Denkend aan de sixties

Enkele dagen geleden recenseerde ik hier de autobiografie van Angela Davis.⁽¹⁾ Angela Davis. Angela Davis. Een autobiografie. Uit het Engels vertaald door Jan Reyniers. Originele titel: An autobiography — isbn 9789462673465 – 24,90 € – EPO, Berchem – april 2022 – paperback – 420p Wat me in dat boek bijzonder trof was het sixties-optimisme (1967-1975), dat de Amerikaanse activiste alzo verwoordde:

“In feite waren we er absoluut zeker van dat we tijdens ons eigen leven het einde van het kapitalisme zouden meemaken (…) Vanuit het oogpunt van het heden, lijkt onze politieke naïviteit overduidelijk. Maar in die tijd werden onze politieke aspiraties gestimuleerd door revolutionaire strijd overal ter wereld. (…) ondanks de interne moeilijkheden (…) was het voor ons overduidelijk dat de nabije toekomst van de wereld in het socialisme lag.”

Ze deelde dat optimisme met zoveel anderen van mijn generatie — mezelf incluis — zo ook met de Brits-Pakistaanse Tariq Ali. In een boek met als veelzeggende ondertitel Een autobiografie van de sixties ⁽²⁾Tariq Ali. Street Fighting Years. An Autobiography of the Sixties. isbn 9781786636003. Verso London. 2018. (Eerste versie 2005) – 403 p) haalt hij het tijdperk weer op.

“Het markeerde de climax van een revolte tegen autoriteit en traditie (…) Z’n originaliteit lag hierin dat een volledige generatie erdoor getekend werd en dat op elk continent — het was de eerste echt globale beweging van onderuit. Terugkijkend is het gemakkelijk om te zien dat de revolte haar beperkingen had (…) maar de ideeën die door de bewegingen en toenmalige politieke partijen naar voor geschoven werden, waren gedurfd en de aangehangen kwesties waren zowel utopisch als reëel: proletarische macht in Frankrijk en Italië, socialistische democratie in Tsjecho-Slowakije en Polen, nationale bevrijding in Vietnam, Angola, Mozambique, Guinea, Zuid-Afrika en Palestina; democratische revoluties in Portugal en Pakistan; gewapende strijd geïnspireerd door Fidel Castro en Che Guevara over heel Latijns Amerika; nieuwere sociale bewegingen die gelijke rechten vroegen voor vrouwen, seksuele vrijheid voor allen, en de intrekking van de archaïsche juridische codes die een repressieve sociale en seksuele orde ondersteunden. Vanuit de woelingen kwam een nieuwe cinema tevoorschijn: Godard, Pasolini, Fassbinder, Pontecorvo en Costa-Gavras, Agnes Varda, Mrinal Sen, Glauber Rocha, Ken Loach (…)”

De Italiaan Enzo Traverso beschrijft die tijd op vergelijkbare manier in zijn mooie Mélancolie de gauche. ⁽³⁾Enzo Traverso. Mélancolie de gauche. La force d’une tradition cachée (XIXe – XXIe siècle). Paris 2016. Editions La découverte. – 228 p.

“Voor de radicale linkerzijde van de jaren 1960 en 1970 was de wereldrevolutie een proces dat zich uitstrekte over drie afgebakende, maar dialectisch verbonden gebieden. Ze was antikapitalistisch in de Westerse landen, antibureaucratisch in die van het ‘reële socialisme’ en anti-imperialistisch in de derde wereld. (…) het gevoel dat er een samenhang was tussen die revoltegolven raakte de jeugd wereldwijd en had zowel de ideeën als de politieke praktijken in de diepte veranderd. Wellicht voor het eerst in de geschiedenis ontsproot er op wereldschaal een revolutionaire cultuur die — over de ideologieën heen — de vorm aannam van romans, films, songs, kapsels en vestimentaire stijlen.”

Dat van die vestimentaire stijlen doet me glimlachen, ik heb daar zes jaar geleden een stukje over geschreven dat Stock americain heet, ik heb er zelfs een gedicht aan gewijd: John Lennon leeft. Ook dat van die kapsels is maar al te waar. Met het afro-kapsel accentueerde Angela Davis haar sympathie voor de Black Panters; mijn vriendin Nadine Crappé drukte er haar sympathie voor Angela Davis mee uit en Tania vertelt me zojuist dat haar moeder hetzelfde kapsel had, gewoon omdat het de mode was. Those were the days my friend / we thought they’d never end.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op De Laatste Vuurtorenwachter.