Nederland: regering riskeert nieuwe uitbraak

Krap vijf weken nadat de scholen onder grote publieke druk en tegen de wens van de regering werden gesloten, zet de Nederlandse premier Rutte de eerste stappen om de economie weer op te starten. Dat moet allemaal heel voorzichtig, beweert de premier. Maar het is glashelder dat zijn besluit niet berust op medische, maar uitsluitend op economische gronden.

Het Outbreak Management Team (OMT) heeft een aantal criteria opgesteld waaraan voldaan moet worden voordat de maatregelen teruggeschaald kunnen worden. Deze criteria zijn veel milder dan vergelijkbare criteria van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en daarmee beter toegesneden op de onverantwoordelijke hoogmoed van onze regering. Zelfs aan de criteria van het OMT is voorlopig niet voldaan. De regering vond het zelfs niet nodig om het langverwachte onderzoek naar de besmettelijkheid van kinderen af te wachten voor het besloot de basisscholen te heropenen.

De belasting van de Intensive Care-afdelingen is gelukkig wel afgenomen en dat vormt het belangrijkste argument om de maatregelen te versoepelen. Maar een belangrijke oorzaak voor deze afname is dat oudere patiënten is ontraden om naar de IC te gaan, waardoor de instroom terugliep.

Het feit dat verschillende Europese landen zijn begonnen om hun maatregelen, die vaak veel ingrijpender waren dan de Nederlandse, terug te schalen is de belangrijkste reden waarom de Nederlandse regering dat ook wil doen. In de internationale concurrentiestrijd mag Nederland natuurlijk niet achterblijven. Daarom liep de regering helemaal achteraan in het nemen van maatregelen, maar is het haantje de voorste om ze te versoepelen.

Staat van de zorg

Al sinds het begin van de crisis is de belangrijkste prioriteit van de regering om het bedrijfsleven niet te schaden. Daarom wilde de regering aanvankelijk de scholen open houden en daarom worden nu de basisscholen het eerst geopend. In het kielzog van de basisscholen zullen meer mensen weer naar hun werk moeten. Maar zelfs de minimale voorwaarden om dat veilig te doen ontbreken.

Er is nog steeds een tekort aan mondkapjes en andere beschermingsmaterialen. De regering negeerde tot twee keer toe de noodkreten uit de verzorgingshuizen, maakte wekenlang geen gebruik van aanbiedingen om mondkapjes te produceren en verkocht aanvankelijk zelfs grote hoeveelheden beschermingsmaterialen aan China.

Ook de testcapaciteit is onvoldoende om massaal te gaan testen. Leerkrachten krijgen straks de mogelijkheid om van tests gebruikt te maken, maar pas als ze klachten hebben – terwijl bekend is dat klachten pas ruim na besmetting optreden en dat ook mensen zonder symptomen anderen kunnen besmetten.

De IC’s zitten ondertussen nog in de problemen. Follow The Money onthulde dat de regering beademingsapparatuur van Philips heeft gekocht die helemaal niet voldoet en niet wordt gebruikt. Een medisch specialist vat de situatie samen: ‘Er is een tekort aan goede apparatuur, aan beschermingsmiddelen maar ook aan personeel. Nu al zie ik mensen uitvallen door ziekte of stress. Echt, een nieuwe golf zal desastreus zijn.’

Werk

In veel bedrijven wordt de veiligheid van het personeel niet serieus genomen. Vakbond CNV trok onlangs aan de bel, omdat er nauwelijks gecontroleerd wordt of er veilig kan worden gewerkt. Bedrijven worden nauwelijks beboet als ze over de schreef gaan. Zo’n 2 miljoen werkenden voelen zich nu niet veilig op hun werk, en dat terwijl veel mensen nog thuiswerken. Er is geen beleid om werkgevers te dwingen om hun personeel een veilige werkomgeving te garanderen.

OV-personeel zal ook meer in gevaar komen als de economie weer wordt opgestart. In Duitsland worden mondkapjes in het OV verplicht, maar in Nederland weigeren de werkgevers zelfs met de vakbonden over de bescherming van OV-personeel te praten. De vakbonden eisen nu dat het OV alleen wordt opengesteld voor personeel uit de vitale sectoren.

Exitplan?

Buiten al deze minimumvoorwaarden ontbreekt het aan een realistisch plan voor de langere termijn. Dat is ook niet zo raar. De regering heeft ingezet op het stimuleren van groepsimmuniteit, maar slechts drie procent van de bloeddonoren heeft antistoffen in het bloed en het is maar de vraag of zij ook immuun zijn. Groepsimmuniteit is dus nog lang niet in zicht, maar een vaccin is er ook niet.

Het OMT onderstreept dit in zijn brief aan de regering van 20 april: ‘Het is niet mogelijk om op basis van wetenschappelijke bewijzen een strategie uit te werken om de maatschappij weer te openen zonder dat dit zou kunnen leiden tot een mogelijk onbeheersbare verspreiding van het virus.’ In andere woorden: het is op dit moment onmogelijk om maatregelen veilig te versoepelen. Een nieuwe uitbraak is daarom slechts een kwestie van tijd.

Dreiging

Ondertussen neemt de druk toe om dat vooral wel te doen. Vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, zoals Hans de Boer van VNO-NCW ⁽¹⁾Het Verbond van Nederlandse Ondernemers is de Nederlandse tegenhanger van het VBO., drongen er al op aan om ouderen en andere onrendabelen te offeren op het altaar van de winst. Ondernemend Nederland huilde als een klein kind dat de regering de horeca niet heropent. De extreemrechtse partijen wringen zich in allerlei bochten om het gevaar van het virus te bagatelliseren. Ook besloot de Tweede Kamer om naast het OMT een brede adviescommissie op te tuigen die vooral bedoeld lijkt om de directe belangen van het kapitaal extra gewicht te geven ten opzichte van de medische experts.

Naarmate deze crisis zich verder ontwikkelt en de problemen voor kleinere ondernemers groter worden, zal dit sentiment sterker worden. Juist aangezien er op korte termijn geen veilige manier is om de economie weer op te starten, zal de roep om het dan maar onveilig te doen luider klinken.

Dat de economie geen onderdeel is van de oplossing van een volksgezondheidscrisis, maar een argument om de volksgezondheid juist verder in gevaar te brengen, spreekt boekdelen over de absurditeit van het kapitalisme. In deze context is het des te belangrijker dat de linkse beweging onomwonden eist dat de gezondheid van ons allemaal absolute voorrang moet krijgen boven de winsten van enkelen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.