Foto: Protest in Sint-Petersburg op 24 februari tegen de Russische invasie. In heel wat Russische steden kwamen mensen op straat tegen de oorlog. Meer dan 1700 actievoerders werden gearresteerd.

Vladimir Poetin heeft zijn invasie in Oekraïne gelanceerd, schijnbaar in de verwachting dat zijn troepen het Oekraïense verzet kunnen bedwingen. Maar de aanval zou zijn regime ernstig kunnen destabiliseren – waarbij de Russen al een opmerkelijk gebrek aan enthousiasme voor oorlog tonen.

Rusland viel Oekraïne aan. De ergste vrees is bevestigd. De omvang van de invasie is niet helemaal duidelijk, maar het is al duidelijk dat het Russische leger doelen in het hele land heeft aangevallen, niet alleen in het zuidoosten (langs de grens van de zogenaamde ‘volksrepublieken’). Vanmorgen zijn Oekraïners in verschillende steden gewekt door explosies.

Vladimir Poetin heeft het militaire doel van de operatie duidelijk gemaakt: de volledige overgave van het Oekraïense leger. Het politieke plan blijft onduidelijk, maar betekent hoogstwaarschijnlijk de oprichting van een pro-Russische regering in Kiev. De Russische leiding gaat ervan uit dat het verzet snel zal worden gebroken en dat de meeste gewone Oekraïners het nieuwe regime plichtsgetrouw zullen accepteren. De sociale gevolgen voor Rusland zelf zullen uiteraard ernstig zijn – al in de ochtend, nog voordat de westerse sancties werden afgekondigd, stortten de Russische beurzen in en brak de val van de roebel alle records.

De toespraak van Poetin gisteravond, waarin hij de oorlog aankondigde, was in de onverholen taal van imperialisme en kolonialisme. In die zin is zijn regering de enige regering die zo openlijk spreekt als een imperialistische macht uit het begin van de twintigste eeuw. Het Kremlin kan zijn haat tegen Oekraïne niet langer verbergen achter andere grieven – inclusief zelfs de uitbreiding van de NAVO – en wil het bestraffend een ‘les’ leren. Deze acties gaan verder dan rationeel begrepen ‘belangen’ en liggen ergens in het rijk van ‘historische missie’, zoals Poetin het begrijpt .

Sinds de arrestatie van Alexei Navalny in januari 2021 hebben politie en veiligheidsdiensten de georganiseerde oppositie in Rusland in wezen neergeslagen. Navalny’s organisatie werd als ‘extremistisch’ beschouwd en ontmanteld, demonstraties ter verdediging van Navalny resulteerden in zo’n vijftienduizend arrestaties en bijna alle onafhankelijke media werden ofwel gesloten of bestempeld als ‘buitenlandse agenten’, waardoor hun activiteiten ernstig werden beperkt. Massale demonstraties tegen de oorlog zijn onwaarschijnlijk – er is geen politieke macht die ze kan coördineren en deelname aan straatprotesten, zelfs een eenmansactie, wordt snel en streng bestraft. Activistische en intellectuele milieus in Rusland zijn geschokt en gedemoraliseerd door de gebeurtenissen.

Een geruststellend teken is dat er in de Russische samenleving geen duidelijke steun voor de oorlog is. Volgens het Levada Center, het laatste onafhankelijke opinieonderzoeksbureau (dat door de Russische regering zelf als een ‘buitenlandse agent’ wordt bestempeld), steunt 40 procent van de Russen de officiële erkenning van de ‘volksrepublieken’ van Donetsk en Loehansk door de Russische autoriteiten niet, terwijl 45 procent van de Russen dat wel doet. Hoewel een zekere mate van ‘rallying around the flag’ onvermijdelijk is, is het opmerkelijk dat ondanks de volledige controle over de belangrijkste mediakanalen en een dramatische stroom van propagandistische demagogie op tv, het Kremlin niet in staat is om enthousiasme voor de oorlog aan te wakkeren.

Er is vandaag niets zoals de patriottische mobilisatie die volgde op de annexatie van de Krim in 2014. In die zin weerlegt de invasie van Oekraïne de populaire theorie dat de uiterlijke agressie van het Kremlin altijd gericht is op het ondersteunen van de binnenlandse legitimiteit. Integendeel, deze oorlog zal het regime destabiliseren en zelfs tot op zekere hoogte zijn voortbestaan bedreigen, aangezien het ‘probleem van 2024’ – de noodzaak om een overtuigende show op te zetten voor de herverkiezing van Poetin, als de Russen de volgende keer voor het presidentschap stemmen – nog steeds aanwezig is.

Links over de hele wereld moet zich verenigen rond een eenvoudige boodschap: nee tegen de Russische invasie van Oekraïne. Er is geen rechtvaardiging voor de acties van Rusland; ze zullen lijden en dood tot gevolg hebben. In deze dagen van tragedie roepen we op tot internationale solidariteit met Oekraïne.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Jacobin, Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.