In het China van vandaag onthullen sociale media een verscheidenheid aan tragedies naarmate de economische crisis zich verdiept:

– Van januari tot juni 2024 sloten meer dan een miljoen voedsel- en drankgerelateerde bedrijven hun deuren.

– In mei stegen de verkoopprijzen van nieuwe woningen in slechts twee van de 70 grote en middelgrote steden in China, volgens het Nationaal Bureau voor de Statistiek. In de overige 68 steden daalden de prijzen.

– Begin juli veroorzaakte een door The Beijing News gepubliceerd bericht over tankwagens die zowel bak- als industriële olie vervoerden paniek over de voedselveiligheid.

– Half juli waren er 20 overstromingen geweest sinds het begin van het jaar.

– Een arbeider toonde zijn loonstrookje op sociale media: na zes dagen per week, 11 uur per dag te hebben gewerkt, kreeg hij bijna 581 euro per maand betaald. Ondanks zijn lange werktijden is hij niet in staat om zijn gezin een fatsoenlijk leven te geven.

– In augustus leidde een verhaal over een 33-jarige vrouw die was afgestudeerd aan een prestigieuze universiteit en was verhongerd in een gehuurd appartement tot publieke empathie.

Deze verhalen en vele andere tonen een laag geboortecijfer, een hoge jeugdwerkloosheid, een onhoudbaar socialezekerheidsstelsel, het terugtrekken van buitenlandse investeringen, lokale fiscale tekorten, enzovoort.

De aanzienlijk uitgestelde Derde Plenaire Zitting van de Chinese Communistische Partij (CCP) heeft al deze crises ofwel door de vingers gezien ofwel eenvoudigweg gebagatelliseerd. Dat heeft ongetwijfeld tot grote teleurstelling geleid bij degenen die verwachtingen hadden van deze conferentie. Na de bekendmaking van de resolutie van de conferentie op 21 juli daalde de CSI 300-index van de Chinese aandelenmarkt drie dagen op rij, met een cumulatieve daling van meer dan 3 procent.

De CCP heeft de ontberingen van de mensen niet alleen genegeerd. Door voor te stellen om de bronnen van belastinginkomsten van lokale overheden uit te breiden, heeft ze haar inspanningen geïntensiveerd om de bevolking nog meer geld afhandig te maken. Volgens sommige deskundigen kan het document van de Derde Plenaire Zitting betekenen dat de nieuwe belastingen een verbruiksbelasting en een ‘gegevensbelasting’ op basis van de digitale economie omvatten.

In de eerste helft van 2024, nog vóór de plenaire vergadering, rezen de water-, elektriciteits- en gastarieven de pan uit. In Shanghai werden de waterprijzen na 10 jaar verhogen met 50 procent verhoogd, terwijl in Guangzhou een ‘hervormingsprogramma’ voor de waterprijs een verhoging van bijna 34 procent oplegde. Xianyang, Wuhu, Nanchong, Ganzhou en Qujing zagen prijsstijgingen variërend van 10 tot 50 procent.

De gasprijzen stegen in Shenzhen, Fuzhou, Zhenjiang en 125 andere steden. Inwoners van Chongqing klaagden dat gasmeters ‘sneller gingen lopen’, waardoor hun gastarieven verdubbelden. De elektriciteitsprijzen stegen tot wel 30 procent in Guangdong, Hunan, Anhui, Jiangsu en andere provincies.

Hoewel de malaise op de vastgoedmarkt de invoering van onroerendgoedbelastingen heeft bemoeilijkt, is er het afgelopen jaar een verplichte wooninspectieheffing ingevoerd in landelijke gebieden. En op 2 augustus kondigde het Ministerie van Huisvesting en Bouw aan dat het de invoering van verschillende huisvestingsverordeningen zou versnellen, waaronder inspectie- en verzekeringstarieven en een fonds voor woningonderhoud.

Al die voorgestelde maatregelen zijn erg onpopulair omdat mensen ze zien als afpersing.

Het concept van ‘nieuwe productiekrachten van hoge kwaliteit’, zoals onlangs benadrukt door Xi Jinping, kan nauwelijks het levensonderhoud van het grote publiek verbeteren. In feite zal het de werkloosheid verergeren.

Zo heeft de overhaaste introductie van onbemand AI-rijden in de taxibranche onvrede veroorzaakt onder chauffeurs bij de introductie ervan in Wuhan. Het bedrijf Baidu heeft aangekondigd dat het die dienst zal uitbreiden naar 65 steden in 2025 en nog eens 100 steden in 2030.

Deze massale verdringing van werknemers dient het eigenbelang van de regerende partij en haar handlangers; het doet mensen denken aan de ‘Grote Sprong Voorwaarts’ (eind jaren 1950). Zal het resultaat van de huidige avontuurlijke stap hetzelfde zijn als de bittere gevolgen van dat fiasco?

Zombies eten mensen, mensen eten gras

Realiseert de CCP zich echt niet dat er zich een ernstige crisis aan het ontwikkelen is? Denkt ze dat zelfs als de economie instort en de sociale onrust groeit, het regime niet in gevaar zal komen? Kan het Chinese volk drie jaar lang leven van alleen maar gras te eten, zoals sommige hoge partijfunctionarissen voorspellen?

Als je in het dagelijks leven in contact komt met partijleden, zul je merken dat ze niet gek zijn. Tenminste niet allemaal. Als ze met goede vrienden praten, klagen ze net als wij over de moeilijke situatie.

Daarom denk ik dat we ’s werelds grootste partij met haar 90 miljoen leden kunnen omschrijven als een partij die haar vermogen om kritiek te leveren, te veranderen en te vernieuwen aan het verliezen is. Ze lijken steeds meer op de zombies die je in films ziet.

Hoewel er veel soorten zombiefilms zijn met verschillende settings, kunnen filmkijkers het toch eens zijn over één gemeenschappelijke eigenschap van zombies: hun oorspronkelijke menselijke bewustzijn, verlangens en doelen in het leven zijn verloren gegaan en vervangen door één obsessie – mensen bijten!

De vroegere wens van de CCP was de heerschappij van de Kuomintang omver te werpen en een baken van revolutie in de wereld te worden. Later was haar doel om opnieuw te integreren in de kapitalistische wereld, te vechten tegen de democratiseringsgolf, fortuin te maken samen met anderen in de bureaucratische kliek en een sterke militaire macht op te bouwen om te strijden voor de wereldhegemonie.

Maar vandaag de dag lijken die doelen hun belang te verliezen. Frequente zuiveringen van de militaire top zullen ongetwijfeld de gevechtskracht van de troepen in gevaar brengen. De herhaalde onderdrukking van privé-ondernemingen brengt niet alleen de witte handschoenen van veel partijbonzen in gevaar, maar schaadt ook de algehele economie van het land.

Wat heeft de partij aan deze operaties? Om het antwoord te weten te komen, moeten we weten wat er nog over is in de ogen van de CCP na haar besmetting met het ‘zombie-virus’.

In september vorig jaar publiceerde het door de regering beheerde tijdschrift Half-monthly Talkings een artikel over de verspilling van de promotiecampagne voor ‘partijopbouw’.

In een dorp naast een afrit van de snelweg in Centraal-China zagen onze verslaggevers een enorm reclamebord met de slogan ‘Partijopbouw’, ongeveer 33 meter lang en 10 meter hoog. We vroegen het aan een lokaal kaderlid en kregen te horen dat het reclamebord in de tweede helft van 2021 was voltooid en dat de totale kosten bijna 57.000 euro bedroegen. De verantwoordelijke van de onderneming voor het project, zei dat er dit jaar verschillende andere projecten zijn die in totaal miljoenen yuan kosten, waarvan sommige in onderhandeling zijn en andere in het ontwerpproces zitten.

In een plaats in Noord-China zagen onze verslaggevers een set van 12 enorme rode Chinese karakters op een plein, met de woorden ‘om partijleden te benaderen als je problemen hebt en om partijafdelingen te benaderen als je service nodig hebt’. Meneer Huang, de baas van het bedrijf dat het project uitvoerde, zei: ‘Elk teken is 6 meter lang en 6 meter hoog, en de productie en installatie kostte in totaal 40.260 euro.’

Later werd gemeld:

Een stad in Centraal-China bouwt een educatief feestthemapark in een geïntegreerde stedelijke en landelijke demonstratiezone, met een oppervlakte van ongeveer 19.000 vierkante meter, met een geschatte kostprijs van ruim 1,9 miljoen euro. Een ander feestthemapark in een plaats in het zuidwesten van China heeft ruim 9 miljoen euro gekost.

En nog later werd dit voorbeeld aangehaald:

Sinds 2020 was een provincie in Centraal-China begonnen met het bouwen van ‘partijbouwcomplexen’ in dorpen en stedelijke gemeenschappen met aanzienlijke investeringen. Onze verslaggevers vonden de relevante informatie van 10 partijbouwpromotieprojecten in die provincie, waarvan er twee werden voltooid in 2020, twee in 2021 en vijf in 2022. De investeringen van sommige grootschalige projecten bedroegen 0,8 à 1 miljoen euro; de grootste investering bedroeg bijna 1,7 miljoen euro.

Natuurlijk krijgen bureaucraten vette smeergelden voor het bouwen van die faciliteiten. Maar zelfs als de corruptie zou verminderen of helemaal zou verdwijnen, kost het nog steeds geld om die bijna nutteloze dingen te bouwen. Waarom doet de partij dat in hemelsnaam in een tijd waarin lokale budgetten krap zijn?

De zombiecultus

Als we die faciliteiten van dichterbij bekijken (zie het eerdere reclamebord), zien we dat er een overeenkomst is – het benadrukken van de toespraken, foto’s, slogans, geschriften van Xi Jinping enzovoort. De zogenaamde partijopbouwcampagne is eigenlijk een campagne om de persoonlijke cultus van Xi te versterken.

In juni van dit jaar berichtte een andere partijkrant, Economic Information Daily, over de opkomst van de partijopbouwende app-proxy-diensten:

Onze verslaggevers spraken met een Taobao-winkel genaamd ‘registratie micro-power toezichtspas’ en kregen te horen dat de meerderheid van hun klanten grassroots partijkaders zijn, die voornamelijk de gegevens van registratie, CTR, forwarding, enzovoort kopen. De prijs van gegevens voor één registratie is 0,23 euro, de prijs van 1.000 klikken is 1,94 euro en de prijs voor het actief houden van een account is 0,23 euro per maand per maand. Onze verslaggevers kregen te horen dat die Taobao-winkel meer dan 200.000 bestellingen voor dat soort diensten heeft ontvangen, waaronder een enkele bestelling van ongeveer 645,64 Euro. voor het kopen van 4.000 actieve accounts door een stadsbestuur.

Naast het leveren van ‘op maat gemaakte gegevensvervalsing’ voor verschillende soorten digitale overheidsdienstpromotietaken, kunnen die Taobao-winkels ook ‘ghostwriting service’ leveren op educatieve apps van de partij. Sommige lokale kaderleden zoeken ons om online studietaken te voltooien en we rekenen 3,87 Euro voor 40 uur online tijd. Sommige regeringsdepartementen eisen dat hun werknemers een bepaald aantal punten halen op de app ‘Xue Xi Qiang Guo’, en wij kunnen dat ook namens de klanten doen voor 5,81 Euro per maand. Een andere Taobao-winkel verklaarde dat ze, afgezien van een klein aantal strengere beoordelingen, de meeste beoordelingen van ambtenaren door de lokale overheid kunnen afhandelen.

‘Xue Xi Qiang Guo’ (letterlijk ‘Leren over Sterk Land’) is de nationale onderwijs-app van de partij. De naam heeft een dubbele betekenis omdat het kan betekenen ‘studeren om de natie sterk te maken’ en ‘leren van Xi om de natie sterk te maken’. Afgezien van deze hielenlikkende dubbele bodems, zie je elke keer dat je de homepage opent zorgvuldig geretoucheerde grote foto’s van de grote baas. Het feit dat alle ambtenaren en partijkaders in het hele land er elke dag tijd aan moeten besteden, zal zeker invloed hebben op de werking van het staatsapparaat.

Als zoveel militairen, agenten en geheime politie er dagelijks min of meer een half uur aan besteden, hoe zal het dan beter gaan met het vangen van dissidenten en ‘verraders’, wat hun werk is? Het is duidelijk dat de prioriteit is om elke cel van de CCP dagelijks te laten baden in de nieuwste geest van de grote leider.

De zombie bijt

De conclusie die ik trek uit de bovenstaande twee voorbeelden is dat de focus van de ‘zombified’ CCP is om ‘de suprematie van Xi te behouden’. Maar anders dan in films waar de zombies iedereen bijten, zal de partij iedereen bijten die Xi aanwijst, en ze zal zo hard bijten als Xi haar dat opdraagt. Veel andere waarnemers zijn tot soortgelijke conclusies gekomen. Bloomberg publiceerde bijvoorbeeld onlangs het artikel ‘Xi Jinping heeft zichzelf China’s hoofdeconoom gemaakt’. Het artikel meldt dat hoge partijfunctionarissen in het verleden advies moesten inwinnen bij experts, terwijl bureaucraten tegenwoordig alleen nog maar hoeven te luisteren naar de lezingen van Xi. Zoals Cai Xia, een voormalig professor aan de Centrale Partijschool, opmerkte in een recent podcastinterview over de leidende gedachte achter de resolutie van de Derde Plenaire Zitting, gaat het om ‘hervormingen doorvoeren in de stijl van Xi’.

Toch lijkt het dat de zombificatie van de CCP nog niet voltooid is. Ik trek die conclusie uit de kritiek in de verhalen van de door de partij gerunde media die ik zojuist heb geciteerd.

Laten we niet vergeten dat Mao Zedong, de meest succesvolle partijbaas in het nastreven van een persoonlijke cultus en autocratie in de geschiedenis van de CCP, zijn politieke erfenis niet intact kon houden. Binnen enkele weken na Mao’s dood voerden partijleiders een staatsgreep uit om zijn trawanten te onderdrukken.

Dat is vergelijkbaar met de manier waarop in films een jachtgeweer wordt gebruikt om de hersenen van zombies eruit te knallen. Misschien de enige manier om Xi van een dergelijk lot te redden, is dat zijn wetenschappers de bovengrens van de natuur voor menselijk leven doorbreken.

Natuurlijk is er ook een opvatting dat de ‘zombificatie’ van de CCP geen slechte zaak is. Het zou de partij zogenaamd verlammen, waardoor haar bedreiging voor de buitenwereld afneemt en ze uiteindelijk van binnenuit in elkaar stort.

Maar dat idee is te passief. Het is net zoiets als jezelf opsluiten in je huis en eten uit blik om de apocalyps in zombiefilms te overleven. Het belangrijkste is dat, volgens de gebruikelijke filmformule, de meerderheid die die strategie toepast de aftiteling niet haalt.

Pokerspellen, woordenoorlogen

Het recente ‘pokerincident’ is een voorbeeld van passief verzet door lage ambtenaren. Begin augustus publiceerde Beijing Youth Daily – de officiële krant van het gemeentelijke comité van Beijing van de Communistische Jeugdliga – drie artikelen op rij waarin kritiek werd geuit op een pokerspel genaamd ‘Guan Dan’. Het schrijft:

…De wind van ‘Guan Dan’ heeft over het land gewaaid en waait door alle lagen en hoeken. Het is een manifestatie van het verlies aan motivatie en ondernemingszin in de samenleving – een wind van ontwijking en decadentie….

Het zogenaamde ‘platliggen’ is een levensstijl die geen vooruitgang nastreeft. In plaats van zich in te spannen voor uitdagingen, vertelt het mensen om zich te gedragen als een ‘gezouten vis’ zonder droom. Die ongezonde trend is heel schadelijk en met de ‘Guan Dan’ rage in de afgelopen twee jaar, geven sommige mensen er gewoon de voorkeur aan om in een comfortabelere houding te gaan liggen.

Het is heel begrijpelijk dat ambtenaren verslaafd zijn aan kaarten. Om zijn troon te behouden benoemt Xi alleen zijn trawanten. Ambtenaren buiten zijn kring hebben geen hoop op promotie. De gemiddelde bureaucraat kan door te hard te werken uiteindelijk meer fouten maken. De kans om geofferd te worden in een anticorruptiedrama is dus groter.

Maar het lezen van de geschriften van Xi is zeker geen goede keuze van vermaak. Daarom zullen bureaucraten, als poker verboden wordt, waarschijnlijk kiezen voor videospelletjes, tafeltennis of meditatie. Net als de symptomen van een zombievirus wordt de bureaucratie steeds disfunctioneler.

Interessant is dat, nadat de kritiek van Beijing Youth Daily was gepubliceerd, een aantal lokale media, waaronder de officiële krant van het partijcomité uit de provincie Jiangsu, hebben geprobeerd de kritiek te weerleggen. Ze beschuldigden de Beijing Youth Daily van het verzinnen van beschuldigingen.

Is die woordenstrijd een weerspiegeling van de onenigheid tussen partijfunctionarissen uit verschillende regio’s, van de ontevredenheid van kaders aan de basis of van beide? Als buitenstaander denk ik dat het te vroeg is voor een conclusie.

Het onthult echter dat de Chinese Droom van de grote leider de bureaucraten steeds walgelijker maakt. Als liggen niet is toegestaan, als kaarten verboden is, wat blijft er dan over behalve mensen bijten of gebeten worden?

De natie was al eens eerder uitgeput door de rommel van de zinloze campagnes van een Grote Leider, in het laatste stadium van de Culturele Revolutie. Uiteindelijk begon de hele natie zich passief te verzetten tegen de ‘Permanente Revolutie’ van voorzitter Mao, wat betekende dat men Mao als een godheid bleef beschouwen.

De door de partij georganiseerde ‘politieke studies’ en bijeenkomsten van zuiveringen en aanklachten zijn niets anders dan ‘serieus door het stof gaan’. En we weten wat er gebeurde in de nasleep van Mao’s dood.

Dit artikel stond op Against the Current. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.

Foto: Slogan voor de 100ste verjaardag van de oprichting van de Communistische Partij van China in Tianxin, Changsha District, Hunan, China. CC Huangdan2060.