Gentse gemeenteraad blokt motie Achterhuiswet af

Op maandag 25 maart werd in de Gentse gemeenteraad het verzoekschrift voor een motie tegen het wetsontwerp op de huisbetredingen van Francken, Jambon en Geens, de ‘Achterhuiswet’ besproken. Afgelopen maanden verzamelden vrijwilligers van het Burgerplatform voor overnachtingen van vluchtelingen, Solidair Gent en andere verenigingen en een ganse groep gewone gastvrije burgers, bijna 3000 handtekeningen van inwoners voor dit verzoekschrift.

Voor de aanvang van de gemeenteraad verzamelden we met een 30-tal medestanders voor het stadhuis, waar 4 mensen die vluchtelingen opvangen getuigenissen voorlazen. Een mooie en fijne groep, maar spijtig dat we er niet met 300 (of veel meer) stonden. We misten de andere vluchtelingenwerkingen, de radicale linkerzijde, het brede en actieve Gentse middenveld, de solidaire en gastvrije mensen van altijd, toch wel een beetje. Samenwerking en onderlinge solidariteit is anders meer dan nodig.

Poging tot intimidatie door de fascisten

We waren net de raadszaal binnengestapt voor de gemeenteraadszitting toen een commando van het fascistische Voorpost probeerde met veel kabaal de inkomhal van het Stadhuis binnen te stormen. De lokale politie heeft hen aan de deur gezet, waar ze nog een uurtje slogans hebben staan kelen tegen de ‘linkse ratten’ en de ‘illegaliteit’. We hebben er gelukkig binnen niet veel last van gehad, maar indien ze ons buiten zouden aangevallen hebben, was enige steun ook best welkom geweest.

Het debat in de gemeenteraad

Op de gemeenteraad zelf kregen Lieve Jacob en Baharak Bashar, beide actief als opvanggezin, namens het initiatief een dik kwartier om het verzoekschrift naar voor te brengen, wat ze met verve deden. Ze kregen dan ook een stevig applaus vanop de publieksbanken, wat blijkbaar ook al niet mag.

Tijdens het bijna een uur durend debat daarna hoorden we de te verwachten tussenkomsten van VB en N-VA. Anneleen Van Bossuyt (N-VA) deed daarbij met haar interventie dat ‘illegaliteit niet mag gefaciliteerd worden’ (door het opvangen van ‘transmigranten’ en mensen zonder papieren) qua ranzigheid nauwelijks onder voor Deckmyn van het Vlaams Belang. CD&V en Open VLD verklaarden in hun tussenkomsten dat het volgens hen niet tot de bevoegdheid van de gemeenteraad behoorde omdat het over federale materie zou gaan.

Sp.a-fractieleider Sven Taeldeman en Groen-fractieleidster Sara Matthieu waren in hun tussenkomsten vol lof over het burgerinitiatief en namen zeer duidelijk stelling in tegen het wetsontwerp zelf (waarbij vooral Matthieu een heel goede interventie deed). In hun tussenkomst werd echter nog niets gezegd over hoe ze zouden stemmen. Ook Sonja Welvaert (PVDA) bedankte het burgerinitiatief. De PVDA verklaarde duidelijk voor de motie te zullen stemmen.

Matthias De Clercq zet de puntjes op de i

Waarna burgemeester De Clercq (Open VLD) het woord nam namens het college. Hij begon met het voorlezen van een omzendbrief van de procureur van Oost-Vlaanderen over de huidige richtlijnen rond huisbetredingen. Waarmee hij natuurlijk op zich niks vertelde over de kwestie waarover het ging, het wetsontwerp. Hij besloot met opnieuw te stellen dat het gemeentebestuur, dus de coalitie Open VLD-CD&V-sp.a-Groen er voor ging dat de gemeenteraad zich onbevoegd verklaarde, omdat het om federale materie zou gaan. We hadden eigenlijk al enkele weken deze bui zien hangen…

De stemming dan…

Uiteindelijk stemden alle aanwezige gemeenteraadsleden, behalve de 3 raadsleden van PVDA, Tom De Meester, Uksel Kalaz en Sonja Welvaert, en 1 raadslid van Groen, Hafsa El-Bazioui, er voor dat de gemeenteraad zich onbevoegd zou verklaren. Volgens het reglement ter zake in Gent betekent dit dan dat de motie verder niet meer moet behandeld worden.

Hafsa El-Baziou verliet na de stemming de raadszaal. Blijkbaar werd haar daarna duchtig de levieten gelezen door haar fractie.Een uur later verzond ze volgend persbericht: “Ik heb een fout gemaakt. Mijn jarenlang engagement voor vluchtelingen maakte het mij even moeilijk. Juridisch-technisch is de gemeenteraad niet bevoegd. Zoals ook benadrukt door mijn fractie in de gemeenteraad, ben ik er zeker van dat Groen in het parlement een dergelijk wetsontwerp verder met alle middelen zal bestrijden.”

Humanitaire en democratische principes en reflexen zijn mooi, enige ruggengraat tonen ook. Is haar verteld dat ze het schepenambt dat ze binnen 3 jaar van sp.a zou overnemen in gevaar brengt door haar opstelling?

De drogreden van de ‘onbevoegdheid’

De gemeenteraad verklaarde zich dus onbevoegd omdat het om federale materie gaat. Op zich klopt dit. Maar waarom zou een gemeenteraad, op vraag van burgers zelf, geen -symbolisch – standpunt kunnen innemen? Dat ze wegen, blijkt uit het feit dat het wetsontwerp momenteel in de schuif van Michel is beland, en daar alvast deze legislatuur, met een regering op apegapen, niet meer zal uitkomen. Na protest van mensenrechtenorganisaties, vluchtelingenwerkingen, advocaten,… maar ook nadat het Waals en het Brussels parlement, en vele tientallen gemeenten in Brussel en Wallonië, waaronder Luik, Namen, Brussel Stad, Verviers en heel wat Brusselse gemeenten moties aannamen tegen het wetsontwerp.

In het Brussels parlement en in vele van die Brusselse gemeenten steunden Groen en sp.a trouwens zulke moties. Omdat dat parlement en die gemeenten wel bevoegd waren, i.t.t Gent?

Ook in Antwerpen steunde Groen, als enige andere partij, trouwens in de vorige legislatuur een motie hierover ingediend door de PVDA. De motie werd door de toenmalige homogeen rechtse coalitie weggestemd, maar Bart De Wever riep toen NIET in dat de gemeenteraad niet bevoegd zou geweest zijn. Of maakt het een verschil wanneer een partij in de gemeenteraad een motie ter stemming legt of wanneer een burgerinitiatief het op de agenda krijgt?

De echte redenen

Nee, de echte redenen liggen elders. Vooreerst in de lokale provinciestadspolitiek. Een effectieve stemming, waarbij elk gemeenteraadslid naar eer en geweten mocht stemmen over de motie, en de partijen zich consequent hadden moeten voegen naar hun standpunt over de Achterhuiswet, had een verdeelde bestuurscoalitie getoond. Een alternatieve, progressieve en in dit geval humane, solidaire en gastvrije, wisselmeerderheid behoorde tot de mogelijkheden. Hiervoor waren de stemmen van sp.a, Groen en PVDA nodig, en misschien een aantal ‘dissidente’ voorstemmen (of genoeg onthoudingen) vanuit andere partijen.

De CD&V had misschien wel verdeeld gestemd? Mieke Van Hecke, toen nog gewoon lijsttrekster van de CD&V-lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen, ondertekende samen met duizenden anderen ons verzoekschrift. Dit betekent natuurlijk nog geenszins dat ze het dan in de gemeenteraad ook moest ondersteunen, maar ze had ons misschien toen al wel diets kunnen maken dat die daar toch ‘onbevoegd’ voor zou zijn. Maar misschien speelde haar sociale en menselijke imago toen ook nog een rol? Of wat ook hier een schepenambt met een mens kan doen.

Het is duidelijk dat binnen deze -moeizaam- tot stand gekomen coalitie van Open VLD-sp.a (zoals bekend sterk verzwakt) -Groen en CD&V (het vierde wiel aan een kruiwagen die met drie wielen ook perfect kon bollen) kadaverdiscipline heerst, die dan ook binnen de fracties nog eens moet worden opgelegd (zoals het akkefietje met Hafsa El-Bazioui binnen Groen aantoonde). Alternatieve meerderheden en al zeker progressieve alternatieve meerderheden (dus ook met PVDA), moeten ten aller tijde vermeden worden. Eindresultaat kan dan ook alleen zijn dat Groen en sp.a zich, wanneer het er echt om spant, neer moeten leggen bij de wil van hun rechtse partners. Het zijn heus niet enkel sp.a en Groen die Matthias De Clercq en zijn partij in de tang hebben, ook omgekeerd is dat het geval.

Maar zou een alternatieve meerderheid rond een, uiteindelijk puur symbolische stellingname rond de motie, wanneer iedereen naar eer en geweten had kunnen stemmen, ook maar een dag tot echte spanningen hebben geleid binnen deze zo moeizaam bedisselde coalitie? Ik geloof er niks van.

Daarnaast blijft er natuurlijk het feit dat ook een flink deel van de linkerzijde in Vlaanderen, de sp.a op kop (met haar regelmatige flinkse oprispingen) schrik heeft om rond asiel en migratie duidelijk stelling in te nemen en vooral er ook voor te knokken. In Brussel en Wallonië, waar de solidariteitsbeweging veel sterker en vooral ook strijdbaarder is, vallen er met aanvallen op Francken en zijn beleid, met mooie discours rond solidariteit, progressieve stemmen te rapen. Uiterst rechts staat er ook veel zwakker.

Hier in Vlaanderen wordt het thema nog het liefst omzeild, als rechts al niet ronduit achterna wordt gehold. Een crisis binnen een gemeentelijke coalitie heeft niemand er voor over. Eerlijk gezegd, het doet het ergste vrezen over de prijs die sp.a en Groen bereid zijn te betalen rond het asiel- en migratiebeleid wanneer ze, of een van hen, opnieuw de kans krijgen na 26 mei mee te onderhandelen over een volgende federale of Vlaamse regering.

Eindresultaat is wel dat het gemeentebestuur hier een gouden kans miste om zich als eerste stad in Vlaanderen helder en onomwonden achter haar solidaire en gastvrije burgers te stellen en klaar en duidelijk standpunt in te nemen tegen de Achterhuiswet. Tot zover het ‘progressieve’ en ‘rebelse’ karakter van Gent. Bij een flink deel van haar betrokken inwoners is dat er zeker wel, die dan in de gemeenteraad toch geen gehoor krijgen. Of correcter: weliswaar gehoord worden, maar dan zonder veel poespas afgeserveerd worden. Niet voor de eerste keer trouwens.

Na afloop van de stemming heerste dan ook bij de aanwezige actievoerders een heel dubbel gevoel: enerzijds tevredenheid voor alle lof die ons en vooral de gastvrije Gentenaars werd toebedeeld en de duidelijke stellingnames tegen het wetsontwerp door drie van de partijen in de gemeenteraad, anderzijds ongeloof en kwaadheid over het uiteindelijk op weinig serieuze manier afblokken van de motie.

Was deze ganse inspanning dan tevergeefs?

Zeker niet!

Om te beginnen heeft een groep gastvrije mensen, zelf actieve onthaalgezinnen of -individuen, uit verontwaardiging, uit schrik voor wat hun gasten (vluchtelingen, migranten, ‘transmigranten’, het maakt hen niet uit) of henzelf zou kunnen gebeuren, een bij uitstek politieke daad gesteld door het verzoekschrift te lanceren. Dit is echt belangrijk in een Vlaanderen waar de solidariteit met vluchtelingen nog veel te veel in het puur en soms exclusief ‘caritatieve’, ‘humanitaire’ blijft steken, en waar zichtbaar strijd voeren voor een ander asiel- en migratiebeleid, en het niet enkel bij lobbyen houden, niet altijd in dank wordt afgenomen.
Daarnaast heeft het ophalen van de handtekeningen ons de kans gegeven om met duizenden mensen in gesprek te gaan. Niet enkel over het wetsontwerp op zich (waarvan velen hier nog nooit hadden gehoord, de media-aandacht hier was ook veel minder dan in Franstalig België, ), maar ook breder over het asiel- en migratiebeleid, over het racisme, enz. Voor drieduizend handtekeningen waren veel meer, soms heel korte, soms heel lange, gesprekken nodig. Een vorm van ‘volksopvoeding’ op brede schaal, maar ook iets waar we zelf heel veel uit geleerd hebben. Om maar een – heel belangrijk- iets te vermelden: de humane en democratische reflexen van veel mensen zijn veel sterker dan wat het ganse discours over de ‘rechtse grondstroom in Vlaanderen rond asiel- en migratie’ doet vermoeden. Het trollenleger op sociale media van Francken, N-VA en VB is veel minder representatief dan ze zelf doen uitschijnen. Er is wel degelijk ook een andere onderstroom, alleen komt die veel te weinig naar buiten. Het gaf mij, en ik denk ook verschillende andere mensen die actief meewerkten, alvast heel wat meer zelfvertrouwen om verder actie te voeren voor een humaan asiel – en migratiebeleid.
In het burgerinitiatief hebben mensen en groepen elkaar leren kennen, samengewerkt, die dat voorheen nog niet deden. Soms waren er spanningen, moeilijke discussies, misverstanden, enz. Maar normaal! De banden die gesmeed zijn, mogen zeker niet verloren gaan…
We hebben op het einde van deze rit een debat van een uur afgedwongen op de gemeenteraad over het wetsontwerp, de solidariteit met vluchtelingen en migranten. Het gebeurt niet elke maand dat zulke fundamentele discussies op een gemeenteraad raken. In het debat namen drie partijen, waarvan twee van de meerderheid, duidelijk stelling tegen het wetsontwerp, maar ook tegen repressie tegenover gastvrije burgers en solidaire opvang. Dat is belangrijk en we moeten hen daar in de toekomst aan houden. Ook in de aanloop naar 26 mei en daarna. Ook al toonden twee van die partijen zich bij de uiteindelijke stemming op hun smalst en lafst, wat we zeker ook niet mogen vergeten!

Enkele lessen (voor wat ze waard zijn)

Strijd loont, misschien niet onmiddellijk dan wel op langere termijn. Met enkel lobbyen of het vriendelijk vragen raken we er niet, door samen breed, publiek, met het nodige kabaal (ook in de media) te sensibiliseren, mobiliseren en actie te voeren, kunnen we wel dingen afdwingen.
We mogen niet teveel illusies hebben in de huidige partijen, en al zeker niet als ze meebesturen. PVDA heeft mee een aantal handtekeningen bezorgd en ook een prima positie ingenomen in de gemeenteraad. Maar echt veel actieve steun hebben we vanuit bijna geen enkele van de linkse partijen gehad, ook niet van de meeste radicaal linkse groepen. Wat we hebben bereikt hebben we door onze eigen harde inspanning bereikt.
In de toekomst is nog veel, oneindig veel, meer solidariteit en onderlinge samenwerking nodig om in te gaan tegen racisme en voor een humaan asielbeleid. Het zal er komende periode echt niet makkelijker op worden, met of zonder Francken en de N-VA in de regering. Niet lokaal, niet in Vlaanderen, niet nationaal. Om echt een ander beleid af te dwingen, maar zelfs gewoon om weerstand te bieden, ook om ‘puur’ humanitair, gastvrij en solidair te blijven, zullen we veel meer moeten samenwerken, ervaringen, kennis, middelen, menskracht ‘poolen’. Bij deze dus een warme oproep aan alle mensen, vluchtelingenwerkingen, verenigingen, middenveld organisaties, politieke groepen,… die zich aangesproken voelen om hiervan mee werk te maken. We hebben hier in Gent al meermaals duidelijk gemaakt dat we het kunnen als we het willen, en we hebben ook al meermaals kleine en grote overwinningen kunnen binnenhalen als we het deden.

Thomas Weyts is lid van de SAP en actief in Solidair Gent, een actiegroep tegen racisme en het uitwijzingsbeleid.