Op zondag 21 maart kwamen in Diyarbakir, de hoofdstad van Turks Koerdistan, honderdduizenden Koerden van alle leeftijden, maar vooral jongeren, Newroz vieren, de viering van de eerste dag van de lente. Het is een heel belangrijk feest voor de Koerden, waarbij de opstand van de smid Kawa tegen de tiran Dehak wordt gevierd, een iets andere versie dan de Iraanse versie, maar in beide gevallen het einde van de onderdrukking.
De Newroz van dit jaar had een bijzonder karakter omdat Turkije, zoals bijna elk land ter wereld, de covid-19 pandemie doormaakt, maar ook omdat een ander virus de democratie in Turkije aantast: de islamo-conservatieve regering in alliantie met de MHP (Nationalistische Actie Partij), de extreemrechtse partij waarvan de aanhangers, het ‘Grijze Wolven’ netwerk, onlangs in Frankrijk verboden is.
Op weg naar het verbod van de HDP?
De afgelopen maanden is de parlementaire onschendbaarheid van tien parlementsleden van de HDP (Democratische Volkspartij) opgeheven. Ze zijn veroordeeld onder verschillende voorwendselen, zoals deelname aan een demonstratie ter ondersteuning van het door jihadisten belegerde Kobane, of vermeende banden met Ankara’s zwarte schaap, de PKK. Op 17 maart werd de parlementaire onschendbaarheid van Omer Faruk Gergerlioglu opgeheven zodat hij twee en een half jaar gevangenisstraf kon uitzitten, naar aanleiding van een tweet die al meer dan twee jaar oud was. Het parlementslid stond bekend om zijn onvermoeibare verdediging van de mensenrechten en vrijheden in Turkije. De volgende dag werd de arrestatie van de medevoorzitter van de mensenrechtenvereniging, Öztürk Türkdogan, bekendgemaakt. Zestig HDP-burgemeesters zijn sinds hun verkiezing in 2018 verwijderd en vervangen door bestuurders, en de arrestaties van HDP-activisten en kaders zijn versneld, met momenteel meer dan 800 gevangen, in afwachting van zware straffen.
Maar het ergste moet waarschijnlijk nog komen, want de Turkse regering heeft het Constitutionele Hof onlangs officieel verzocht de HDP als politieke partij te verbieden. Het Constitutioneel Hof, het hoogste gerechtshof in Turkije, een erfenis van de grondwet van 1982 en de militaire staatsgreep van 1980, kan een politieke partij verbieden en haar overheidsfinanciering stopzetten. Bovendien gaat het verzoek gepaard met een verbod voor honderden HDP-kaderleden en middenkaderleden om een andere partij op te richten onder een andere naam en om gewoon politiek actief te zijn.
Erdogan wil de Koerden de mond snoeren
De Koerdische beweging is gewend aan herhaalde verboden: de HEP, DEP, HADEP, … zijn verboden geweest en hebben vaak in allianties aan de verkiezingen meegedaan. De HDP is anders, het is een brede partij, gesteund door een aanzienlijk deel van de bevolking en door Turks links, ver voorbij haar wortels in de Koerdische beweging. In juni 2015 behaalde deze zeer jonge partij met bijna 14% van de stemmen voor het parlement, 80 afgevaardigden en zorgde ervoor dat de AKP haar absolute meerderheid verloor, iets wat de Turkse president Erdogan de partij nooit heeft vergeven. Zelfs na de ontbinding van het parlement en maanden van sudderende burgeroorlog, aangewakkerd door extreem-rechtse en AKP-aanhangers, won de HDP bij de nieuwe verkiezingen in november 2015 68 parlementszetels. Dit bevestigde haar positie als de derde politieke kracht in het land,
De AKP-regering en haar extreemrechtse bondgenoten willen dus de HDP afmaken, maar tot dusver deden ze dat in kleine stapjes: ze verwijderden een duo-burgemeester: Gultan Kisanak uit Diyarbakir en veroordeelden haar tot 11 jaar gevangenisstraf, daarna een plaatsvervanger, daarna nog een duo-burgemeester en nog een plaatsvervanger… Zo konden ze de reactie van de ‘internationale gemeenschap’ en Europa testen. Toen een reactie uitbleef, afgezien van een paar afkeurende grommen die niet door sancties werden gevolgd, greep de AKP naar grovere middelen. De Turkse president Erdogan wil de Koerden in Turkije voorgoed de mond snoeren en de Koerden in Rojava verpletteren met zijn F16-bommen.
Maar de jonge en vreugdevolle menigte die Newroz vierde in Diyarbakir en in alle steden in de regio, zwaaiend met duizenden HDP-vlaggen, was er dus om hem eraan te herinneren dat het spel nog lang niet gewonnen is.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op l’Anticapitaliste. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
