Orde op zaken bij Europees Links?

Voor een goed begrip vooreerst dit: Europees Links (afgekort EL) is een Europese partij, beter gezegd: een koepel van linkse Europese partijen, waarvan de meesten, maar niet allen, verkozenen hebben in het Europees Parlement en daar zetelen binnen de fractie GUE/NGL (Europees Unitair Links/Noords Groen Links). Het zijn partijen die links staan van de sociaaldemocratie en de Groenen, onder andere communistische partijen (zoals de Franse PCF, de Spaanse PCE) of partijen van recentere oorsprong, zoals de Franse Parti de Gauche (opgericht door gewezen Frans presidentskandidaat Jean-Luc Mélenchon), het Spaanse Podemos of het Italiaanse L’Altra Europa con Tsipras. De Nederlandse SP behoort tot GUE/NGL maar trad niet toe tot Europees Links terwijl het Turkse ÖDP (buiten de Europese Unie dus) lid is van EL maar natuurlijk niet van GUE/NGL.

Net zoals bij de andere Europese politieke families blinkt Europees Links niet uit door sterke politieke coherentie of dynamisme. De achtergrond van de samenstellende partijen is vaak zeer uiteenlopend, en het behoud van een ogenschijnlijke eenheid is dan ook een van de grote bekommernissen van de leiding van Europees Links. Het zal ook niet echt verbazen dat die leiding in handen is van personaliteiten uit de grote lidstaten en partijen. Zo was het voorzitterschap van EL tot voor kort in handen van Pierre Laurent, tevens voorzitter van de Franse Parti Communiste (PCF). Hij werd als EL – voorzitter in december 2016 opgevolgd door Gregor Gysi, voortkomend uit de Oost-Duitse communistische partij (SED) en nu lid van Die Linke. Daar behoort hij ook tot de rechter vleugel, die sterk aanstuurt op het samen regeren met SPD en Grünen.

Zoals de PCF onder Laurent een (om het voorzichtig uit te drukken) gematigde koers volgde, graag bereid om verkiezingsakkoorden af te sluiten met de Parti Socialiste, zo was  ook de koers van Europees Links onder zijn voorzitterschap ‘braaf’. In de voorbije jaren ging alle verwachting naar de Griekse held Alexis Tsipras, voorzitter van SYRIZA en daarna Grieks premier. Ook wanneer deze heldensage in een sociaal drama veranderde, en op zijn minst grote vragen moesten gesteld worden bij het niet respecteren van het OXI – referendum van 5 juli 2015 en bij het ondertekenen van een derde Trojka – memorandum, bleef EL onder Laurent met veel moralistische argumenten achter de ‘moedige’ Tsipras staan. Erger zelfs, andere meningen binnen Europees Links (o.a. van het Portugese Bloco de Esquerda) en links in het algemeen kwamen niet aan bod, en een echt debat was er niet. Hetzelfde geldt voor het hoognodige debat over de euro. ⁽¹⁾Zie H. Michiel, Ander Europa 7 april 2016, Oriëntaties binnen links Europa na de Griekse nederlaag

Stok in het hoenderhok

Blijkbaar heeft de door Mélenchon opgerichte Parti de Gauche (bakermat van Mélenchons beweging France Insoumise en lid van Europees Links) nu een stok in het hoenderhok gegooid. Het secretariaat van de partij besliste op 28 januari om een resolutie voor te leggen aan Europees Links om Syriza uit te sluiten. In de verantwoording wordt gesteld (onze vertaling):

“Voor de Parti de Gauche, zoals ongetwijfeld voor talrijke partijen van Europees Links, is het onmogelijk geworden om zij aan zij te zitten in een zelfde beweging met het SYRIZA van Alexis Tsipras. Hij heeft zijn soberheidslogica nu zover gedreven om zelfs het stakingsrecht te beperken, en daarbij steeds slaafser de dictaten van de Europese Commissie op te volgen. De tijd is gekomen om duidelijkheid te scheppen over de liberale dwangbuis die de volkeren verstikt, en dat terwijl zowat alle partijen van Europees Links elk in hun eigen land bezig zijn dit soort beleid te bestrijden. Het drama in Griekenland en elders zal slechts kunnen ophouden binnen een Europese constructie die zich ontdaan heeft van de huidige verdragen. Europees Links kan in zijn schoot niet terzelfdertijd de voor- en tegenstanders verenigen van dat soort Europa.”

Dit standpunt is niet onverwacht. Zo verklaarde Mélenchon in een interview eind oktober 2017 dat SYRIZA onmogelijk kan deel uitmaken van een eventuele linkse transnationale lijst ⁽²⁾Hierbij zou voor een aantal kandidaten kunnen gestemd worden vanuit alle lidstaten van de EU. bij de Europese verkiezingen van 2019. Mélenchon betuigde ook uitdrukkelijk zijn steun aan de gewezen Griekse parlementsvoorzitter Zoe Konstantopoulou, die op ramkoers ligt met Tsipras sinds deze het derde Trojka – memorandum aanvaardde.

Geheel volgens verwachting reageerde voorzitter Gysi van Europees Links al sterk afwijzend op het idee van een uitsluiting. Hij had het over de negatieve gevolgen bij de Europese verkiezingen van 2019. De SYRIZA – Europarlementariër Dimitris Papadimoulis sprak van een “ondemocratisch, provocerend en verdeling zaaiend initiatief”.

Eenheid ten aller prijs?

Een paard uit de stal zetten waarop men voorheen alles heeft ingezet is inderdaad geen mooie vertoning, en dit zou stemmen kunnen kosten. Maar een principeloze artificiële eenheid in stand houden en daartoe met bureaucratische methodes elk debat in de kiem smoren betekent op termijn de dood van een politieke beweging. Daarentegen zou een open debat over deze strategische kwesties onder alle krachten van Europees Links (en liefst ook met  de partijen van radicaal links die niet tot de EL behoren) een positieve politiserende rol kunnen spelen, zowel binnen het personeel van deze partijen als de linkerzijde in Europa in het algemeen. Hopelijk wordt dit debat niet herleid tot een formele stemming onder de voorzitters van de partijen van EL, zoals Gysi’s verklaring lijkt te impliceren.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Ander Europa.