De invasie van Oekraïne door het leger van Poetin zal gevolgen hebben voor Afrika. Het meest voor de hand liggende risico is dat van een economische- en voedselcrisis die het continent hard zou kunnen treffen. Deze invasie laat ook de politieke breuken zien, met name in de Afrikaanse achtertuin van Frankrijk, die de verzwakking van Frankrijk in Afrika illustreren.

Zoals de website van de krant Madagascar Tribune onderstreept, was het een komen en gaan van Russische en Westerse diplomaten bij het presidentieel paleis in Anosy. Het doel: proberen Madagaskar te beïnvloeden tijdens de stemming in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 2 maart over de veroordeling van de invasie in Oekraïne. Uiteindelijk sloot Madagascar zich aan bij de 17 Afrikaanse landen die zich van stemming onthielden. Terwijl verwacht werd dat Mali en de Centraal-Afrikaanse Republiek zouden weigeren Rusland, dat nu hun belangrijkste militaire partner is, te veroordelen, was het verrassender dat Senegal, Togo, Kameroen en de Republiek Congo in dezelfde richting stemden en dat Burkina Faso en Guinee niet deelnamen. Traditioneel lagen deze landen op een lijn met Frankrijk, de vroegere koloniale macht. De Internationale Organisatie van de Francophonie (OIF), die wordt beschouwd als de gewapende vleugel van de Franse diplomatie, weigerde een standpunt in te nemen. Dit illustreert de specifieke crisis van het driekleurig imperialisme in Afrika.

Wrok tegen het Westen

Het feit dat de helft van de landen van het continent weigert Rusland te veroordelen, getuigt van een zekere rancune jegens het Westen. Sommigen spreken zelfs van wraak tegen de NAVO, die Libië had aangevallen om het regime van Kadhafi, dat een afgedwongen, maar heel reële populariteit genoot, ten val te brengen. Er is ergernis om een grote mobilisatie voor Oekraïne te zien, terwijl zo’n mobilisatie nooit het geval was voor oorlogen die zo dodelijk waren als die in Soedan, Ethiopië of Kameroen. Voor sommigen is het een soort voldoening een man te zien die in staat is zich te verzetten tegen de macht van de Europese Unie en de VS. Bovendien hebben de schandalige behandeling van Afrikaanse en Aziatische vluchtelingen in Oekraïne en de verschillende opvang van Oekraïners en andere vluchtelingen het racisme in Europa blootgelegd. Zo zijn sommige Afrikaanse leiders dicht bij de gevoelens van hun volk gebleven, vooral omdat veel landen nu handels- en militaire betrekkingen met zowel Rusland als het Westen hebben of zich daarop voorbereiden.

​​​​​​​Een groot economisch risico

Deze voorzichtigheid is op zijn plaats, aangezien de economische crisis het continent waarschijnlijk hard zal treffen. De Afrikaanse economieën hebben het al moeilijk om uit de gezondheidscrisis van covid-19 te komen. De daling van de mondiale vraag naar grondstoffen, de feitelijke stopzetting van het toerisme, de verzwakking van de mondiale waardeketens en de vermindering van bijna 40% van de buitenlandse directe investeringen (FDI) hebben de economische gezondheid van de Afrikaanse landen verzwakt.

De door Poetin ontketende oorlog zal gevolgen hebben voor alle Afrikaanse landen, ook al zullen die gevolgen verschillend zijn. Olie- en gas producerende landen zoals Nigeria, Angola en Algerije zullen profiteren van de hogere prijzen, maar ze kunnen spoedig worden overvallen door het tekort aan landbouwproducten, aangezien ze grote voedselimporteurs zijn. Andere Afrikaanse landen met een agrarische oriëntatie zullen worden getroffen door extreem hoge energieprijzen. In ieder geval zullen de schokken, gezien de zwakte van de schatkisten van de landen op het continent, waarschijnlijk hevig zijn voor de bevolkingen.

De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) heeft er al op gewezen dat meer dan dertig Afrikaanse landen al met voedseltekorten te kampen hebben. De oorzaken zijn meervoudig. Conflicten kunnen een rol spelen, zoals in de Centraal-Afrikaanse Republiek, Niger, Tsjaad, het oosten van de Democratische Republiek Congo (DRC), Ethiopië en Zuid-Soedan. Klimaatverandering leidt tot droogte, zoals in Kenia, Somalië en zuidelijk Madagaskar, of er is sprake van stortregens, zoals in Burundi, Djibouti en Congo, of cyclonen, zoals in Mozambique en oostelijk Madagaskar.

Het Wereldvoedselprogramma (WVP) heeft in april voor veel landen de noodklok geluid over de situatie op het gebied van voedsel. Het risico van de door Poetin begonnen oorlog is nu een hongersnood op grote schaal in Afrika.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op l’Anticapitaliste. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.