We publiceren hieronder de verklaring die het Uitvoerend Bureau van de Vierde Internationale op 21 juli aannam naar aanleiding van de recente evoluties in Cuba.

– Beëindig de imperialistische economische blokkade van Cuba nu

– Voor een vrij en soeverein Cuba

– Weg met de imperialistische inmenging in Cuba

– Voor socialistische democratie in Cuba

Op 11 juli waren we getuige van protesten die werden aangewakkerd door de enorme tekorten die Cuba lijdt sinds Trump het land op de lijst van terroristische landen plaatste, en door het afsnijden van geldtransacties vanuit de VS naar het eiland. Deze tekorten worden verergerd door de pandemie en het verlies van inkomsten uit toerisme.

Dit gebeurt op een eiland dat een groot deel van wat het consumeert moet importeren, zonder enige internationale steun (de enorme moeilijkheden die Venezuela doormaakt hebben ook een negatieve impact op Cuba gehad), iets wat in sommige opzichten doet denken aan de ergste tijden van de ‘speciale periode’. Deze blokkade belemmert ook de productie van covid-19 vaccins voor de Cubanen en dit ondanks de hulp die Cuba tijdens de pandemie aan andere landen heeft gegeven.

Dit wordt nog verergerd door een diepgewortelde malaise op het eiland: de sociale differentiatie is de afgelopen dertig jaar sterk toegenomen, terwijl de regering heeft geprobeerd buitenlandse investeringen aan te trekken en de toeristische sector zich heeft ontwikkeld, waardoor particulier initiatief dat loonarbeiders in dienst neemt, kon toenemen. In een situatie van schaarste van goederen heeft de ongelijke toegang tot Amerikaanse dollars de ongelijkheden verder vergroot.

Niettemin blijft de ongelijkheid veel kleiner dan in landen waar het kapitalisme is hersteld, zoals China, Vietnam en het voormalige Oost-Europese blok. Een grote plaatselijke kapitalistische sector die in staat is loonarbeid uit te buiten, heeft zich in Cuba niet ontwikkeld. De lokale kapitalistische sector groeit zeker, maar niet in dezelfde mate als in de hierboven genoemde landen. De grondwetswijzigingen van 2019 hebben duidelijk gemaakt dat er nog steeds wettelijke belemmeringen zijn voor de vrije ontwikkeling van de kapitalistische sector, met name de beperking van het aantal loonarbeiders dat de lokale kapitalistische sector in dienst mag nemen.

Naast de zorgwekkende gevolgen van de toenemende ongelijkheid, de blokkade en de toename van de binnenlandse productie om in de behoeften van de bevolking te voorzien, is er de ontwikkeling van evangelische religieuze sekten die druk uitoefenen op de regering om bijvoorbeeld de volledige erkenning van de rechten van LHBTIQ+ te beperken.

Vermeldenswaard is ook de activiteit van nieuwe generaties, die nauw verbonden zijn met wereldwijde sociale netwerken, temidden waarvan zich een nieuwe generatie kunstenaars heeft ontwikkeld, die zich in het geheel niet betrokken voelt bij de erfenis van de revolutie. Tegelijkertijd sterft een belangrijk deel van de vorige generatie, die rechtstreeks deelnam aan het revolutionaire proces van de jaren ’60 en ’70, uit.

Deze cocktail explodeert in een context waarin de regering over zeer weinig manoeuvreerruimte beschikt om de kortetermijneffecten van de schaarste te verzachten en er grote weerstand bestaat tegen het openen van een democratisch besluitvormingsproces dat de nieuwe generaties opnieuw bij het proces zou betrekken (het constituerende proces was een poging in die richting, maar is duidelijk ontoereikend geweest). Door de voorkeur te geven aan bureaucratische methoden doet de regering geen enkele moeite om participatie van de werkende mensen te vergroten, met name door de ontwikkeling van de controle van de werkers in de ondernemingen en de controle van de burgers in de samenleving.

Dit verklaart waarom men zijn toevlucht neemt tot repressie en tot mobilisatie van sectoren die trouw blijven aan de regering om de protesten een halt toe te roepen en om te proberen tenminste een deel van de toeristeninkomsten tijdens het zomerseizoen terug te winnen. Zo hoopt de regering ruimte te krijgen om bepaalde aspecten van de onvrede onder de bevolking te bestrijden. De toespraak van president Miguel Díaz Canel op zondag 11 juli, naar aanleiding van de golf van protesten die meer dan een dozijn steden in het hele land van oost naar west hebben getroffen, is geen afdoend antwoord op de situatie.

Hoewel Díaz Canel erkende dat een groot deel van de demonstranten oprecht bezorgd was over de schaarste, uitte hij geen enkele zelfkritiek op zijn behandeling van de situatie en legde hij alleen de nadruk op de manipulaties door de contrarevolutionaire sector – die duidelijk voorstander is van interventie door de VS – die veroordeeld moeten worden. De oproep van de regering aan de revolutionairen om de straat op te gaan in antwoord op de dreigementen van de contrarevolutionairen dreigt botsingen uit te lokken en repressie op te voeren.

We kunnen de protesten in Cuba niet los zien van wat er gebeurt in andere Latijns-Amerikaanse landen, waar de hoge kosten van levensonderhoud, nog verergerd door de pandemie en ultraliberale maatregelen, naast andere motivaties ten grondslag liggen aan sociale uitbarstingen zoals de recente Colombiaanse beweging, of die in Ecuador en Chili in 2019. De pandemie heeft ongetwijfeld alle sociale tegenstellingen op internationaal niveau en in Latijns-Amerika in het bijzonder verergerd, wat heeft geleid tot toenemende sociale uitsluiting en toenemende ongelijkheden.

Hoewel de gezondheidszorg in vele opzichten voorbeeldig is, ontsnapt ook Cuba niet aan de meest perverse economische en sociale gevolgen van de wereldwijde crisis en de pandemie. Het opkomende sociale verzet in Latijns-Amerika, in confrontatie met de economische en politieke plannen van het imperialisme voor de regio, werkt echter in het voordeel van het doorbreken van Cuba’s isolement en het behoud van zijn politieke onafhankelijkheid.

Helaas maken belangrijke sectoren van links geen kritische analyse van de situatie in Cuba, de verslechtering van het Cubaanse politieke systeem en de wanhoop van de jongere generaties. Integendeel, we zien in veel landen een kritiekloos sluiten van de gelederen waarbij alles een samenzwering van het imperialisme wordt genoemd, waarbij de legitimiteit van de volksmobilisatie niet wordt erkend en uitsluitend wordt toegeschreven aan ‘agenten van het imperialisme’.

Het is duidelijk dat het imperialisme, in een wereld van groeiende spanningen en verschillende internationale conflicten, de betekenis van sociale protesten in zijn eigen belang probeert te interpreteren, in het bijzonder in een land dat voor de hele regio een voorbeeld is van soeverein verzet … En dat het imperialisme dat steeds meer doet door middel van intensieve campagnes op sociale netwerken, waarmee het de sociale onvrede van buitenaf probeert te sturen, om die te kanaliseren in de richting van de val van de Cubaanse regering.

Maar zeggen dat dit alles het resultaat is van de inmenging van de grote mogendheden staat ver af van de complexe en tegenstrijdige realiteit. Bovendien wordt in dit antwoord de deelname van de volkssectoren aan sociale conflicten afgewezen, alsof alles een schaakspel is waarvoor het volk nooit wordt uitgenodigd en waarin het wordt beschouwd als een groep minderjarigen die niet in staat zijn hun eigen belangen te onderkennen en te verdedigen.

Hoewel de situatie complex en tegenstrijdig is, verdedigen wij van de Vierde Internationale, die vanaf het begin de Cubaanse Revolutie onvoorwaardelijk heeft gesteund, enkele fundamentele ideeën:

-Ten eerste veroordelen en eisen wij de onmiddellijke opheffing van de illegale en onmenselijke blokkade waaraan het Cubaanse volk is onderworpen.

– Wij roepen op tot solidariteitsacties om het tekort aan basisproducten op het eiland te verlichten en om ons te verzetten tegen de blokkade die door de VS is afgekondigd.

-Wij eisen dat de regering-Biden Cuba schrapt van de lijst van landen die terrorisme herbergen en bevorderen, hetgeen om voor de hand liggende redenen van essentieel belang is om de economische situatie van het land te verlichten. Wij verwerpen de dreigementen met interventie waarmee Biden het Cubaanse ultrarechtse buitenland en de meest reactionaire Republikeinse sectoren probeert aan te moedigen.

– Wij hekelen de internationale campagne van de mainstream media die ten onrechte beweert dat het hele Cubaanse volk in opstand komt tegen de regering en dat de regering met grote bruutheid zou reageren, terwijl de mainstream media de ogen hebben gesloten voor de veel gewelddadiger tegen het volk gerichte vormen van repressie die worden gebruikt in landen als Frankrijk tijdens de Gele Hesjes beweging in 2018-2019, in de Verenigde Staten tijdens de Black Lives Matter protesten in 2020, of in Colombia in 2021, om maar een paar voorbeelden uit een lange lijst te noemen.

-We eisen dat de Cubaanse autoriteiten het democratische recht op protest, de ontwikkeling van onafhankelijke sociale bewegingen, politiek pluralisme en democratisch debat respecteren, de enige manier om te voorkomen dat de revolutie ophoudt een voorbeeld te zijn voor de volkeren van Latijns-Amerika en de wereld.

-Wij eisen de waarheid over de omstandigheden van detentie en repressie om een einde te maken aan het misbruik van geweld en degenen die verantwoordelijk zijn voor gevallen van misbruik voor het gerecht te brengen.

-Wij eisen de onmiddellijke vrijlating van degenen die tijdens de demonstraties van 11 juli zijn gearresteerd, op voorwaarde dat zij geen daden hebben begaan die het leven van anderen in gevaar hebben gebracht.

-Wij verdedigen een soeverein, onafhankelijk Cuba met een echte democratische volksparticipatie van de arbeiders in de bestemming van het eiland. Voor een socialistisch en democratisch Cuba.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Fourth International. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.