De verontwaardiging over de brutale, zelfs dodelijke, orgie van politiegeweld, is in Frankrijk zo groot, dat president Emmanuel Macron er niet langer kan over zwijgen. Hij had het tot nu toe over het geweld van demonstranten, nu roept hij de politie, eindelijk, tot de orde. Ze moeten hun beroepsregels naleven… En het gaat toch maar om enkele zeldzame politiemensen die zich teveel laten gaan. Er moest wel eerst weer een dode vallen, en dan nog bij een “gewone” politiecontrole.
Anne schiet wakker
De video’s over brutaal politieoptreden volgden elkaar de voorbije dagen snel op, steeds meer Fransen zijn geschokt. Onder meer door beelden waarop men ziet hoe een agent in Toulouse een vrouw een voetje licht. Op zichzelf geen dramatisch verhaal, maar het is deze video – waarop de agent onverstoord naar de camera kijkt in de overtuiging dat hem toch niets kan gebeuren – die de bekende journaliste Anne Sinclair wakker deed schieten.
Alsof ze een jaar lang geen nieuws had gevolgd. Want sinds november 2018, toen de gilets jaunes (gele hesjes) bij de rotondes en in de steden opdaagden, hield journalist David Dufresne zorgvuldig, voor zover mogelijk, de cijfers bij over de slachtoffers van het politiegeweld: ‘Allô Place Beauvau, c’est pour un bilan’, te zien op Facebook.
Eind juni 2019 luidde die balans: 1 dode, 284 ernstige hoofdwonden, 24 mensen die een oog verloren, 5 afgerukte handen. De dode was mevrouw Zined Redouane in Marseille die door een flashball was geraakt terwijl ze de luiken sloot. Alleen al op 8 december 2018, een keerpunt in de repressie, werden 12 betogers zwaar aan het hoofd gewond en verloren er vier een oog.
Maar Anne Sinclair en de meeste andere mediamensen besteedden daar weinig aandacht aan. Die was vooral gericht op de schade die sommige gele hesjes – meestal ‘black blocks’ die in de marge meededen – toebrachten, vooral op en rond de Champs Elysées in Parijs.
Beschermd
Dat geweld deel uitmaakt van Macrons aanpak, was al eerder te merken aan de affaire Alexandre Benalla. Deze speciale veiligheidsmedewerker van de president, had zich op 1 mei 2018 met vol geweld uitgeleefd op betogers. Macron stelde alles in het werk om hem uit de wind te houden. Maar zowel Mediapart als Le Monde beletten dat. Benalla moest het Elysée verlaten.
Er was intussen ook het schokkende beeld geweest van scholieren in Mantes-la-Jolie die met de handen op het hoofd als gevangenen waren bijeengedreven op een schoolplein.
Intussen waren de gilets jaunes op elke wekelijkse actiedag minder talrijk. Maar het geweld hield niet op. In de zomer van 2019 was er de ‘affaire Steve’, de jongeman die in Nantes verdween nadat de politie met veel vertoon een einde maakte aan het Fête de la musique, waarbij 15 jongeren in de Loire vielen. Na zes weken vond men Steve’s lijk.
Toen stelde premier Edouard Philippe, gewezen burgemeester van Nantes, alles in het werk om de politie te verdedigen. Het onderzoek naar deze dood verzuimde bijvoorbeeld een getuige van het gebeuren te verhoren. Die had gezien hoe de politie de LBD (lanceurs de balles de défense, flashballs), traangas en handgranaten inzette, ondanks het feit dat een rapport van de prefectuur waarschuwde dat een dergelijk ingrijpen grote risico’s inhield.
Gewurgd
Naast de video over voetje lichten, zijn er recent enkele andere die de gemoederen eindelijk beroeren. Vooral de beelden over de moord, hoe moet je dat anders noemen, op de 42-jarige besteller Cédric Chouviat. Die wordt op 3 januari met zijn scooter in Parijs tegengehouden voor een wegcontrole. Die gebeurt hardhandig, wat de man met zijn camera wil vastleggen. De politie is boos, grijpt hem rond de nek en gooit hem plat op de buik. Bij de nekgreep is zijn strottenhoofd dicht geknepen, Chouviat is gewurgd, al wordt eerst gesproken van een hartaanval.
Verscheidene weggebruikers getuigen intussen dat dergelijk brutaal geweld de jongste tijd wel meer voorkomt. Het gaat dus om een patroon, de politie heeft duidelijk opdracht het “nodige geweld” te gebruiken. Gewelddadige politiemensen hoeven zich niet teveel zorgen te maken, zowel de interne dienst als de regeerders en de procureurs zorgen wel dat ze buiten schot blijven – zie de affbaire Geneviève Lagay in Nice.
Neoliberaal geweld
Ook, en zeker, tegenover het massaal protest van de voorbije weken tegen Macron’s pensioenhervorming zijn de LBD’s weer opgedoken. Een van de beelden die veel Fransen nu schokt, is dat van een politieman die tijdens de betoging van 9 januari zijn flashballkanon recht op een betoger afvuurt.
Elke recente actiedag is gepaard gegaan met nodeloos politiegeweld. Dat is niet het werk van ontspoorde individuen, zoals Macron en Philippe nu willen doen geloven. Dat maakt deel uit van een beleid dat elk verzet wil breken, door uitputting en onderdrukking.
Een neoliberaal beleid is vaak autoritair, soms wordt het met geweld opgelegd. Met als extreme voorbeeld het Chili van Pinochet na 1973, een triomf van de neoliberale Chicago boys.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers. Foto: Manon Boltansky.
