventies van onze vier parlementsleden (wier video’s massaal worden gedeeld op sociale netwerken) die het mogelijk hebben gemaakt de partij bekend te maken en deze rekruteringsgolf te genereren. Begin 2021 had de partij minder dan 2.000 leden, terwijl ze nu, twee jaar later, in januari 2023, meer dan 11.000 leden telt.
En na een lange Youtube-uitzending van een van onze parlementsleden, Barış Atay, begin januari, waarin hij een jong publiek, dat nogal vijandig tegenover onze ideeën staat, geduldig uitlegde wat links werkelijk is en wat de TIP wil, worden we overspoeld door een toevloed van nieuwe leden. Meer dan 7.500 mensen hebben zich in 6 dagen tijd aangemeld als partijlid, en het aantal groeit nog steeds. Ze vertegenwoordigen een meer proletarisch en minder stedelijk profiel en hun contacten met links zijn veel beperkter dan de huidige basis van de partij. Dat is een ongekend fenomeen, dat een echte uitdaging vormt voor de partij.
Maar afgezien van het aantal leden is het belangrijk, zoals u zegt, hoe invloedrijk onze woordvoerders zijn en dat er een buitengewone belangstelling voor de TIP ontstaat. Er zijn voornamelijk twee sectoren van de bevolking onder wie wij echte sympathie verzamelen: degenen die afstand nemen van de CHP, die deze partij te gematigd en te passief vinden en zich aangetrokken voelen door het radicale verhaal van onze gekozen vertegenwoordigers. Een tweede categorie bestaat uit werknemers, ongeacht hun politieke oriëntatie. Deze sympathie is natuurlijk belangrijk in vergelijking met de zeer beperkte invloed van radicaal links in het algemeen. Zoals de belangrijkste woordvoerder (de ‘voorzitter’) en parlementsleider van de partij, Erkan Baş, zegt, ‘wij zijn de eersten onder gelijken’. Maar we moeten ook benadrukken dat sinds de Partij voor Vrijheid en Solidariteit (de ÖDP waarin de afdeling van de Vierde Internationale destijds actief was) eind jaren negentig, dit de eerste keer is dat er een mogelijkheid bestaat om een radicaal-linkse massapartij op te bouwen met een perspectief van een revolutionaire breuk met het kapitalisme, die een ‘nuttig’ politiek instrument is voor de klassenstrijd.
Een van de uitdagingen waar we voor staan zijn natuurlijk de verkiezingen, waar we moeten bijdragen aan de omverwerping van Erdogan. Het is ook belangrijk om vertegenwoordigd te blijven in het parlement, om de eisen van de arbeiders en onderdrukten te kunnen verwoorden tijdens de burgerlijke overgang naar een post-Erdogan regime, of erger nog, in de omstandigheden van zijn herverkiezing.
Een andere kwestie houdt verband met de basis van de partij, waarvan een groot deel nog nooit enige politieke binding heeft gehad (op organisatorisch niveau), zodat het van cruciaal belang is hen politiek op te leiden, om niet alleen de militante basis te smeden, maar ook de kaders die verantwoordelijkheden in het apparaat op zich moeten nemen.
En een laatste punt, op langere termijn, is de noodzaak om onze eenheden, onze afdelingen op de werkplek te ontwikkelen, in fabrieken, scholen, scheepswerven, gemeentehuizen, magazijnen, ziekenhuizen, supermarkten… Er is een groot potentieel voor TIP en we moeten die kans grijpen. We hebben een bemoedigend begin gemaakt, maar we moeten erin slagen om dieper wortel te schieten overal waar de arbeidersklasse ademt, overal waar de klassenstrijd dagelijks wordt gevoerd.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Internationalist Standpoint. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
