Geppetto is een eenvoudige timmerman in een afgelegen Italiaans dorpje aan het eind van de 19e eeuw. Hij is arm en eenzaam. Hij heeft het koud. Hij is ook een vakman. En hij beitelt zich een houten zoon uit een stuk pijnboom. Die noemt hij, naar zijn herkomst, Pinocchio. Carlo Collodi schreef er in 1883 een boek over. Matteo Garrone verfilmde, voorlopig als laatste, zijn verhaal.

Vaak verfilmd

In grote lijnen is het verhaal van Pinocchio snel verteld. Een houten marionet wil graag een echt jongetje worden. Hij kan dat verdienen door goed gedrag, maar hij is nogal ondeugend en beleeft vele avonturen voordat zijn wens in vervulling gaat. Het verhaal is vele malen verfilmd. De bekendste versie is ongetwijfeld die van Walt Disney uit 1940. In 2002 maakte ook Roberto Begnini, bekend van La Vita è Bella, een Pinocchio-film, met zichzelf in de hoofdrol. Dit jaar is dus de beurt aan Matteo Garrone, de maker van o.a. de rauwe gangsterfilm Gomorra. En hier blijft het niet bij! De Mexicaanse regisseur Guillermo del Toro, van Pan’s Labyrint en The Shape of Water, maakt momenteel een Pinocchio die in 2021 uitkomt. Hij laat zijn film spelen in het Italië onder de fascist Mussolini in de dertiger jaren en heeft aangekondigd dat zijn versie ‘duister’ zal zijn. Dat belooft wat!

Verleidingen

De film van Garrone, die momenteel in de bioscopen draait, volgt redelijk getrouw de lijn van het oorspronkelijke verhaal. Dat betekent bijvoorbeeld dat de houten neus van Pinocchio enorm groeit wanneer hij jokt. Maar niet altijd! Wel als hij liegt tegen de goede blauwe fee Fata, maar niet als hij dat doet bij de foute rechter Giudice Gorilla om niet naar de gevangenis gestuurd te worden.

In de film heeft Pinocchio ook geen touwtjes waarmee hij ‘bestuurd’ wordt en dat is wel bijzonder voor een marionet. Eigenlijk is hij meer een levende houten pop die zich ook niet gemakkelijk láát besturen. Hij is behoorlijk eigenwijs en slaat bijvoorbeeld de adviezen van een ‘verstandige krekel’ voortdurend in de wind. Omdat hij ook nogal naïef is én gevoelig voor verleidingen, werkt hij zich aanvankelijk steeds in de nesten.

Eerst wordt hij slachtoffer van de oplichters Vos en Kat, die in de ondertiteling van de originele versie later plotseling Volpe en Gatto (vos en kat in het Italiaans) heten. Vervolgens laat hij zich vangen door de Speeltuinman, die hem in een ezel verandert. Dat het goed met hem afloopt, heeft hij elke keer vooral te danken aan de fee Fata. Die fee, die van een mooi meisje uitgroeit tot een verrukkelijke volwassen vrouw, is een belangrijke reden voor Pinocchio om een echt jongetje van vlees en bloed te willen worden. Alleen dán kan hij zelf ook volwassen worden…

Gouden hart

Pinocchio wordt ook door andere figuren geholpen. Zoals de baas van een marionettentheater, de bedienden van Fata en dan vooral de enorme slijmerige Slak en tegen het einde door een Tonijn die hem en Geppetto helpt te ontsnappen aan een gigantische haai. En de Schoolmeester is weliswaar een oertypische frik, maar hij begeleidt Pinocchio toch naar een diploma en dat is mooi meegenomen al is volstrekt duidelijk dat die zijn belangrijkste levenslessen leert búiten het klaslokaal. Overigens is die wereld van Italiaanse dorpjes en landschappen heel mooi in beeld gebracht. Oogstrelend!

Aandoenlijk is tenslotte de inzet van zowel Geppetto als Pinocchio om elkaar letterlijk en figuurlijk terug te vinden  nadat ze elkaar zijn kwijtgeraakt. Daarin toont Pinocchio dat hij geen houten maar een gouden hart heeft – daarmee verdient hij het om een echte jongen te worden.

Armoede,  eenzaamheid, rebellie, verleiding, naïviteit, leugen en bedrog, uitbuiting, wijzer worden, hulpvaardigheid, liefde en volharding komen allemaal aan bod. Aanbidders van god of allah komen niet aan hun trekken, die komen in het verhaal niet voor. En liefhebbers van vossen en katten krijgen het ook moeilijk. Moordenaars zijn het. Moordenaars!

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Grenzeloos.