In de Amerikaanse sectie van de internationale schrijversvereniging PEN is een meningsverschil ontstaan in verband met de kwestie van de artistieke verbeelding en met gevolgen voor de vrijheid van de auteur. Die vrijheid stelt voorop dat een auteur de wereld kan beschrijven doorheen de ogen van personages uit een andere culturele wereld dan die van de auteur zelf. Een aantal PEN-leden betwisten die vrijheid. Verbeelding kan namelijk liegen, en dat met zeer kwalijke gevolgen zoals racisme, seksisme én klassenverdeeldheid, dus klassenstrijd. U mag twee keer raden waar die dwarse wind vandaan komt waaien.

Als de betwisters van de artistieke vrijheid het bij het rechte eind hebben, dan moeten we daaruit een pijnlijke maar noodzakelijke conclusie trekken: de hele literatuur (de Westerse althans) is een grote leugen en heeft onze hele samenleving verknoeid. Zij is eigenlijk de schuld van alle onrecht en onderdrukking op dit ondermaanse. De argumenten mankeren niet. Hoe durft Homeros zich in de plaats stellen van helden en van Goden? Met welke hoogmoed stelde Dostojewski zich in zijn roman Misdaad en Straf in de plaats van de moordenaar van een oud vrouwtje, en in zijn Demonen zelfs in de plaats van een nihilistische terrorist? En er is erger: de Japanse schrijver Soseki Natsume stelde zich in de plaats van een poes. Zijn roman Ik ben een kat (Wakahai wa neko dearu, 1906) heeft als onbeschaamde ondertitel “Het leven van de mens bezien door de ogen van een kater”, en wat voor een kater, één die een andere diersoort, een mens beschrijft! Ik laat het aan u over om nog meer voorbeelden te vinden in de literatuur. Veel moeite zult u daarbij niet hebben.

De betwisters hebben een eigenaardige opvatting over fictie in de literatuur. Ze overschatten de invloed ervan en ze nemen de lezers voor mensen die niet in staat zijn om zelf te denken en die door hun lectuur op het verkeerde pad gebracht worden. De katholieke censuur dacht daar, nog tijdens mijn leven, net zo over. Censuur is nodig, zoals in de goede en gezonde tijd van de index van verboden boeken waarmee de Kerk waakte over ons zielenheil. Ze beseffen niet dat Dostojevski een terrorist verbeeldde om bepaalde ethische en sociale kwesties te berde te brengen, ook al kan men het daar niet mee eens zijn. Dat was prioritair, niet of de verbeelde terrorist aan de werkelijkheid beantwoordde. Die roman heeft niet geleid tot een opflakkering van het nihilistisch terrorisme, maar wel tot enige morele en politieke bezinning

Het paternalisme van de betwisters blijk duidelijk uit volgend citaat: “Veel mensen vinden hun eigen ruimte niet omdat die overbezet is door ideeën en het wereldbeeld van anderen”. Als ik het goed begrijp moeten de “anderen” ophouden met ideeën, met een wereldbeeld te koesteren dat verhindert dat mensen hun “eigen” ruimte hebben waarin ze hun verbeelding de loop laten gaan. Besluit: alleen moordenaars mogen een moorddadig personage verbeelden, alleen terroristen mogen een roman over terroristen schrijven en vanzelfsprekend moet een kater zich beperken tot katerpersonages en katterige heldinnen overlaten aan schrijvende kattinnen. Ik herhaal: de cancel culturalisten bewegen zich op een gevaarlijk identitair pad. Het voert naar de symbolische verbranding van boeken en naar de symbolische veroordeling van wie niet “wij” zijn, van de “anderen”.