Het 17e Wereldcongres van de 4e Internationale

De SAP is aangesloten bij de Vierde Internationale, een internationaal netwerk van revolutionaire socialistische organisaties. In februari hield zij haar 17e wereldcongres. Hieronder kan je een verslag daarvan lezen. De vertaling gebeurde door onze Nederlandse zusterorganisatie Grenzeloos.

De opening van het 17e Wereldcongres werd – vijftig jaar na 1968 – verricht door onze kameraad Alain Krivine. Hij herinnerde er aan hoe er toen sprake was van het samenvallen van internationale strijd en acties: het Tet-offensief van het Vietnamese NLF tegen de Amerikaanse imperialistische troepen, gesteund door de anti-oorlogsbeweging op campussen in de VS, de Praagse lente, de studentenbewegingen in Polen, Japan, Italië, Duitsland, in Brazilië tegen de militaire dictatuur, de Franse mei 68 en de acties van Mexicaanse studenten die eindigden in het bloedbad door het leger van Díaz Ordaz op het plein van de Drie Culturen.

Dit was een herinnering aan deze anti-imperialistische en anti-koloniale strijd, de internationale acties van jongeren, maar ook aan de geweldige algemene staking van 10 miljoen arbeiders in Frankrijk die enkele weken duurde en aan de Italiaanse ‘kruipende Mei’ die daarop volgde. Deze ontwikkeling in de late jaren zestig was een krachtige stimulans voor tienduizenden activisten en bevorderde de bouw van vele revolutionaire organisaties, waaronder secties van de Vierde Internationale. Dit was de geest die Alain aan het congres mee gaf, een toekomst gericht perspectief.

Het internationale karakter van de strijd die in 1968 zo duidelijk naar voren kwam wordt vandaag weerspiegeld in de veelheid aan acties en strijd die overal ter wereld plaatsvindt. Het contrast tussen de toenmalige en de huidige situatie maakt de noodzaak duidelijk om ons bezig te houden met het analyseren van de wereldsituatie, het beoordelen van de activiteit van sociale bewegingen en het bouwen van antikapitalistische organisaties.

De discussies op het congres gingen vooral over zaken die naar voren zijn gekomen sinds het vorige congres in 2010. De stemming van het congres weerspiegelde zowel het gewicht van de aanvallen en tegenslagen, als de betrokkenheid bij de strijd en het verzet en het doorzettingsvermogen bij het samenbrengen van radicale krachten.

Degenen die aanwezig waren willen denken en bouwen op basis van de prestaties van een activistische internationale organisatie die zich inzet voor het opbouwen van politieke samenwerking in het hart van alle sociale strijd. Tegenwoordig bestaat onze Internationale uit 55 organisaties in 40 landen met meer dan 13.000 activisten.

Dit congres maakte de balans op van een situatie gekenmerkt door de revolutionaire explosies in de Arabische regio, de ervaringen van de Latijns-Amerikaanse volksregeringen, de uitbraken van de Indignad@s, Occupy en Nuit Debout, het verzet van de Grieken tegen de bevelen van de trojka, massale feministische mobilisaties tegen geweld, verkrachting en feminicide en voor vrouwenrechten. Maar de huidige situatie wordt ook gekenmerkt door de kracht van Trump, Poetin, Erdogan, Netanyahu en Duterte en de reactionaire drift van vele regeringen in Europa. Al deze politieke elementen zien we in een context van een langdurige crisis van een kapitalistisch systeem met een opeenhoping van financiële, ecologische, sociale en politieke crises.

In deze periode zijn de volksbewegingen en revolutionaire bewegingen er niet in geslaagd om de reactionaire offensieven en vooral de aanvallen op sociale verworvenheden in de oude geïndustrialiseerde landen krachtig te bestrijden. De revolutionaire opstanden in de Arabische regio hebben plaatsgemaakt voor reactionaire regeringen, en in Bolivia, Ecuador en Venezuela hebben volksregeringen zich niet gehouden aan hun beloften van economische veranderingen die het systeem zouden uitdagen. Het kapitalistische offensief tegen het Griekse volk slaagde erin de regering van Tsipras de rol te laten spelen van uitvoerder van de aanvallen van de Trojka. Tenslotte zijn in Europa, evenals in het Midden-Oosten en Azië reactionaire religieuze krachten in staat geweest om wortel te schieten in lagen van de bevolking, en gewelddadige campagnes tegen vrouwen en LGBT-mensen te ontplooien.

De afgevaardigden willen onze Internationale opbouwen omdat de afgelopen jaren de noodzaak hebben laten zien om zich te hergroeperenom te kunnen handelen in een wereld waar oorlogen, geweld, aanvallen tegen de arbeiders en onderdrukten nog zwaarder wegen. Daardoor is de behoefte aan solidariteit en internationalistische samenhang toegenomen, en ook de noodzaak van een antikapitalistische en revolutionaire koers, waarbij de problemen aan de wortel worden aangepakt.

Analyse van de situatie

In de eerste plaats was er een debat over de huidige fase van de kapitalistische globalisering en de analyse van de imperialistische machten, de politieke chaos en de implicaties daarvan. ⁽¹⁾De aangenomen resolutie ‘De kapitalistische globalisering, het imperialisme, de geopolitieke chaos en de implicaties daarvan’ is hier in het Engels te vinden evenals de andere resoluties en discussiebijdragen. Een analyse van het machtsevenwicht tussen aan de ene kant het VS-imperialisme, dat hoewel verzwakt, de belangrijkste militaire macht blijft, meester van de belangrijkste economische instrumenten, en aan de andere kant de dynamische opkomst van China, dat een imperialistisch beleid voert door zijn militaire aanwezigheid in de Chinese Zee en zijn kracht van buitenlandse economische investeringen. De overgrote meerderheid van de afgevaardigden was het eens met deze analyse.

Tegelijkertijd werd er in verschillende bijdragen gewezen op de binnenlandse weerstand tegen het beleid van de regering Trump en de kracht van de acties van vrouwen en reacties op racistisch geweld in de VS. Andere kameraden getuigden van de agressiviteit en de toenemende aanwezigheid van Chinees kapitaal in Latijns-Amerika en Afrika, waardoor dit de controle over de uitgestrekte landbouwgebieden krijgt, met als gevolg dat de traditionele productie en het sociale weefsel in gevaar komt. De belangrijke aanwezigheid van kameraden uit Aziatische landen bracht in de discussies allerlei elementen naar voren van deze chaotische sociale situatie waarin onze Internationale sterke organisaties opbouwt, goed geworteld in de volksklassen, met name in Pakistan en de Filippijnen. ⁽²⁾Ongeveer veertig procent van de leden van de Vierde Internationale is in Azië actief.

Amerika en Europa waren stevig vertegenwoordigd onder de 180 activisten die deelnamen aan de debatten op dit congres. De aanwezigheid van afgevaardigden van onze Noord-Afrikaanse organisaties en van kameraden die betrokken zijn bij internationale solidariteit, maakte dat de situatie in de Arabische regio aanwezig was in onze debatten, ondanks de afwezigheid van afgevaardigden uit het Midden-Oosten – met uitzondering van Turkije – evenals van Afrika ten zuiden van de Sahara, met uitzondering van Zuid-Afrika. Dat laat de moeilijkheden zien om vandaaruit naar Europa te reizen, maar weerspiegelt ook de zwakte van onze krachten daar. ⁽³⁾Op het 17e Wereldcongres waren delegaties van Afrikaanse, Amerikaanse (noord en zuid), Aziatische, Australische en Europese continenten aanwezig – als leden, sympathisanten, permanente waarnemers of gasten – wat verklaart waarom er soms meerdere delegaties uit hetzelfde land waren. De delegaties kwamen uit: Algerije, Antillen (Martinique-Guadeloupe), Argentinië (drie), Australië, Oostenrijk, Bangladesh, Baskenland, België, Brazilië (acht), Groot Brittannië , China, Kroatië, Denemarken, Ecuador, Frankrijk (vier), Duitsland, Griekenland (twee), Iran, Ierland, Italië (twee), Japan (twee), Kasjmir, Marokko, Mexico (drie), Nederland, Noorwegen, Pakistan(twee), Peru (twee), Filipijnen, Polen, Puerto Rico, Quebec , Réunion, Slovenië, Spaanse staat, Sri Lanka (twee), Zuid-Afrika, Zweden, Zwitserland, Tunesië, Turkije, Verenigde Staten (drie), Venezuela (twee). De delegaties uit de Congo, Corsica, Indonesië, Libanon, Rusland en één van de twee Zwitserse delegaties konden niet aanwezig zijn op het congres.

Ecosocialisme

Het tweede debat ging over de kapitalistische vernietiging van het milieu en het eco-socialistische alternatief. Dit was het derde wereldcongres dat dit probleem, dat in 2003 al centraal stond in ons werk, behandelde. Helaas is de situatie de afgelopen 15 jaar alleen maar catastrofaler geworden. De aangenomen resolutie benadrukt de essentiële verantwoordelijkheid van het kapitalistische systeem – in plaats van de mensheid in het algemeen – bij de vernietiging van het milieu. Er was algemene overeenstemming om tegelijkertijd te strijden tegen de klimaatverandering en voor de afschaffing van het kapitalistische systeem als productiewijze. Dit doel vereist dat mensen de controle krijgen over hun bestemming, niet afhankelijk zijn van de werking van de markt als onderdeel van een groen kapitalisme, maar handelen om aan hun sociale behoeften te voldoen, te beginnen met de publieke toe-eigening van middelen, terwijl het extractivistische beleid en nutteloze megaprojecten bestreden worden. Het debat benadrukte de plaats van vrouwen en boerengemeenschappen in deze strijd, de rol van Via Campesina en de actieve betrokkenheid van onze organisaties, met name in de Filippijnen, Bangladesh, Pakistan en Brazilië, maar ook in Canada en de VS, vooral tegen de Keystone pijplijn, en in Europa in de mobilisaties rondom de COP’s van Kopenhagen en Parijs, alsook in de protesten in Frankrijk tegen het project van de Notre Dame des Landes, of in Duitsland rond de beweging van burgerlijke ongehoorzaamheid Ende Gelände (“het stopt hier en nu “) die zich verzet tegen bruinkoolmijnen.

Arbeidersklasse en arbeidersbeweging

Het volgende debat concentreerde zich zowel op de analyse van de groei en transformatie van loonarbeid op wereldschaal – met de opkomst van onzekere vormen van werkgelegenheid, als op het resultaat van verzetsbewegingen en massale acties.

De kameraden die twee minderheidsresoluties verdedigden (het ‘Platform voor een Revolutionaire Internationale’ en ‘Het nieuwe tijdperk en de taken van revolutionairen” ⁽⁴⁾Minderheidsstandpunten hebben binnen de Vierde Internationale door de interne democratie het recht zicht te organiseren en hun standpunten aan de andere leden te verduidelijken. Alle teksten en discussiebijdrages van het 17e Wereldcongres zijn hier te vinden. benadrukten de numerieke groei van de arbeidersklasse op wereldschaal en de centrale plaats van de loonafhankelijken in de strijd.

Voor de meerderheid is het probleem niet dat er een numerieke achteruitgang van de werkende klasse zou zijn. Integendeel, in de afgelopen 10 jaar is er sprake van een toename van de loonarbeid, zowel in de productie als in de dienstverlening, met name in de nieuwe geïndustrialiseerde landen. Maar deze numerieke groei gaat gepaard met een politieke verzwakking van de arbeidersbeweging door verschillende belangrijke oorzaken: de crisis van de traditionele reformistische, sociaaldemocratische en stalinistische, organisaties in de oude geïndustrialiseerde landen. In het geval van de eerste als resultaat van hun beleid om het neoliberalisme te beheren, en voor het tweede door de val van de stalinistische systemen.

Een ander element van verzwakking komt duidelijk voort uit de nederlagen die de afgelopen jaren zijn geleden. In Europa en op het Amerikaanse continent zagen we frontale aanvallen door middel van een sociaal compromis, waarbij wordt gestreefd naar het ondermijnen van vele verworvenheden op het gebied van werkgelegenheid en sociale bescherming. De ontwikkeling van een nieuwe arbeidersklasse, met name in Azië (China, India, Turkije, enz.), heeft niet plaatsgevonden in dezelfde context en machtsevenwicht als in de 20e eeuw. Deze defensieve situatie heeft de wil van de uitgebuitenen en onderdrukten om te strijden echter niet gebroken, en de sociale strijd, bijvoorbeeld in de Maghreb, Latijns-Amerika, Europa heeft de afgelopen jaren deze vechtlust getoond.

In de discussie werd ook een aantal sterke punten naar voren gebracht: de bevestiging van de strijdbaarheid van de arbeiders in de nieuwe geïndustrialiseerde landen, het beslissende gewicht van jongeren bij alle mobilisaties van de laatste jaren en de plaats van de feministische beweging met generaties jonge vrouwelijke activisten die niet alleen de feministische strijd voeren, maar betrokken zijn bij alle strijd. Verder benadrukten verschillende afgevaardigden een sterke samenhang tussen gevechten op de werkvloer, kwesties van discriminatie, het milieu en de strijd tegen seksistisch geweld. Deze banden zijn nog sterker in de strijd die op het platteland wordt gevoerd, vaak tegen de multinationals en militaire interventies. Ervaringen van verzet, en met het opnieuw opstarten van de productie in zelfbeheer in fabrieken en op het platteland, werden ook onderstreept.

Veel jonge kameraden, vooral vrouwen, namen deel aan deze discussie, en getuigden van hun interventies in de massabewegingen waarmee ze het debat verrijkte, zowel over de vakbondsstrijd in Italië of de VS en over mobilisaties van de jeugd, als over solidariteit in Pakistan rond onze kameraad Baba Jan, bedreigd met levenslange gevangenisstraf voor deelname aan de acties van de boeren tegen landuitzetting. Uiteindelijk heeft de autoritaire drift van veel regeringen de kracht van vele acties die kapitalistische uitbuiting en onderdrukking uitdagen niet verminderd

Onze rol en de taken voor de partijopbouw

Het laatste punt – over de rol en taken van onze International en zijn afdelingen – was het punt waar de eerdere discussies samen kwamen en waarop twee  alternatieve platforms waren gevormd.

De afgelopen jaren hebben onze debatten de aandacht gevestigd op verschillende ervaringen van onze secties bij het opbouwen van bredere partijen, die een nuttige rol spelen in de klassenstrijd en de strijd leiden tegen het kapitalisme en de lessen die zijn getrokken uit de recente ervaringen van onze kameraden in Podemos ⁽⁵⁾Leden en secties van de Vierde Internationale hebben een belangrijke rol gespeeld bij de oprichting en ontwikkeling van Podemos, de PSOL, de Awami Arbeiderspartij, Bloco de Esquerda en de Rood-Groene Alliantie. in de Spaanse staat, de PSOL in Brazilië, de Awami Arbeiderspartij in Pakistan, het Bloco de Esquerda (Linkse Blok) in Portugal, de Rood-Groene Alliantie in Denemarken, of de oriëntatie op Syriza.

De debatten waren gericht op verschillende kwesties: de situatie van agressieve kapitalistische globalisering, chaos en internationale wanorde hebben de deur naar revolutionaire uitbarstingen en grote politieke crises niet gesloten. Anti-kapitalisten op wereldschaal hebben tegenwoordig zware verantwoordelijkheden: politieke organisaties opbouwen die nuttig zijn voor verzet in het dagelijks leven en in staat zijn om crises te trotseren die de machtsvraag stellen. Geconfronteerd met de kritiek van de standpunten die duidelijk in de minderheid waren, verdedigt de door het congres aangenomen tekst de noodzaak om beide onderdelen van het proces te behouden. Verzet vereist middelen om het soberheidsbeleid te bestrijden, ongeacht waar dat ook vandaan komt. Alle situaties die tijdens dit congres werden besproken, tonen dus de dubbele noodzaak om, waar mogelijk, brede en effectieve politieke samenwerkingen te bouwen en daarbinnen een belangrijke antikapitalistische en ecosocialistische oriëntatie te verdedigen. Dit bevestigt de keuze om in alle gevallen de organisatie van activisten van de Vierde Internationale in stand te houden.

Dit congres bevestigde het werk van cohesie, reflectie en politieke overeenstemming dat de leiding van onze organisaties en van onze Internationale verjongt. Het is ook de kracht van dit proces dat het mogelijk maakt in landen waar splitsingen plaats gevonden hebben binnen onze secties, zoals recentelijk het geval is geweest in Brazilië en Italië ⁽⁶⁾In Italië splitste de Italiaanse sectie zich in 2013 in twee organisaties. Sinistra Anticapitalista bleef vasthouden aan de strategie van de linkse hergroepering en is vanaf het begin betrokken bij de in het vorig najaar nieuw opgerichte radicaal linkse partij Potoro al Popele (Alle Macht Aan Het Volk). Vanwege de crisis van de arbeidersbeweging koos Solidarieta Internazionalista voor een heel nieuw project. Zij wilde zich gaan richten op nieuwe vormen van solidariteit en basisactivisme. Men sloot zich al snel aan bij Communia, dat op dit wereldcongres ook een sectie van de Vierde is geworden. De twee secties werken waar mogelijk samen., de Internationale een sterke verbinding blijft die ons op de lange termijn in staat stelt om onze krachten in een gemeenschappelijke organisatie te herenigen, zoals zojuist het geval is geweest in Duitsland.⁽⁷⁾In 1994 splitste de Duitse sectie zich in twee organisaties. De Revolutionär Sozialistische Bund stelde de opbouw van de eigen revolutionaire organisatie centraal. De andere organisatie, die in 2001de Internationale Sozialistischen Linke zou worden, vond de linkse hergroepering het belangrijkste en werd actief in die Linke en de voorloper daarvan. Beide organisaties bleven deel uitmaken van de Vierde Internationale en op basis van de nieuw opgedane ervaringen werden ze het eind 2016 eens over een gemeenschappelijk project en sindsdien vormen ze de Internationale Sozialistische Organisation.

De aanwezigheid van verschillende nieuwe organisaties die voor de eerste keer waren uitgenodigd, zoals de Braziliaanse MAIS en de Pakistaanse The Struggle, getuigt ook van dit verlangen naar democratische convergentie in onze Internationale. Vanuit hetzelfde standpunt, heeft de MES in Brazilië nu de status van sympathiserende organisatie van de Vierde Internationale.

Ten slotte was het congres een gelegenheid om onze keuze om onze Internationale te bouwen opnieuw te bevestigen, ons analytisch en programmatisch denken te ontwikkelen door middel van regelmatige seminars, de ontwikkeling van onze scholingsinstituten in Amsterdam, Manilla en Islamabad en het initiatief van het jaarlijkse Internationale Jongerenkamp in Europa. Deze inspanningen werpen hun vruchten af in de verjonging van de nieuw verkozen leiding. Hoewel er onder de deelnemers aan dit congres als geheel slechts 25% vrouwen waren, ofschoon veel organisaties pariteit in hun delegaties hadden gerespecteerd, bestaat de nieuwe leiding van de Internationale voor 40% uit vrouwen.

Léon Crémieux is een activist van de vakbondsfederatie Solidaires en van de Nouveau Parti Anticapitaliste (NPA, Frankrijk). Hij is lid van het uitvoerend bureau van de Vierde Internationale.