Te midden van het gewapende conflict en de humanitaire crisis is er een sterk gevoel van solidariteit onder de burgers ontstaan. Hieruit blijkt dat het Soedanese maatschappelijk middenveld ondanks het gewapende geweld opkomt voor vrede en blijft werken aan sociale verandering in het land.

Al meer dan een maand wordt Soedan verscheurd door de oorlog tussen het Soedanese leger en de milities van de Snelle Strijdkrachten (RSF), waardoor de bevolking enorm veel leed wordt berokkend. Volgens de Soedanese artsenbond heeft deze verschrikkelijke oorlog al aan minstens 850 mensen het leven gekost en zijn er meer dan 3.400 gewonden.

Te midden van de aanvallen en verwoestingen die het land teisteren, hebben zich echter solidariteitsnetwerken gevormd die praktische en emotionele hulp bieden aan degenen die door de oorlog zijn getroffen. Buren steunen elkaar door beperkte middelen te delen, elkaar onderdak te bieden en veilige ruimten te creëren.

Die solidariteit heeft levens gered en de verwoestende gevolgen van het conflict voor de burgerbevolking verzacht. Het is een collectieve kracht tegenover tegenslag en brengt hoop en veerkracht in de samenleving. Het laat zien dat het Soedanese volk, dat oproept tot vrede en sociale verandering, zich dagelijks inzet voor de uitvoering ervan, ondanks de levensgevaarlijke risico’s waaraan de bevolking wordt blootgesteld.

Lokale solidariteitsinitiatieven onder vuur

Volgens de Soedanese artsenbond is meer dan tweederde van de ziekenhuizen in de buurt van de conflictgebieden buiten werking omdat ze het doelwit zijn van luchtaanvallen en kampen ze met een nijpend tekort aan elektriciteit, water, medicijnen en artsen. Toch zijn in het hele land lokale initiatieven ontstaan om in de dringende behoeften van de bevolking te voorzien. Groepen vrijwilligers zijn in actie gekomen om medische zorg, voedsel en water te verstrekken aan ontheemden en geïsoleerde gemeenschappen.

Ondanks de veiligheidssituatie blijven de buurtcomités (ook bekend als verzetscomités), die tijdens de revolutie de meest gemobiliseerde groepen waren, vechten om gezinnen in moeilijkheden te helpen en te voorzien in de basisbehoeften in hun wijken, alsook om de openbare diensten te herstellen. Er circuleren foto’s van buurtcomités die solidariteitsdagen organiseren om de gebroken muren van ziekenhuizen in Al-Fasher schoon te maken en te herstellen, of om elektriciteitsnetten te herstellen, of om puin te ruimen na branden. Ze helpen ook gezinnen bij het begraven van hun doden en zorgen voor voedsel voor de armste gezinnen.

In elke wijk zorgen deze comités voor de veiligheid van hun buren door verlaten huizen en openbare gebouwen te bezetten om te voorkomen dat de RSF oprukken en hun wijk binnendringen. Ze hebben de bewoners ook geholpen barricades te bouwen om te voorkomen dat de RSF hun wijken binnenkomt.

Ten slotte hebben verzetscomités in sommige steden die minder aan de gevechten zijn blootgesteld, zoals Port Sudan, Wad Madani en Kassala, bijeenkomsten georganiseerd om tegen de oorlog te protesteren.

Door vreedzame solidariteit tegenover gewapend geweld te stellen, illustreren deze kleine acties de immense moed en vastberadenheid van de Soedanese jongeren. Ze laten zien dat de revolutionaire kracht nog steeds aanwezig is in het land, of het nu gaat om concrete acties of om toespraken op sociale netwerken, waar iedereen zegt: ‘De revolutie gaat door!’

Weg uit de conflictgebieden, opvang van ontheemden en vluchtelingen

Tienduizenden mensen zijn de hoofdstad Khartoem ontvlucht naar regio’s die relatief ver van de gevechten liggen, met name de regio Gezira en de oostelijke regio’s. De inwoners van deze regio’s hebben duizenden mensen in veilige gebieden opgevangen. Ze leven zelf echter in erg moeilijke omstandigheden, als gevolg van de economische crisis in het land.

Hassan, die in de stad Wad Madani is aangekomen, vertelde aan Sudfa Média dat ze in het huis van de familie van zijn vriend, waar veel van hen hun toevlucht hebben gezocht, ‘fantastische gastvrijheid’ genieten. Een andere ontheemde zei dat hij ‘niet eens verbaasd was over deze solidariteit, omdat deze cultuur van welkom hier altijd al heeft bestaan, maar nu nog sterker is dan voorheen’.

Ashraf besloot met zijn gezin de Soedanese hoofdstad te verlaten vanwege de toename van de plunderingen en diefstallen en de bestorming van woonwijken door RSF-soldaten. Hij vertrok naar de deelstaat Gezira. Hij vertelde Sudfa Media dat hij en zijn familie een gratis lift kregen van een vrachtwagenchauffeur omdat ze geen geld hadden. ‘Toen we aankwamen in een klein dorp aan de rand van de deelstaat Gezira, werden we benaderd door de plaatselijke bevolking die ons per se eten, water en sap wilde aanbieden. De hele dag waren er mensen uit de kleine dorpjes langs de hoofdweg op straat, die eten en water uitdeelden, lachend… Ze deden ons onze pijn vergeten.’

In Wadi Halfa, aan de grens met Egypte, zijn duizenden vluchtelingen gestrand in afwachting van een visum om Egypte binnen te komen. Ahmed, een vrijwilliger in de stad Wadi Halfa, vertelde aan Sudfa Media dat een groep lokale bewoners opvangcentra hebben geopend in scholen, huizen en hotels, die nu vol zitten. ‘We hebben donaties en voedsel verzameld bij de inwoners van de stad en nu zijn de meeste mensen die in deze centra verbleven naar Egypte vertrokken. Maar er zijn ook honderden gestrande mensen die onlangs vanuit de hoofdstad bij de grensovergang zijn aangekomen en we werken eraan om hen op te vangen’, voegde hij eraan toe.

Diaspora gemobiliseerd over de hele wereld

Na de schok van de eerste dagen is ook de Soedanese diaspora in het buitenland in actie gekomen. In de buurlanden (Libië, Tsjaad, Egypte, Zuid-Soedan) organiseerden Soedanezen de opvang van vluchtelingen aan de grens en in de verschillende steden waar ze zich hadden gevestigd. Soedanezen in Egypte hebben een ‘welkomstboekje’ gemaakt dat op sociale netwerken circuleert met alle informatie over het aanvragen van asiel bij de UNHCR en het leven in Egypte. Egyptische LHBTQ+ groepen hebben ook een bus uit Khartoem gecharterd om LHBTQ+ mensen uit Soedan te evacueren.

Dankzij betere internetverbindingen verspreiden Soedanezen in het buitenland dagelijks nieuws uit de gebieden waar de gevechten plaatsvinden op sociale netwerken om de mensen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen aan de verschillende fronten. Ook informeren ze de mensen ter plaatse over ziekenhuizen en dokterspraktijken die nog open zijn.

Vanuit het buitenland heeft de Soedanese diaspora donaties georganiseerd, zoals in Gent, België, en een aantal steunfondsen. Ze is in actie gekomen om haar afwijzing van de oorlog wereldkundig te maken door regelmatig bijeenkomsten te organiseren in de Verenigde Staten, Canada, Duitsland, België, Nederland, Frankrijk, Australië, Korea, het Verenigd Koninkrijk, enzovoort. Leden van de diaspora hebben ook talrijke informatie- en bewustmakingsacties georganiseerd in verschillende steden, zoals Parijs en Marseille.

Tijdens openbare evenementen en op sociale netwerken delen deze activisten uit de diaspora hun emoties: wanhoop over de vernietiging van hun land, voortdurende bezorgdheid over het lot van hun geliefden, pijnlijke hulpeloosheid over de onmogelijkheid om een civiel antwoord te geven op de wreedheid van de wapens… Maar ze tonen ook hun vastberadenheid om door te zetten in het werk om een staat van vrede, vrijheid, rechtvaardigheid en democratie op te bouwen.

Het is diezelfde eenheid en solidariteit die een beslissende rol heeft gespeeld bij de grote politieke veranderingen die Soedan de laatste tijd heeft ondergaan. Op sociale netwerken zien we dat de slogan uit de revolutionaire periode: ‘Hanabniho’ (‘Wij zullen het land weer opbouwen’) nog steeds door activisten ter plaatse wordt geroepen, als een lied van hoop.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Mediapart. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.