De verkiezingen van 24 september 2017 liepen uit op een spectaculair verlies van de christendemocratische partijen CDU/CSU en van de sociaaldemocratische SPD. Deze partijen vormden tot nu de “grote coalitie” (Groko) onder kanselier Angela Merkel (CDU).
Daarnaast is er het dramatische succes van de AfD, de uiterst rechtse partij met haar nationalistisch, racistisch en ultraconservatief profiel. CDU/CSU behalen 33% van de stemmen en verliezen 8,5 % in vergelijking met hun resultaten in 2013.
De SPD haalt 20,5% en verliest 5,2% – een teken van de blijkbaar onweerstaanbare erosie van het sociaaldemocratische electoraat sinds de antisociale tegenhervormingen van “Agenda-2010” van de Rood-Groene regering onder SPD-kanselier Schröder.
AfD derde partij
De AfD behaalt 12,6% tegenover 4,7% in 2013 en wordt daarmee de derde kracht in de Bondsdag (het federale parlement), met 94 afgevaardigden. Bovendien is de AfD de eerste partij in Saksen waar ze 27% haalt tegen de 26,9% van de CDU. Zij is algemeen genomen de eerste kracht van het mannelijk electoraat in de nieuwe Länder van Oost-Duitsland. In Beieren neemt de AfD de 2de plaats in na de CSU in talrijke districten.
De AfD heeft meer dan een miljoen stemmen afgenomen van de CDU/CSU, een half miljoen van de SPD en bijna 400.000 van Die Linke. Zij is er in geslaagd meer dan een miljoen mensen te doen stemmen die in 2013 thuisgebleven waren: 76,2% van het electoraat tegen 71,5% in 2013.
Ondanks dit grote succes heerst er op dit ogenblik onenigheid in de AfD-top: Frauke Petry, rechtstreeks verkozen in Saksen en co-president van de partij met een meer “gematigd” profiel dan de 1ste kandidaat en de 1ste kandidate , Alexander Gauland en Alice Weidel, heeft verklaard dat zij geen deel uit zal maken van de parlementaire fractie van de AfD in de nieuwe Bondsdag. Zij is ontevreden over de uitspraken van Gauland die verklaarde dat hij “de jacht op Merkel opent” en zich te buiten gaat aan fascistisch klinkende taal.
Een ander spectaculair resultaat in deze verkiezingen is het succes van de liberale FDP die in 2013 de 5% niet haalde en dus niet in de Bondsdag vertegenwoordigd was: zij haalt nu 10,7%, gaat met 5,9% vooruit en krijgt 80 volksvertegenwoordigers. De FDP heeft 1,3 miljoen stemmen afgenomen van de CDU/CSU, 430.000 van de SPD en 70.000 van Die Linke.
De Groenen halen 8,9% tegen 8,4% in 2013 en verliezen geen stemmen aan de AfD. Zij worden nipt “verslagen” door de Die Linke die 9,2% haalt en 0,6% wint vergeleken met 2013 (zij krijgt 69 vertegenwoordigers). Die Linke haalt ook meer stemmen in absolute cijfers en kent haar beste resultaat sinds 2009).
Naar “Jamaica-coalitie”?
Onmiddelijk na het bekend maken van de uitslag verklaarde Martin Schulz, de 1ste kandidaat van de SPD, dat zijn partij weigert om de “grote coalitie” voort te zetten als junior partner van de CDU/CSU en onder de voormalige en hoogst waarschijnlijk nieuwe kanselierschap van Angela Merkel. Hij wil de SPD nieuw leven inblazen door in de oppositie te gaan en het accent te leggen op de verdediging van de democratische waarden en de “sociale rechtvaardigheid”.
Als de SPD aan die verklaring vasthoudt, zal de vorming van een coalitieregering met de CDU/CSU als meerderheidspartij uiterst moeilijk verlopen. De enige theoretische mogelijkheid is een zogenaamde “Jamaica”-coalitie met de liberale FDP van Christian Lindner et met de Groenen.
Maar het is de vraag of er een vergelijk mogelijk is over bijvoorbeeld de klimaatkwestie waarvan de FDP vindt dat die kwestie uitsluitend door de marktmechanismen moet worden geregeld. Hoewel men niets moet uitsluiten, schijnen de resultaten van de Bondsdagverkiezingen uit te lopen op een partij-politieke crisis die misschien kan leiden tot nieuwe vervroegde verkiezingen op federaal vlak.
Voor Die Linke staat er veel op het spel: een genadeloze strijd voeren met unitaire acties tegen uiterst rechts en zich daarbij opstellen als de echte oppositie tegen de overheersende pro-kapitalistische en neoliberale politiek.
Manuel Kellner is redacteur van SoZ, lid van Die Linke et van de ISO (4de Internationale in Duitsland).
