Cinzia Arruzza en Tithi Battacharya zijn twee van de organisatrices van de Internationale Vrouwen Staking op 8 maart in de Verenigde Staten. Ze werden door Sarah Jaffe geïnterviewd voor de serie ‘Interviews for Resistance’.
De internationale vrouwenstaking op 8 maart: een politieke staking in tijden van #MeToo
SJ: Laten we het eerst hebben over de staking van dit jaar. Wat is er gepland en waarom besloten jullie het dit jaar weer te doen?
TB: Ik denk dat iedereen de context van de staking van vorig jaar kent, die begon met een intensieve internationale coördinatie tussen feministen over de hele wereld. Dit jaar zijn de omstandigheden hetzelfde en, in het geval van Amerika, in zekere zin versterkt door de verkiezing van Trump. Het was een logische conclusie dat het dit jaar herhaald zou worden zowel internationaal als in de Verenigde Staten.
CA: Op 25 november was er ook een internationale dag tegen gender-geweld. Helaas niet in de Verenigde Staten, maar wereldwijd waren er enkele massale demonstraties. Het succes van deze dag van mobilisatie gaf ook een stimulans aan het denken over de mogelijkheid om dit jaar weer een staking te organiseren.
SJ: Wat betreft de geschiedenis van de vrouwenstakingen: in het verleden is daar in de vrouwenbeweging decennia lang sprake van geweest, en nu komt het weer terug.
CA: Vrouwenstakingen zijn niet geheel een nieuwigheid. De eerste was in de jaren zeventig, in IJsland voor gelijke lonen. Twee jaar geleden besloot de Poolse feministische beweging deze vorm van strijd terug te halen en een vrouwenstaking in Polen te organiseren tegen het abortus verbod in dat land. Hetzelfde gebeurde in Argentinië met golven van vrouwenstakingen en mobilisaties tegen gender-geweld.
Van daaruit startend, en vooral gezien het enorme succes van de mobilisaties en stakingen in Argentinië en Polen, was er het idee om te proberen een Internationale Vrouwen Staking op 8 maart te organiseren. Vrouwenstakingen zijn een erg krachtige manier van mobiliseren voor de vrouwenbeweging omdat ze niet alleen het slachtofferschap van vrouwen duidelijk maken maar ook de macht die vrouwen hebben voor zover ze arbeidsters zijn die zowel werken in de formele arbeidsmarkt, maar ook in de sociale reproductieve sfeer thuis en elders. Deze arbeid wordt heel vaak niet erkend of gewaardeerd zoals het zou moeten.
TA: Zelfs vorig jaar, toen dit werd aangekondigd, waren er enige tegenwerpingen tegen het woord ‘staking’ omdat ‘staking’ vooral gezien wordt als het stopzetten van het werk in de productie. Dat is een belangrijke en krachtige definitie van ‘staking’. Maar het woord ‘staking’ heeft verschillende historische betekenissen, zoals Cinzia daar net al heeft laten zien.
Een van de dingen waar we erg makkelijk over konden praten in de context van de oproep van zowel vorig jaar als dit jaar is het verschil tussen een werkstaking en een politieke staking. De Vrouwen Staking was een belangrijke bijdrage aan het begrip politieke staking omdat de arbeiders met de neergang van de organisatiegraad van de vakbonden wereldwijd, als gevolg van de actieve neoliberale aanval op de bonden sinds de zeventiger jaren door de internationale heersende elite, veel hebben ingeboet op hun krachtigste wapen: de werkstaking.
In dat perspectief is een politieke staking erg belangrijk, al was het maar omdat wat plaatsvond op 8 maart vorig jaar in de Verenigde Staten een staking werd genoemd. We waren erg vastbesloten om dat woord te handhaven, maar het resultaat was een intense politieke discussie over de relatie tussen stakingen op de werkplek en mobilisaties elders.
We geloven sterk dat in een periode dat er een verlies aan macht is om in actie te gaan op de werkplekken, de politieke staking een nuttige manier is om dat gesprek opnieuw te voeren en misschien die macht te laten terugvloeien naar de mobilisaties op de werkplek.
SJ: We hebben de heropleving van het idee van een politieke staking gezien, met name in de Verenigde Staten sinds de verkiezing van Trump. Het is interessant op dit moment dat we een herstel van het idee van de politieke staking zien zelfs als vakbonden, vooral in dit land, maar ook wereldwijd, problemen hebben.
CA: In zekere zin markeert dit het feit dat de arbeiders zijn beroofd van een van de cruciale middelen van strijd en protest dat doorgaans is erkend in andere liberale democratieën. Ik spreek nog niet eens over opstandigere vormen van strijd. In een aantal landen worden politieke stakingen gehouden. Ze zijn legaal, ze zijn erkend en ze zijn een machtig wapen als het onmogelijk lijkt de regering op een andere manier te bestrijden of te beïnvloeden.
Ik hoop eigenlijk dat de aantrekkingskracht die politieke stakingen op dit moment hebben een politieke discussie en een politieke campagne kunnen heropenen om de arbeidswetten te hervormen en om op een diepgaande manier te heroverwegen hoe de arbeidsrechten er uit zouden moeten zien in de Verenigde Staten. Om dat de VS de meest antidemocratische vakbondsrechten hebben van de liberale democratieën. Het is echt een erg uitzonderlijke situatie.
TB: Met betrekking tot een politieke staking zijn er twee dingen die erg belangrijk zijn. Een van de belangrijke dingen om ons te realiseren is dat als het om vrouwenarbeid gaat de reden dat mensen staken hun slechte levensomstandigheden zijn. Het is niet noodzakelijk zo dat ze staken vanwege hun baan. Het is omdat hun baan een middel is om te leven en als hun levensomstandigheden verslechteren, dan overwegen ze er iets aan te doen door actie te voeren op hun werk.
De verhouding tussen leven en werk wordt vaak vergeten door vakbondsbureaucraten. Vakbondsbureaucraten zien de bond als een middel om de onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden enkel als contractonderhandelingen te voeren. Maar voor werkende mensen gaat het niet om een contractonderhandeling maar om hun leven en leefomstandigheden.
Een politieke staking geeft een wijdere, diepere context aan de betekenis van strijd en de winsten die te halen zijn door strijd en solidariteit. Ik denk dat politieke stakingen vooral in deze context een rol spelen om mensen te herinneren aan de relatie tussen de werksituatie en de levensomstandigheden, die zijn verbonden en moeten verbonden zijn.
SJ: Deze staking komt te midden van de #MeToo beweging. Hoe past de vernieuwde discussie over seksuele intimidatie en seksueel geweld in de staking van dit jaar.
CA: Ik denk dat we een verband moeten zien tussen de golf van feministische mobilisaties wereldwijd in het afgelopen anderhalf jaar en de explosie van de #MeToo campagne.
De #MeToo beweging is een erg belangrijk moment in de Verenigde Staten en ook internationaal omdat het duidelijk heeft gemaakt wat veel vrouwen al wisten, namelijk dat seksuele intimidatie en geweld onderdeel van het alledaagse leven zijn voor de meerderheid van de vrouwen, op de werkplek of thuis of op straat. Gender-geweld vereist een collectief antwoord. Dus vanuit dit oogpunt is de Vrouwen Staking niet zozeer een alternatief voor #MeToo. Het is eerder een bijdrage of een poging te proberen een collectief antwoord te geven voor de isolatie die slachtofferschap veroorzaakt.
Het idee is dat de stap voorwaarts na #MeToo, na het aan de kaak stellen van alle intimidatie en geweld waar we ons hele leven onder geleden hebben, het moment van collectieve organisatie en collectief antwoord is. Anders worden de structurele oorzaken die dit gender geweld mogelijk maken niet bestreden. Een van de risico’s van de huidige aandacht voor gender geweld is dat we slechts verlost worden van een paar onaangename beroemde of minder beroemde daders. Dat is allemaal goed natuurlijk, ik verwelkom dit moment van catharsis in zekere zin. Maar dat zal het echte probleem niet oplossen.
Het echte probleem is niet de individuele kwaadaardige man. Het echte probleem zijn de structurele oorzaken die de voorwaarden en de straffeloosheid creëren voor gender- en seksueel geweld. We hebben in de afgelopen maanden geleerd in welke mate we als vrouwen zijn lastig gevallen en misbruikt op de werkplek, maar dit heeft duidelijk te maken met het hiërarchische karakter van de arbeidsrelaties op de werkplek en het gebrek aan macht dat de arbeiders/arbeidsters hebben.
Ook vanuit dit oogpunt creëren het gebrek aan vakbondskracht en het gebrek aan arbeidsrechten in de Verenigde Staten duidelijk verdere voorwaarden voor gender-geweld omdat vrouwen constant bang zijn om te spreken over een collega of een werkgever, juist omdat ze niet het gevoel hebben enige bescherming te hebben. Ze voelen niet dat ze enige vorm van organisatie of collectieve infrastructuur hebben die hun belangen kan beschermen.
TB: We kunnen nog drie specifieke dingen noemen over #MeToo die te maken hebben met 8 maart, en die verklaren waarom wij #MeToo hebben betrokken bij onze organisatie. Het eerste is: wanneer was er een uitvoerige discussies over de arbeidsomstandigheden in de New York Times? Dat heeft #MeToo bereikt. We hebben nog nooit zoveel artikelen in de belangrijkste media gezien over de arbeidsomstandigheden van vrouwen. Ja het gaat hoofdzakelijk over seksueel geweld, maar het heeft laten zien hoe dictatoriaal en wreed de werkplek voor de meeste vrouwen is, maar ook voor de meeste mensen. Dit is een enorme discussie, die we niet eerder in die mate hebben gezien. Het is erg belangrijk dat er voor de eerste keer in veel jaren vragen gesteld worden over wat het betekend arbeider/arbeidster te zijn in dit land.
Het tweede is een besef dat in eerste instantie beperkt was tot socialisten en radicalen in dit land, maar nu algemeen begint te worden. Namelijk dat er sinds het eerste deel van de 20ste eeuw een, ongetwijfeld gemarkeerde, toename is van vrouwenrechten en vrouwenparticipatie in de openbare sfeer en de sfeer van werk. We hebben door strijd onze levens als vrouwen verbeterd.
Maar tegelijkertijd zijn de rechten van de arbeiders door de groei van het neoliberalisme sterk verminderd sinds de zeventiger en tachtiger jaren. We zitten nu in een tegenstrijdige situatie waar onze rechten als vrouwen over de jaren in zekere zin zijn verbeterd, maar de rechten van de arbeiders zijn verslechterd. Dat heeft tot gevolg dat met name vrouwen in de werksituatie kwetsbaar zijn.
De oplossing die het kapitalisme ons heeft geboden is: ‘Omdat je als vrouw vooruit kan komen is het iedere vrouw voor zichzelf.’ De oplossing voor de slechte werk- en levensomstandigheden is dan carrière maken. Je kan carrière maken en zelfs CEO worden. Dat is de tweede ontwikkeling waarop wij een antwoord proberen te geven.
Het derde, wat volgens mij erg belangrijk is voor onze doelstellingen is de vraag: hoe vechten we dan terug? We weten allemaal dat er gruwelijk veel huiselijk geweld bestaat zowel in de Verenigde Staten als in de rest van de wereld, maar het voordeel van de discussie over de situatie op de werkplek is dat er getuigen zijn en dat er mensen zijn die hetzelfde hebben ervaren omdat ze collega’s hebben onder dezelfde walgelijke verkrachtende baas. Er is een collectief vertrouwen omdat je door dezelfde collectieve ervaring bent gegaan en dat is waarom ik denk dat de stem van de #MeToo campagne is versterkt, want het komt van een collectieve plaats van verzet.
SJ: Vertel eens over het organiseren van de staking van dit jaar. Wat is er tot nu toe gepland en gaat het internationale solidariteitwerk ook goed?
TB: Internationaal heb ik een paar telefoongesprekken gehad met de internationale organisatie en het gaat erg goed in verschillende delen van de wereld, met name in Italië, Spanje, Polen, Argentinië en elders in Latijns Amerika. In het Verenigd Koninkrijk, waar ik de afgelopen maand was, speelt de Women’s Strike Assembly een centrale rol en ze doen geweldig werk in het verbinden van 8 maart met de universiteitsstaking. Ze maken contact met faculteitsleden in heel het Verenigd Koninkrijk om de stakingsactie te coördineren en de organisatoren gaan onvermoeibaar naar diverse stakingsbijeenkomsten.
In de Verenigde Staten is het plan dat we in het hele land op 8 maart als vrouwen het werk een uur stoppen om de bazen en hun helpers in het Witte Huis te tonen dat omdat we de rijkdom in de maatschappij produceren, we ook de productie van die rijkdom kunnen stoppen en de maatschappij tot stilstand kunnen brengen. Het is een symbolische herinnering aan onze macht als vrouwen en arbeidsters. We werken daarbij samen met verschillende vakbonden.
CA: We hebben een nationaal planningscomité gereactiveerd dat eigenlijk een netwerk van verschillende activisten in het hele land is die vrijwillig hun tijd beschikbaar stellen voor deze staking. We hadden in New York een publieke lancering van de Vrouwenstaking met een geweldig panel met een aantal ongelofelijke spreeksters.
De bijeenkomst liet niet alleen het soort van energie zien , maar ook het soort van vrouwen dat de vrouwenstaking probeert te organiseren, in het bijzonder vrouwen uit de arbeidersklasse en minderheden, die niet alleen deelnemen aan de staking maar ook veel strijd en gevechten voeren op de werkplekken en soms winnen en op die manier aantonen dat collectieve actie soms echt resultaten oplevert.
We denken dat we demonstraties en marsen en werkonderbrekingen in de meeste van de grootste steden zullen hebben. Organisatrices zijn nu al bezig in Los Angels, in de Bay Area, in Portland, in Philadelphia. We ontvangen ook veel berichten van vrouwen die zijn geïnteresseerd, die bijvoorbeeld het artikel hebben gelezen dat we in The Guardian hebben gepubliceerd met een oproep voor de staking van dit jaar in de Verenigde Staten en die mee willen doen.
Het is een volledige vrijwilligersactie gebaseerd op basisorganisaties. Het is zelf gefinancierd. Mensen stellen vrijwillig hun tijd en werkkracht beschikbaar, maar op een manier, en dat is ook het mooie ervan, dat rond de organisatie van de staking we op een bepaalde manier een vorm van antikapitalistisch feminisme laten zien dat een alternatief biedt voor het carrière feminisme dat de laatste jaren overheersend is. Ik denk dat er de politieke ruimte voor en behoefte aan is, in ieder geval als we afgaan op de reactie die veel feministische activisten uit het hele land geven op het idee om de staking te organiseren en het enthousiasme dat ze in het project stoppen.
Meer informatie over de Internationale Vrouwenstaking in de Verenigde Staten is hier te vinden.
Cinzia Arruzza werd op haar dertiende een activiste toen in haar geboorteplaats op Sicilië een Pirelli fabriek werd gesloten en honderden arbeiders werkloos werden. Ze is nu assistente professor Filosofie aan de New School for Social Research in New York en een feministische en socialistische activiste. Ze is de schrijfster van Dangerous Liaisons: The Marriages and Divorces of Marxism and Feminism.
Tithi Bhattacharya is professor South Asian History aan de Purdue University. Ze is de schrijfster van The Sentinels of Culture: Class, Education, and the Colonial Intellectual in Bengal (Oxford University Press, 2005)en heeft onlangs Social Reproduction Theory: Remapping Class, Recentering Oppression (Pluto Press, 2017) geredigeerd. Ze schrijft veelvuldig over Marxistische theorie en gender. Ze is al lang actief voor de Palestijnse zaak en de BDS campagne.
Sarah Jaffe is een voormalige medewerkster van In These Times en de schrijfster van Necessary Trouble: Americans in Revolt . Interviews for Resistance is een project van Sarah Jaffe met assistentie van Laura Feuillebois en steun van het Nation Institute.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op In These Times. Nederlandse vertaling : redactie Grenzeloos.
