De Russische president Wladimir Poetin helpt opposant Alexei Navalny groot te maken. De meeste burgers van de Russische Federatie zullen wel niet spreken in de termen van een duel Poetin-Navalny, zoals in veel westerse media. Maar de repressieve aanpak van het Kremlin – meer dan 3500 arrestaties op zaterdag is een record – geeft Navalny wel de allure van de grote opposant – bij gebrek aan een reële oppositie in het parlement.

Nog niet naakt

Het beleid om Navalny te negeren, door hem bij voorbeeld niet bij naam te vermelden, werkt niet. De wijdverbreide protesten tegen zijn arrestatie bij terugkeer, zijn moeilijk uit beeld te houden. De regering verzocht TikTok de video’s te blokkeren die jonge aanhangers hadden geplaatst en al tientallen miljoenen keren waren bekeken.

Tientallen miljoenen – 53 miljoen op drie dagen – hebben ook Navalny’s ophefmakende documentaire bekeken over wat hij het miljardenpaleis van Poetin noemt, gebouwd met ontvreemd geld, aldus de opposant.

En dat gebeurt allemaal onder de neus van de efficiënt geachte veiligheidsdienst FSB waaruit Poetin zelf komt. Dat Navalny ook een gesprek kon laten horen met een FSB-agent die meer wist over zijn vergiftiging, maakt die veiligheidsdienst, die blunderde bij de vergiftiging van Navalny, gewoon ridicuul.

Poetin staat daarmee nog niet naakt, maar zijn populariteit heeft een nieuwe deuk gekregen. Die ging vooral slinken sinds de pensioenleeftijd in de zomer van 2018 werd opgetrokken en de sociale ongelijkheid met de economische terugval, nog is toegenomen. De regerende partij Rusland Eén lijdt daar nog meer onder dan Poetin zelf.

Munitie

Het Kremlin staat natuurlijk verre van machteloos. Het FSB faalde wel in het uitschakelen van Navalny en kon de video over het paleis niet beletten, maar die FSB heeft een brede waaier van methodes om de oppositie te onderdrukken. Dan is er ook nog de Poetingetrouwe mediawereld die ervoor zorgt dat de helft van de Russen denkt dat Navalny gestuurd wordt door buitenlandse geheime diensten.

Dat die diensten interesse hebben voor Navalny’s doen, ligt voor de hand. Maar Poetin en zijn omgeving zorgen zelf voor de meeste munitie. Het grote wapen van Navalny en co is hun informatie over de ontzaglijke corruptie en illegale verrijking van de ploeg die samen met Poetin de stiel van het stelen leerde in Sint-Petersburg en in de FSB.

Ondanks de ondoorzichtigheid van het systeem en al die tegenkanting, slagen onderzoeksjournalisten er toch in talrijke schandalen bloot te leggen. Het heeft wellicht meegespeeld in de gedeeltelijke ongenade van ex-premier en ex-president Dimitri Medvedev.

Hebzucht

Het blootleggen van die corruptie en ongebreidelde hebzucht spreekt vooral de stedelijke middengroepen aan. Zij zijn gefrustreerd door wat ze zien, een elite die zich enorm verrijkt en met haar nepotisme de weg voor hen afsnijdt. Zij herkennen zich in een programma dat als bevrijdend overkomt: het stimuleren van vrij ondernemerschap niet langer gehinderd door de monopolies van die roofelite, afbraak van de bureaucratische belemmeringen, rechtszekerheid, opbouw van een high tech economie. En economische groei door het aanzwengelen van de koopkracht met hogere lonen en pensioenen.

Een scheut Russisch nationalisme nemen ze er ook wel bij. Al houdt Navalny dat de jongste jaren veel meer op de achtergrond. Hij riep ooit samen met uiterst-rechtse groepen op tot betogingen tegen immigratie, maar dat lijkt achter de rug.

Navalny en zijn medestanders moeten wel opboksen tegen het grote gevoel van onmacht in de samenleving, het gevoel dat er toch niets aan te doen is. De zware repressie van de voorbije jaren, laat sporen na. Zet uw angst opzij, aldus Navalny, maar daarmee is die niet weg.

Harde hand

Die repressie lijkt niet te zullen verminderen. Integendeel, het ziet er sterk naar uit dat de harde kern van de FSB, die het meest te verliezen heeft, het voor het zeggen heeft. Zo zijn op het einde van vorig jaar nog snel enkele wetten door het parlement gejaagd om de activiteiten van onafhankelijke bewegingen helemaal aan banden te leggen. Het Kremlin wil alleen een “middenveld” dat kon domineren. Zoals het ook alleen maar oppositie duldt die meegaand is.

Toch wil Navalny van die “oppositie van Zijne Majesteit” een wapen maken. Zoals bij enkele regionale en lokale verkiezingen in september vorig jaar, wil hij bij de komende parlementsverkiezingen, mogelijk in september, oproepen “nuttig” te stemmen, zijnde tegen Poetins ‘Rusland Eén’. Die oproep werd vorig jaar op enkele plaatsen goed opgevolgd. En of hij dan opgesloten zit of niet, Navalny zal Poetin ook daarmee pijn kunnen doen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.