De Vivaldi-regering geeft ons een goed concert. Rechts het slagwerk: alle reactoren, of de drie oudste naast Doel 4 en Tihange 3, moeten worden uitgebreid. Links moeten de snaren Doel 4 en Tihange 3 voorzichtig worden gestreeld. En het orgelpunt op het eind: Engie leidt de definitieve overeenkomst.
Er is geen inhoudelijk debat, hoewel dat noodzakelijk zou zijn. Het gaat om provocaties, om het volgens sommigen extremistische standpunt van mevrouw Van der Straeten (Ecolo/Groen) te doen voorkomen als een middenweg, tussen de anti-kernenergiebeweging en de meest fervente atoomfanaten. Waarom durven we dat schrijven?
Niet mogelijk?
Uitbreiding van de drie oudste reactoren voor enkele jaren is om twee redenen niet mogelijk. De eerste, die alle drie de 50 jaar oude reactoren gemeen hebben, is dat hun vergunning voor tien jaar geldt. Alle onderhoud is krap berekend voor deze periode. Overschrijding ervan verhoogt de kans op een incident aanzienlijk. Ter herinnering: een nucleair ongeval in België zou 100 keer ernstiger zijn dan in Tsjernobyl of Fukushima wegens de bevolkingsdichtheid rond de centrales. Hieronder geven wij een opsomming van alle technische redenen die verlengde uitbating te gevaarlijk maken.
Een tweede reden is specifiek voor Doel 1 en 2. Deze twee reactoren zijn niet bestand tegen een gemiddelde aardbeving. Antwerpen heeft inderdaad weinig seismische activiteit. Net zoals super-tsunami’s zeer zeldzaam zijn in Fukushima.
Er zal ook brandstof nodig zijn om te verlengen. Het formaat van de uraniumstaven voor Doel 1 en 2 is voorbijgestreefd, een productielijn zou speciaal voor deze bestelling opnieuw moeten worden opgestart en dat zou een aardige stuiver kosten.
De tweede reden meer specifiek voor Tihange 1 is ook seismisch van aard. De fabriek van Tihange ligt op de breuklijn “Midi” genaamd, waar zich regelmatig seismische activiteit voordoet. Tihange 1 is berekend op een gemiddelde beving volgens de uitbater, maar ten koste van de gebruikelijke veiligheidsmarge.
Bovendien ligt Tihange 1, waarvan het gebouw veel kwetsbaarder is dan dat van de andere centrales, ook in het verlengde van de landingsbaan van de luchthaven van Luik. Daar vertrekken dag en nacht enorme vrachtvliegtuigen, soms geladen met gevaarlijke, explosieve en zelfs radioactieve lading en honderdduizenden liters kerosine en die vliegen over de centrale. Een Europese richtlijn die dit overvliegen verbiedt, wordt eindelijk omgezet in Belgische wetgeving: de 747 F’s vrachtvliegtuigen moeten verboden worden in de luchthaven van Bierset of de centrale van Tihange moet gesloten worden. Gezond verstand dicteert het sluiten van beide.
De twee minder oude centrales verlengen?
Wanneer de orkestrale tierlantijntjes stoppen, wordt het basisthema duidelijk. De politiek is unaniem voor uitbreiding van Tihange 3 en Doel 4, met uitzondering van de PVDA-PTB. Toch is deze beslissing crimineel nalatig. Een reactor verlengen is al te gevaarlijk. Zou je in een vijftig jaar oud Deux Chevautje stappen om ermee naar Marseille ter rijden?
De Belgische reactoren werden in de jaren zestig ontworpen om 30 jaar mee te gaan. Mijnheer Deleuze (ECOLO) is er met een kunstgreep in geslaagd de uitbating met 10 jaar te verlengen via de wet op de kernuitstap. Intuïtief concludeert men dat de ervaring ermee positief is: er was geen ramp in die 10 jaar.. Bijna, in Doel 1, maar de situatie was onder controle. Net als ons Deux Chevautje: gezien het al 50 jaar oud werkt, zal het ook nog tot Marseille meegaan?
De technische gebreken van het verlengingsproject zijn talrijk: sommige onderdelen kunnen niet worden vervangen en zijn versleten. Andere worden niet meer gemaakt, of worden gemaakt door bedrijven die niet meer de knowhow hebben om aan de strenge nucleaire normen te voldoen. Het personeel wordt ook ouder en te routineus in hun vervelend werk, zoals in alle bedrijven. De veiligheidscultuur in Tihange wordt herhaaldelijk bekritiseerd door de AFCN, die het nochtans niet zo nauw neemt met de veiligheid.
De omgeving is in 40 jaar ook veranderd. Doel was omgeven door weilanden toen wij er in 1975 demonstreerden. Vandaag wordt de installatie omringd door het grootste petrochemische complex van Europa. Een ongeval in deze SEVESO-zone zou de veiligheid van de centrale in gevaar brengen, en omgekeerd. Het idee van een giftige én radioactieve wolk in de Antwerpse metropool is huiveringwekkend.
In Tihange verandert het hele plaatje door de privatisering van de militaire luchthaven van Bierset en de omvorming ervan tot een 24/7 vrachtluchthaven. De Maas, die essentieel is voor de koeling van de reactoren, wordt in haar debiet bedreigd door perioden van droogte en hittegolf, maar ook door overstromingen als gevolg van de klimaatverandering. Beide situaties zijn ondraaglijk voor een kernreactor.
Tenslotte moeten we het probleem van het kernafval niet vergeten. Het is duidelijk dat er een oplossing voor het afval moet worden gevonden voordat een industriële activiteit wordt gestart die afval produceert. Met dit aspect is geen rekening gehouden bij de bouw van de centrales. Tegenwoordig kan de hoop kernafval niet meer worden omzeild zoals hondenpoep op een boulevard. De regering heeft gekozen voor de diepe begraving ervan, maar de locatie en de procedures moeten nog worden gekozen. Met onze bevolkingsdichtheid is dat waarschijnlijk onverkoopbaar.
Euthanasie van het monopolie
Door de productie van elektriciteit aan één enkel bedrijf toe te vertrouwen en dit bedrijf op kernenergie te laten inzetten, is het Koninkrijk in een ondraaglijke beperking terechtgekomen. Onderhandelen met deze energiereus zet de deur open voor allerlei vormen van misbruik. De wet op de kernuitstap, de basisregels voor nucleaire veiligheid, het belastingregime, de veiligheidscontroles, de betaling van het kernafvalbeheer: alles ligt op tafel bij de onderhandelingen en deze regering zal waarschijnlijk alles goedkeuren wat Engie eist. “Er is geen alternatief”, zoals mevrouw Thatcher beweerde.
Dat is waar, als je binnen de box blijft denken. Als je een stapje terugzet, kan je je wel inbeelden dat de Belgische staat het initiatief neemt om massaal te investeren in de opbouw van een alternatief, waarbij maatregelen op het niveau van consumptie èn productie worden gecombineerd. In al deze discussies over de noodzakelijke capaciteiten wordt de vraag naar het gebruik van elektriciteit nooit gesteld. In België wordt twee derde van de elektriciteit verbruikt door de industrie. Het volstaat om voor bepaalde processen een stilleggingsperiode in te voeren om de weinige dagen met luwte en piekuren het hoofd te bieden.
De productie van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen is in hoeveelheid en betrouwbaarheid sterk toegenomen. Offshore windenergie is minder intermitterend dan onshore windenergie. Er zijn talrijke onaangeboorde energiebronnen, vooral op zee: golf-, getijden- en oceaanstromingsenergie worden vrijwel verwaarloosd, hoewel industriële toepassingen werken.
Privéwinsten of algemeen belang?
Maar dit zijn geen interessante investeringen voor de energietrusts. Ze zullen ertoe komen wanneer dit direct kan worden omgezet in enorme winsten, vaak door het innen van hemelse subsidies. Ondertussen vullen zij vrolijk hun zakken met de rente die de overheid hen op de rug van de huishoudens toekent. De prijs van elektriciteit per kWh wordt willekeurig vastgesteld en ligt tientallen keren hoger de kostprijs. De monopolie positie van Engie en trawant Luminus laat hen toe de wet te lezen aan de overheid. Om de prijs van elektriciteit en gas vast te stellen, diensten waartoe elk huishouden toegang moeten krijgen, moet het monopolie worden doorbroken en moet de energiesector onder sociale controle worden gebracht om de mensen te bevrijden van de last van onbetaalbare rekeningen en om het land te bevrijden van de nucleaire dreiging en de greep van de aandeelhouders.
de zoveelste soap in de Belgische politiek, men past het scenario aan naargelang het volk in de zaal, van langetermijndenken is allang geen sprake meer. Ik ben en blijf fervent voorstander van hernieuwbaar maar, als de grote spelers vrij spel krijgen door hun machtspositie, zal de kleine speler afhaken, de soep is de kool niet waard. Ook de koppeling van de prijs van energie aan de duurste bron op de markt, gas, is een rem op alle mogelijke scenario’s, Maar, het is vooral de versnippering van bevoegdheden omtrent energie die de rem op investeringen aanzet, bevoegdheden zoals het toekennen of weigeren van vergunningen door de ene, in het voor of nadeel van de andere, het zijn die spelletjes en dat is exact wat het is, spelletje pesten, die eventuele investeringen van Belgische ondernemingen in de weg staan. NVA wil en zal alles doen om de kerncentrales open te houden en laat nu toch toevallig het toekennen voor van vergunningen voor nieuwe energiebronnen op Vlaamse bodem, Vlaamse materie zijn, en wie daar de broek draagt weten we allemaal. Dan kan federaal maar 1 ding doen, wil men hernieuwbaar, dan kan dat alleen op zee, de zee is federale materie, daar kan de Vlaamse GEEN stokken in de wielen steken. Maar offshore energie installeren kost handenvol geld, elk kleinschalig initiatief wordt daardoor in de kiem gesmoord, hetgeen kleine coöperaties, burgerinitiatieven, daar zogoed als onmogelijk maakt dus, geld erbovenop, garanties dat er verdient kan worden met het huidige systeem tot gevolg, veel wind, is veel opbrengst is weinig subsidies, geen wind alleen maar subsidies, in dit geval was het een zegen dat de gasprijs zo hoog lag, de hernieuwbare heeft bakken vol geld verdiend zonder subsidies omdat de gasprijs de energieprijs bepaald en wind waait gratis. Mocht hernieuwbaar een explosie aan interesse kennen, zou ook de investeerder op die kar springen en naar mogelijkheden zoeken EN vinden om zo goedkoop mogelijk zoveel mogelijk te verdienen, maar, daar zouden voorwaarden aan gekoppeld kunnen worden zoals duurzaamheid, recyclage, beschikbaarheid, jobs……… er zou van alles mogelijk zijn en Engie zou samen met de grote leveranciers eindelijk van hun troon gestoten worden, waar ze met veel poeha 25 jaar geleden opgezet werden.