Een tanende populariteit voor hemzelf en een dreigende afgang voor zijn partij, Vladimir Poetin, president van de Russische Federatie, wordt steeds gevoeliger voor kritiek. Het feitelijk buiten de wet stellen van het netwerk rond Alexei Navalny is een teken van zwakte. Poetin wordt zo de beste propagandist van Navalny die zo wordt gekroond tot gevaarlijke oppositieleider.

Ondermijners

Een rechtbank in Moskou ging onlangs in zitting om uit te maken of de Anti-Corruptie Stichting (FDK) van Navalny een extremistische organisatie is die buiten de wet moet worden gesteld. Volgens de FDK kregen ze maandag van procureurs alvast al bevel hun activiteiten stop te zetten terwijl het onderzoek loopt. “Dat komt als een zware klap, we kunnen niet verder”, aldus een woordvoerder van FDK.

Aan de uitkomst van dat onderzoek wordt immers niet getwijfeld: het netwerk zal worden bestempeld als staatsgevaarlijk en als agent van buitenlandse belangen. Eerder deze maand werd de stichting ervan beschuldigd het land te willen destabiliseren en de grondwettelijke orde te willen ondermijnen.

Medewerkers van de stichting riskeren na een uitspraak zware gevangenisstraffen. De stichting bestaat uit een netwerk met 37 regionale kantoren, 250 betaalde stafleden en duizenden vrijwilligers. Als “ondermijnende organisatie” zou het netwerk niet langer kunnen functioneren.

Begin april kreeg een cameraman van FBK, Pavel Zelensky, al twee jaar gevangenisstraf voor “het verspreiden van extremisme”. Hij had via Twitter laten weten Poetin te haten. Dat geeft allicht een voorsmaak van wat de anderen te wachten staat.

Politiek

De Stichting FBK is natuurlijk veel meer dan alleen maar een ngo die corruptie bestrijdt, ze is uitgegroeid tot een politieke machine waarvan Poetin de invloed vreest bij verkiezingen. Zelf kunnen Navalny’s aanhangers niet aan verkiezingen deelnemen, alle pogingen in die richting zijn gedwarsboomd. Haar invloed zou wellicht toch beperkt blijven tot enkele grote centra waar het publiek meer te horen en lezen krijgt dat wat Poetingetrouwe tv-stations en bladen brengen.

Vorig jaar riep Navalny en zijn groep bij lokale verkiezingen echter op “nuttig te stemmen”, namelijk voor andere kandidaten dan die van Poetins partij, “Rusland Een”. Echte oppositiepartijen zijn dat niet, de meeste – zoals de rechts-nationalistische Liberaal-Democratische Partij en de Communistische Partij – gedragen zich als oppositie van Zijne Majesteit, maar het is belangrijk zo het gezag van Poetin en Rusland Een te verzwakken.

Vooral die partij is erg uit de gunst van de kiezers. Volgens het onafhankelijke peilingbureau Levada zou Rusland Een bij de parlementsverkiezingen gepland voor september, op slechts 21 % van de stemmen kunnen rekenen. Veel Russen vereenzelvigen haar – terecht – met corruptie, nepotisme, machtsmisbruik.

Voorkomen

Poetin slaagt er deels in de schuld voor ongenoegen, zoals over de gedaalde koopkracht van de voorbije jaren (tussen 2013 en nu daalde het gemiddelde reële inkomen met 10 %), af te schuiven op politici – wat dan Rusland Een meer treft dan hemzelf. En er zijn natuurlijk de internationale sancties, de coronacrisis die het land zwaarder trof dan officieel toegegeven, de daling van de prijzen van olie en gas die nog altijd instaan voor 60% van de uitvoer en 40% van de overheidsinkomsten.

Voor zichzelf heeft Poetin de beperking op zijn presidentieel mandaat doen opheffen, zodat hij tot 2036 aan de macht kan blijven. Daarmee wordt het regime nog meer vereenzelvigd met Poetin, alsof er geen enkel vertrouwen is op een geordende aflossing – Poetin of de chaos. Voor Poetin en zijn omgeving staat dan ook veel op het spel, waaronder grote rijkdom.

Op termijn ziet het er minder goed uit voor de Russische economie. Dat betekent risico op sociale onvrede waar “extremisten” kunnen op springen. Beter voorkomen en die “extremisten” dan maar preventief uitschakelen, denkt Poetin.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.