Exit op maat van patronaat, regering paraat

Vrijdag konden we kennis nemen van de maatregelen van de regering Wilmès en de Nationale Veiligheidsraad om geleidelijk tot een ‘exit’ uit de lockdown te komen. SAP – Antikapitalisten roept de bevolking en de werkende klasse op tot verzet om te vermijden dat deze ‘exitstrategie’ tot een nieuwe opflakkering van de coronapandemie leidt.

Het paard wordt achter de wagen gespannen

De Nationale Veiligheidsraad besliste tot de ‘exit’ over te gaan, vooraleer aan ‘strikte voorwaarden’ wordt voldaan, zoals die geformuleerd werden in het rapport van de experten:

• De bedden in de intensieve zorg zijn bezet voor 51% (op 25 april), en niet voor 25% zoals de experten vroegen;
• Dagelijks worden ongeveer 10.000 tests afgenomen; men is ver van de 25.000 zoals vooropgesteld door de experten;
• De 2000 mensen, die de positief geteste personen zouden moeten contacteren, zijn nog niet aangeworven, laat staan opgeleid;
• De preventieve maatregelen in de scholen en in de bedrijven zijn nog helemaal niet concreet gemaakt in samenspraak met de betrokken werknemers;
• De maskers die verplicht worden in het openbaar vervoer, in de scholen en op de werkvloer, daar waar de fysieke afstandsregels niet kunnen gerespecteerd worden, zijn nog helemaal niet beschikbaar!

Het rapport van de experten was categoriek: men kan niet overgaan tot de eerste fase van de ‘exit’ wanneer aan deze ‘strikte voorwaarden’ niet voldaan is. De regering Wilmès en de Nationale Veiligheidsraad hebben met deze aanbeveling echter geen rekening gehouden. De grote bedrijven zullen op 4 mei opnieuw kunnen opstarten, net als het openbaar vervoer. Ook alle winkels zullen op 11 mei kunnen heropenen. De lessen in de scholen kunnen gedeeltelijk hervat worden vanaf 18 mei (met vanaf 15 mei al ‘experimenten’ in Vlaanderen), dezelfde datum waarop de mensen eindelijk ook opnieuw – misschien – het recht zullen hebben hun naasten te bezoeken. Wat het culturele leven betreft, dat zal later bekeken worden…

Geen enkel vertrouwen in deze regering

De Premier belooft dat de ‘strikte’ voorwaarden tijdig vervuld zullen zijn. Wij denken dat we geen enkel vertrouwen kunnen hebben in deze autoriteiten. Vicepremier Geens (CD&V) kondigde al aan dat het onmogelijk is om elke Belg een masker te bezorgen tegen 4 mei. Al op 16 maart beloofde minister De Backer (Open VLD) dat er spoedig 10.000 tests per dag zouden worden uitgevoerd. Een maand later zijn is daar nauwelijks sprake van. Intussen stierven wel bijna 4000 mensen in de woonzorgcentra, slachtoffers van een misdadige aanpak vanwege de staat die hen, net zoals de werkenden, in de steek liet en niet genoeg bescherming bood.

De kwestie van de mondmaskers toont aan hoe deze regering – en de ‘oppositie’-partijen die deelnemen aan het beheer van de crisis (PS, Sp.a, NVA, Ecolo, Groen, CdH, Défi) – de werkende mensen als imbecielen beschouwt. Een maand geleden nog herhaalden de politici, Maggie De Block op kop, dat ‘maskers tot niets dienden’. Vandaag worden ze overal aanbevolen en soms zelfs verplicht gemaakt, zoals op het openbaar vervoer en binnenkort in de scholen voor de +12-jarigen,. Op 4 mei mogen de stoffenwinkels opnieuw open, opdat de mensen het falen van de staat en de ‘vrije markt’ zouden kunnen opvangen door zelf maskers te beginnen naaien. Mevrouw Wilmès voegde er cynisch aan toe dat een sjaal of bandana ook zouden volstaan. Wie wordt hier… voor het lapje gehouden?

Winst boven onze gezondheid en levens

De waarheid is dat deze ‘exitstrategie’ er een is op maat van het patronaat. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) klaagt al sinds 4 maart de ‘disproportionele maatregelen’ aan in het kader van de strijd tegen Covid-19. Mevrouw Wilmès geeft hen gelijk door te stellen dat ‘bepaalde bedrijven hun deur niet hadden hoeven te sluiten’. Het rapport van de experten was al een compromis tussen de gezondheidslogica van de wetenschappers en de logica van het kapitaal, zoals die laatste door de heren Wunsch en Thijs binnen de GEES worden verdedigd. Dit compromis volstond niet voor het patronaat en haar politieke vertegenwoordigers.

De waarheid is eenvoudig: de winst wordt boven de volksgezondheid geplaatst. Boven het recht van ouders om te weten dat hun kinderen veilig zijn op school terwijl zij moeten werken. Boven het legitieme recht van de mensen om sociale relaties te onderhouden, met inachtneming van de nodige veiligheidsmaatregelen. De waarheid is ook dat de vrouwen opnieuw de eerste slachtoffers zullen zijn van deze situatie: de zorgtaken, die het patronaat op hun schouders legt, zullen er nog zwaarder door worden. De waarheid is dat het dagelijkse leven voor de armsten nog meer onhoudbaar zal worden, in het bijzonder voor jongeren, mensen van migrante oorsprong en mensen zonder papieren. Dit is onaanvaardbaar!

Een andere exit is mogelijk!

“Men kan niet eeuwig onder lockdown blijven.” Dat zeggen de neoliberale politici en de patroons, alsof dat de discussie is. Intussen hebben we al een ‘oversterfte’ gehad van 80% in april 2020 tegenover april 2019. Het aandeel in de bevolking dat immuun zou zijn voor Covid-19, ligt flink lager dan 6% (tegenover de minimale 60% die vereist is voor groepsimmuniteit). Het komt er dus op aan om energieke maatregelen te plannen, zodat de ‘strikte voorwaarden’ vervuld zouden worden vooraleer tot de ‘exit’ over te gaan. De politici weigeren dit, omdat daarvoor het geld moet gehaald worden waar het zit (in de kassen van de rijkste bedrijven en individuen), er massaal moet geïnvesteerd worden in de zorgsector en in de openbare diensten, de overbodige productie moet worden afgeschaft en er moet worden overgegaan tot het opeisen van bedrijven, om er te produceren wat noodzakelijk is.

Gemaakt op maat van het patronaat, is deze ‘exit’ versie Wilmès & co onvoorzichtig en zelfs gevaarlijk. De timing is veel te nipt en biedt onvoldoende tijd om de impact op de volksgezondheid van elke fase te kunnen meten. Dit dreigt uit te lopen op een nieuwe opflakkering van de epidemie, net op een moment waarop de werknemers in de gezondheidszorg en de zorg, waarvan er al verschillenden overleden aan het virus, uitgeput zijn. Willen we opnieuw een tragedie meemaken, zoals we die zagen in de rusthuizen en woonzorgcentra?

De shock-strategie van het patronaat

De gewone mensen worden gegijzeld door patronale federaties zoals ESSENSCIA (Chemie) die chantage uitoefenen rond de tewerkstelling. Zij zeggen in essentie: “wij kunnen maskers maken en al wat nog nodig is, maar enkel als de regelgeving ter bescherming van het milieu en de gezondheid wordt afgeschaft” (regels die niet zouden bestaan in China). Van de bedrijven die in de afgelopen weken werden gecontroleerd door de sociale inspectie, bleek maar liefst 85% de regels rond veiligheid en sociale afstand niet te respecteren.

Het patronaat wil de volmachten, die de regering heeft gekregen (met de steun van de oppositie, PVDA uitgezonderd) gebruiken om haar doelstellingen op te leggen. Ongebreidelde flexibiliteit, slechte arbeidsstatuten, verhoogde arbeidsmobiliteit en meer overuren staan op de agenda. De patroons willen profiteren van de sociale fragmentering, die het gevolg is van het verplicht thuis blijven, om de vakbonden maximaal opzij te schuiven, dan wel ze te herleiden tot simpele doorgeefluiken. Dat begon al met het misbruik van de tijdelijke werkloosheid en de maatregelen van 11 april: het werd mogelijk tot 220 overuren te presteren zonder bijkomend loon, opeenvolgende contracten van korte duur werden toegestaan, vluchtelingen in de asielprocedure konden in de landbouw werken zonder garantie op een verblijfsstatuut, studentenarbeid werd verder vergemakkelijkt, enz.

Onze wettige zelfverdediging organiseren

De gewone mensen, de werkende mensen, zijn in staat van wettige zelfverdediging. Deze crisis en de druk vanuit het patronaat, tonen nog maar eens dat zonder de werkende klasse geen enkele rijkdom tot stand komt. SAP – Antikapitalisten roept alle werkende mensen, de uitgebuitenen en onderdrukten op om zich overal waar mogelijk te organiseren om de arbeidsomstandigheden actief te controleren, in de wijken, in de kantoren, op de werkvloer, in de scholen en op de bouwwerven,… Onze gezondheid en onze levens staan op het spel. We moeten de agenda van de regering en de patroons afwijzen.

Onze voorstellen:

• Op bedrijfsvlak: Strikt respecteren van de Gids met veiligheidsmaatregelen, dienen te worden in acht genomen bij het heropstarten. Minimaal twee maskers per dag, verstrekt door het bedrijf; idem voor handschoenen, handgel en beschermende kledij. Een pauze van 15 minuten om de twee uur om te kunnen ademen en om de handen te kunnen wassen met zeep. Een arbeidsorganisatie die de fysieke afstandsregels waarborgt, geen nachtarbeid.Art. I.2-26 van de Codex over het welzijn op het werk stelt bovendien dat “een werknemer die, in geval van een niet te vermijden, ernstig en onmiddellijk gevaar, zijn werkpost of een gevaarlijke zone verlaat, daar geen nadeel van (mag) ondervinden en moet worden beschermd tegen alle ongerechtvaardigde nadelige gevolgen daarvan. Hij stelt onmiddellijk het bevoegde lid van de hiërarchische lijn en de interne dienst hiervan in kennis”. ⁽¹⁾Zie https://werk.belgie.be/sites/default/files/content/documents/Welzijn op het werk/Regelgeving/Codex boek I titel 2 Algemene beginselen betreffende het welzijnsbeleid.pdf. Op deze basis kunnen arbeiders en arbeidsters en hun vakbonden maatregelen afdwingen rond het opsporen van besmettingen en individuele en collectieve bescherming, vooraleer ze het werk hervatten, en dit op kosten van de werkgever. Het collectief weigeren van arbeid, is een staking. Staken is meer dan ooit het belangrijkste wapen van wettelijke zelfverdediging waarover de werkende klasse beschikt!
• Ongeveer een derde van de economie is nu in lockdown. In België waren op 23 april 41 % van de loontrekkenden in de privé-sector in tijdelijke werkloosheid (zie De Standaard 23-4-20). “Eén op de vijf bedrijven ziet zich genoodzaakt om werknemers te ontslaan, dat is veel. Eén op de vier zegt het nog niet te weten”, volgens Hans Maertens, de directeur-generaal van Voka. “Het risico is enorm dat tijdelijke werkloosheid volledige werkloosheid wordt. Hoe langer de economische lockdown blijft duren, hoe langer de economische schade blijft duren, ik zou bijna het woord ‘bloedbad’ durven gebruiken.“
• De coronacrisis mag geen voorwendsel zijn om bedrijven te sluiten of om mensen te ontslaan. Ontslagen moeten worden verboden tijdens de ganse duur van gedeeltelijk stilliggen van de economie. De stopzetting van de controle van werklozen moet definitief worden. We verzetten ons tegen elke vorm van chantage met afdankingen en onverantwoorde en onveilige werkomstandigheden. Wie nu gedwongen thuis zit in technische werkloosheid, moet opnieuw aan het werk kunnen onder dezelfde voorwaarden als voor het begin van de crisis. De vakbeweging moet offensief actie voeren voor het behoud van de werkgelegenheid en zich radicaal verzetten tegen elke bedrijfssluiting. Arbeidsduurvermindering naar de 30-uren week, zonder loonverlies en met compenserende aanwervingen.
• In de maatschappij in het algemeen: massaal testen, in quarantaine plaatsen van positief bevonden personen, opsporen en in quarantaine plaatsen van contacten (zonder hiervoor beroep te doen op technologische procedures gebaseerd op de gegevens van smartphones), ondersteuning door de openbare diensten en de Sociale Zekerheid van mensen die in quarantaine worden geplaatst.
• De scholen zijn geen kinderopvang voor de kinderen van de werkenden. Geen algemene heropening van de scholen tot na de zomervakantie en voor de veiligheidsmaatregelen voor de werkenden er effectief zijn. Bijzondere maatregelen zijn nodig volgend schooljaar om (vooral voor zwakkere leerlingen) leerachterstand in te halen en de grotere sociale ongelijkheid, veroorzaakt door de gevolgen van de coronacrisis, ongedaan te maken. De leerkrachten moeten maximaal medebeslissingsrecht hebben over de modaliteiten waaronder de scholen zullen functioneren en over hoe ze de evaluaties organiseren op het einde van dit en de volgende schooljaren. Een stevige herfinanciering van het onderwijs is noodzakelijk willen we voldoende bijkomende aanwervingen en beschermingsmiddelen kunnen voorzien, evenals om klassen van maximaal 10 leerlingen ook op langere termijn te kunnen verzekeren.
• Mensen zonder papieren (hun aantal wordt geschat op 100.000 tot 150.000), daklozen en alle mensen die nu zonder enige vorm van inkomen of steun moeten overleven, zijn bijzonder kwetsbaar. Leegstaande woningen en panden moeten opgeëist worden om aan iedereen een dak boven het hoofd te bieden. Er moet een analyse komen van de pandemie in de gesloten asielcentra en alle verblijfplaatsen voor asielzoekers, vluchtelingen en daklozen. Medische zorgen, testkits, hygiëne moeten ook hier worden georganiseerd en opgevolgd met regelmatige medische raadplegingen en begeleiding. De enige duurzame oplossing, die ook het gezondheidsrisico tot een minimum herleidt en het recht op gezondheidszorg voor iedereen waarborgt, is het regulariseren van alle mensen zonder papieren en het aanbieden van gratis gezondheidszorg.

• De lockdown heeft als gevolg dat het verschijnsel van het geweld binnen het gezin duidelijk is toegenomen. Om dit intrafamiliaal geweld, dat nu zo schrijnend wordt, blijvend tegen te gaan, zijn voorzieningen nodig voor de slachtoffers: vluchthuizen en opvang voor kinderen, psychosociale hulp en een feministisch gerechtelijk antwoord.

• De moratoria op de uithuiszettingen en het innen door deurwaarders van water- en energiefacturen dienen te worden behouden zolang als nodig om de levensnoodzakelijke behoeften te vervullen en de fundamentele rechten te vrijwaren.

• De coronacrisis laat ons toe ook het debat over de democratische besluitvorming aan te gaan: hoe kan het dat wetenschappers zich laten gebruiken door politieke partijen en een regering die met volmachten bestuurt? De wetenschappers mogen hun standpunten niet laten afzwakken in naam van de ‘noden van de economie’, m.a.w. die van het kapitaal. De ganse samenleving, de werkende klasse en de arbeidersbeweging in de eerste plaats, moeten betrokken worden bij de beslissingen over wat essentiële activiteiten zijn en bij hoe er op de pandemie moet worden geantwoord.

• De openbare diensten en, in de eerste plaats, de gezondheidszorg, moeten opnieuw een centrale rol spelen in onze samenleving. Er kan geen sprake zijn van een ‘exit’ zonder dwingende garanties voor een herfinanciering van de zorg – die 100% in openbare handen dient te komen – en van de openbare diensten in het algemeen. De farmaceutische sector, de schoonmaak, de rusthuizen en de thuiszorg moeten in publieke handen komen. De herfinanciering van de openbare diensten en van de Sociale Zekerheid dient mee gewaarborgd te worden door een crisisbelasting van 10% op de grote fortuinen, de afschaffing van de taks shift en de afschaffing van de verlaging van de patronale bijdragen aan de Sociale Zekerheid. Er dient ook een opschorting van de afbetaling van de openbare schuld te komen, met het oog op een doorlichting (‘audit’) gericht op haar annulering.
• Prioriteit aan de lokale productie van beschermend en ander noodzakelijk medisch materiaal voor deze en volgende pandemieën. Productie en verdeling van geneesmiddelen onder controle van gezondheidswerkers (artsen, apothekers, woonzorgcentra,…) moeten er voor zorgen maken dat het land beschikt over voldoende geneesmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen voor de ganse bevolking.

• In land- en tuinbouw moeten de lokale producenten steun krijgen, ook voor de omvorming van hun bedrijven naar ecologische en gediversifieerde landbouw. Steun is ook nodig aan lokale korte productie- en verdeelketens direct aan de consument.

Nee aan de ‘normaliteit’, ja aan een sociaal alternatief!

Na deze crisis willen wij niet terug keren naar de kapitalistische ‘normaliteit’, want deze normaliteit was het probleem. Een breed publiek debat over de maatschappelijke noden en prioriteiten is noodzakelijk. De economie mag niet langer ten dienste staan van de winst, maar moet ten dienste komen van de sociale noden en van het welzijn van de bevolking. Elke vorm van onrechtvaardigheid dient te worden bestreden.

Dit betekent onder meer een massale herfinanciering van de gezondheidszorg, het onderwijs, het openbaar vervoer, voor gratis en kwaliteitsvolle publieke voorzieningen. Het wetenschappelijk onderzoek mag niet langer meer worden gedicteerd door de farmaceutische industrie en de bedrijven, maar moet aansluiten bij de reële maatschappelijke noden. De samenleving dient te functioneren op een transparante en rechtvaardige wijze. Voor radicale democratie van onderuit. De macht komt toe aan de werkende klasse, niet aan een volmachtenregering, die niet eens een meerderheid heeft in het parlement. Weg met de systematische politierepressie tegen de armsten, migranten, jongeren en de mensen in de volkswijken. Weg met het structureel racisme.

De ‘exit’, zoals beslist werd door Wilmès en haar medeplichtigen, is een offensief dat er op gericht is de politiek ten voordele van de heersende klasse nog verder uit te diepen, een politiek die racistisch, seksistisch, neokoloniaal en destructief is voor het klimaat en het milieu. Het is in de strijd vanuit de basis tegen dit offensief dat de werkende bevolking de voorwaarden tot stand kan brengen voor een maatschappelijk alternatief. Een alternatief dat zorg draagt voor de mensen en voor niet-menselijke wezens: een ecosocialistisch alternatief. Zelforganisatie van de burgers, een strijdbaar syndicalisme, kritische wetenschappers en een sterke sociale beweging zijn essentieel om hiertoe te geraken. Dat zijn de lessen die we moeten trekken uit deze crisis, die heeft aangetoond dat radicale maatregelen op zeer korte tijd kunnen genomen worden. Aan ons allen om andere maatschappelijke keuzes af te dwingen.

We mogen terug hoop koesteren, laat ons het sociaal verzet organiseren. Samen raken we er!