De Europese Unie is bezig met de oprichting van een ‘Permanent Korps’ van 10.000 grenswachten, waarvan de meeste door de Duitse federale politie zullen worden geleverd. De nieuwe voorzitter van de Commissie wil dat de eenheid tegen 2024 voltooid is. Frontex zal ook meer bevoegdheden krijgen en zijn organisatiestructuur veranderen.

Met een “Permanent Korps” van 10.000 ingezette personeelsleden versterkt het EU-grensagentschap Frontex de afscherming van de Europese Unie. Dit is wat het voorstel van de EU Commissie van 12 september 2018 tot wijziging van de verordening betreffende de Europese grens- en kustwacht (EBCG) stelt. De nieuwe grenstroepen moeten grensoverschrijdingen aan de buitengrenzen van Europa voorkomen en terugvoeringen en uitzettingen uitvoeren.

Frontex heeft momenteel alleen burgerpersoneel en “leent” troepen voor gezamenlijke operaties van de lidstaten. Tot nu toe viel elke missie onder de verantwoordelijkheid van een lidstaat van inzet. Het grensagentschap zal deze operaties voortaan zelf kunnen besturen in het kader van de nieuwe verordening.

1,277 Duitse politie-agenten

Het nieuwe “Permanent Korps” zal geleidelijk worden opgericht. Vanaf 1 januari 2021 zullen 6.500 ambtenaren worden aangeworven, en tegen 2024 zal dit aantal volgens de huidige plannen zijn gestegen tot 8.000. De Commissie is van mening dat de nieuwe “vaste staf” een belangrijke rol zal spelen in de ontwikkeling van de Europese Unie. Het grootste deel van het personeel zal worden ingezet in de vorm van kortdurende detacheringen (in totaal 5.500 politiefunctionarissen), terwijl nog eens 1.500 ambtenaren voor lange tijd zullen worden gedetacheerd en nog eens 1.500 als “reserve voor snelle reactie”. Frontex zal 3000 ambtenaren krijgen als eigen statuspersoneel.

Ongeveer 10 procent van alle diensten van het grensagentschap wordt al geleverd door de Duitse federale politie, in totaal zullen er 1.277 Duitse politieagenten worden gerekruteerd als onderdeel van het “Permanent Corps”. Frontex-operaties worden ook ondersteund door de federale recherche en de douane.

Het oude Europees Parlement heeft de uitbreiding van Frontex in beginsel al goedgekeurd; na een taalkundige correctie hebben de Raad en het nieuwe Parlement de komende weken de rechtshandeling formeel goedgekeurd overeenkomstig “artikel 241 van het Reglement”. Na de bekendmaking in het Publicatieblad van de Europese Unie zal de verordening waarschijnlijk aan het eind van het jaar in werking treden. Ursula von der Leyen, de nieuwe voorzitter van de Commissie, heeft aangekondigd dat zij de oprichting van het “Permanent Korps” reeds in 2024 zal voltooien. Het is echter onduidelijk of de lidstaten in staat zullen zijn hiervoor geschikt personeel in te zetten. De discussie gaat daarom over een verhoging van de salarissen van de ambtenaren als stimulans.

Meer controle van het “voor-grens-” gebied

Frontex heeft ook zijn controlecapaciteit verbeterd. Het grensagentschap beheert het EUROSUR-toezichtsysteem, dat onder meer toezicht houdt op de kustgebieden van Algerije, Tunesië en Libië. Daartoe test Frontex het gebruik van drones die oorspronkelijk voor het leger zijn ontwikkeld. Het onderzoek naar het gebied vóór de grens voor de kust van Noord-Afrika wordt nu uitgebreid tot nieuwe regio’s.

Het Frontex-grensagentschap biedt al twee jaar de mogelijkheid om de buitengrenzen vanuit de lucht te bewaken. Italië was de eerste lidstaat die vanaf 2017 vluchten van deze “multipurpose Aerial Surveillance” (MAS) bestelde. Een jaar geleden breidde Frontex zijn luchttoezichtsdienst uit met de landen van de Westelijke Balkan, de Egeïsche Zee, de Zwarte Zee en de Atlantische Oceaan. De meeste vluchten worden uitgevoerd met bemande systemen, alleen in Portugal voert Frontex het MAS uit met een drone. Voor het eerst werden de landgrenzen met Kroatië bewaakt.

Operaties in derde landen

Vanwege het beginsel van non-refoulement in het internationale recht is het Frontex niet toegestaan om vluchtelingen aan een buitengrens van de EU toegang te weigeren. Op het gebied van grensbewaking is het nieuwe “permanente korps” daarom bedoeld voor gebruik in derde landen. De nieuwe Frontex-verordening vergemakkelijkt dergelijke operaties buiten de EU. Het Europees Parlement wilde echter niet akkoord gaan met de uitvoering van repatriëringen en uitzettingen door Frontex daar.

Het grensagentschap sloot een eerste operationele overeenkomst met een derde land met Albanië, de inzet begon in mei van dit jaar. Met de regeringen van Bosnië, Servië, Macedonië en Montenegro zijn al verdere overeenkomsten gesloten, maar het wetgevingsproces moet daar nog doorgang vinden.

Met de opwaardering van Frontex plant het agentschap ook een nieuwe organisatiestructuur. Het hoofdkwartier in Warschau blijft verantwoordelijk voor het toezicht op en de analyse van de migratie- en planningsoperaties. Frontex zal “antennekantoren” opzetten in de operationele EU-lidstaten. Directeur Fabrice Leggeri van Frontex zal in de toekomst drie uitvoerend directeuren hebben, wier verantwoordelijkheidsgebieden nog moeten worden vastgesteld. De Duitse regering meldt dat er plannen zijn om “de commissaris voor de grondrechten een extra adjunct te verschaffen”.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Globalinfo.