Coel brengt trauma subtiel en menselijk in beeld

Michaela Coel is de schrijfster, hoofdrolspeelster en coregisseur van de serie I May Destroy You. De serie is grotendeels gebaseerd op de ervaringen rondom de verkrachting die Coel zelf meemaakte. Maar de serie gaat over allerlei vormen van misbruik. En over vriendschap, solidariteit en op subtiele wijze over homofobie en seksisme.

Dat een grote serie op de BBC, HBO en in Nederland op Ziggo grotendeels uit acteurs en hoofdpersonages van kleur bestaat, is een unicum te noemen. Zeker als het geen romcom betreft maar een creatieve, moderne autobiografische serie met goed uitgediepte personages en waarin bovendien aandacht is voor hun achtergrond.

Coel is overduidelijk een creatief multitalent: ze schreef het scenario, deed de regie en productie en ze speelde zelf de hoofdrol van I May Destroy You. De belangrijkste verhaallijn in de serie is de verkrachting die het hoofdpersonage Arabella overleeft nadat ze is gedrogeerd. Dit is gebaseerd op Coels eigen leven. Coel is meester van de subtiliteit en realiteit en speelt op interessante wijze met afstand en nabijheid waardoor de serie geen tranentrekker wordt.

In I May Destroy You krijgen we allereerst een kijkje in de turbulente levens van drie vrienden in Londen. Hoofdpersoon Arabella is schrijfster en heeft een succesvol debuut geschreven. Ze wordt herkend op straat en is duidelijk een inspiratie voor andere vrouwen van kleur. Ze is bezig aan haar tweede boek en de deadline nadert. Ondertussen worstelt Arabella met haar partner en zien we haar kampen met een writer’s block. Haar vriendin Terry (Weruche Opia) heeft podiumvrees maar probeert door te breken als actrice en cijfert zichzelf weg om een goede vriendin te zijn. Kwame (Paapa Essiedu) is Arabella’s beste vriend. Hij duikt in de date-wereld van Grindr, experimenteert en ontmoet fijne mensen, maar hij heeft moeite om zijn gewelddadige ervaringen met mannen te delen met zijn vrienden.

Verkrachting

We zien dat Arabella niet aan schrijven toekomt en gaat feesten. Later op de avond valt ze om en wordt ze onwel. Vervolgens zien we dat Arabella vermoeid thuiskomt. Net als voor Arabella is het voor ons als kijker onduidelijk wat er die nacht precies gebeurd is. We worden meegenomen in haar flashbacks en vreemde herinneringen. Arabella start een zoektocht om erachter te komen hoe ze thuis is gekomen. Als op pijnlijke wijze duidelijk wordt dat Arabella die nacht is gedrogeerd, besluit ze aangifte te doen. Na een medisch onderzoek wordt het duidelijk dat Arabella ook is verkracht.

Als Kwame tijdens een Grindr-date ook te maken krijgt met seksueel geweld, doet hij net als Arabella aangifte. In tegenstelling tot Arabella, die serieus werd genomen door vrouwelijke agenten, wordt Kwame weggestuurd en ontmoedigd om aangifte te doen. Coel verwerkt in haar verhaal niet alleen verschillende vormen van misbruik en emancipatie die nodig is om misbruik als misbruik te herkennen, maar ze schetst ook de verschillende scenario’s van overlevers die in verschillende mate serieus worden genomen. Dit linkt ze met homofobie en seksisme.

Verwerking

Ondertussen moet Arabella deadlines halen voor haar manuscript en krijgt ze te maken met geldproblemen. En helaas krijgt Arabella snel na haar verkrachting te maken met nog meer misbruik. Ook blijkt dat het politieonderzoek naar de nog onbekende dader vastloopt. De flashbacks blijven. En Arabella gaat met steun van haar vrienden op zoek naar manieren om haar trauma te verwerken.

Een van de meest aansprekende scènes in de serie is die waar Arabella aan haar therapeut vertelt hoe ze omgaat met de flashbacks van haar verkrachting. Ze vertelt haar therapeut dat ze een mantra herhaalt voor zichzelf als ze eraan terugdenkt: ‘There are hungry children. There is a war in Syria. Not everybody has a smartphone’. Dit zal waarschijnlijk voor veel activisten herkenbaar zijn. Doordat we ons bewust zijn van hoeveel leed er in de wereld is, maakt dat het soms moeilijk om ruimte te geven aan eigen problemen. Maar het is ook een gevolg van hoe ons systeem ons heeft gesocialiseerd: niet zeuren en hoe we leren dat emotionele uitingen een zwakte zijn, zeker wanneer het vrouwen betreft.

Arabella heeft een krachtige kant en maakt korte metten met iedereen die druk op haar legt, misbruik van haar maakt of aan haar twijfelt. Maar ze is ook kwetsbaar en vraagt zich af hoe zij er zelf voor kan zorgen dat ze niet meer verkracht wordt. We zien hoe ze excuses maakt naar haar partner terwijl hij haar de schuld geeft van haar verkrachting.

Al deze interne conflicten worden zeer genuanceerd en realistisch geportretteerd zoals ik in nog geen andere hedendaagse serie zag. Coel speelt steeds met dubbele gevoelens en moralen. Ook wanneer Arabella uiteindelijk op zoek wil naar de dader. De zoektocht brengt haar niet alleen dichter bij de dader maar ook bij ethische vraagstukken: wat doe je als je je dader vind?

Ondanks de herkenning en inleving in het personage, komt Arabella gedurende de serie verder van de kijker af te staan. Met deze afstand lijkt Coel bewust te spelen. Arabella komt met haar sociale media-persona en grensoverschrijdingen ook op afstand van haar vrienden en van zichzelf.

De kern van de serie is uiteindelijk niet per se de subtiele en realistische vertelling van verschillende vormen van seksueel geweld en de impact ervan. Het mooiste in de serie zijn de vriendschappen, de uitwerking van de personages en de uitdagingen die komen kijken als je zelf, of als een vriend iets traumatisch meemaakt en hoe we onszelf – en elkaar – in balans houden als rottigheid binnendringt.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.