Sinds 16 september is Iran in beroering door wijdverbreide protesten tegen het beleid van de heersende kliek. De aanleiding was de brute moord op de jonge vrouw Jîna (Mahsa) Amini, die door de ‘zedenpolitie’ werd doodgeslagen. De duur en de schaal van de demonstraties naar alle delen van het land en bijna alle lagen van de bevolking getuigen van diepgewortelde ontevredenheid en van een woede die verder gaat dan deenkel afwijzing van de zeer restrictieve kledingvoorschriften voor vrouwen. De oorzaken liggen ook in de sociale situatie die voor grote delen van de bevolking al jaren verslechtert en in de massale repressie.

In tegenstelling tot eerdere protesten, zoals de opstand tegen verkiezingsfraude (2009) of protestendie tegen de stijgende brandstofprijzen (2019), is de strijdkreet in de frontlinie nu ‘Weg met de Islamitische Republiek!’. Na een maand van protesten is de beweging nog steeds sterk en breidt zich uit.

Vergeleken met de afgelopen decennia is de sociale nood onder de bevolking nu nog groter. Meer dan de helft van de bevolking leeft onder het bestaansminimum en kan slechts met veel moeite overleven. De gezondheidszorg is nog gebrekkiger geworden dan ze al was. De ecologische schade is enorm, met ernstige watertekorten, woestijnvorming en ontbossing die vooral de plattelandsbevolking treft en met hoge niveaus van lucht- en waterverontreiniging in de steden.

Opvallend en enthousiasmerend is dat de beweging wordt geleid door jonge vrouwen, waaronder scholieren. Dat wordt gevoed door de geschiedenis van vrouwenstrijd en -bewegingen in Iran sinds de revolutie van 1979. De steun van de bevolking is gebaseerd op een inmiddels breed gedeelde haat tegen het regime en tegen de corrupte theocratische kliek die het land domineert en uitbuit en zich zo verrijkt dat ze miljarden dollars verdienen.

Dat de beweging, ondanks de harde repressie, zo lang en op zo grote schaal heeft standgehouden, kan alleen worden verklaard door de woede van vooral de jongere generaties. Brede lagen van de studenten en scholieren die zich verzetten tegen hun opsluiting gaan de straat op voor een ander leven.

Het tweede specifieke kenmerk van de huidige protestgolf is dat die zich vanuit de woonplaats van Jîna (Mahsa) Amini in Koerdistan over het hele land heeft verspreid. Daarom is de Koerdische slogan ‘Jin Jiyan Azadi’, in het Perzisch vertaald als ‘Zan Zendegi Azadi’ (Vrouw, leven, vrijheid!), nu de belangrijkste leus van de beweging geworden. In Koerdistan hebben de afwijzing van het theocratische regime en de strijd voor zelfbeschikking een lange traditie en worden ze met kracht geuit. Nieuw is de omvang van de protesten in Baluchistan, waar de sociale onderdrukking en de massale armoede de ergste van het land zijn. De repressie daar manifesteerde zich bijvoorbeeld op 7 oktober toen meer dan 100 mensen werden doodgeschoten tijdens een demonstratie in de provinciehoofdstad Zahedan.

En een derde opvallend kenmerk mag niet over het hoofd worden gezien: sinds een week neemt de roep om een politieke staking toe, iets wat al meer dan 35 jaar niet meer is voorgekomen, sinds het neerslaan van arbeidersraden en linkse organisaties. Een eerste deel van de olie-industrie in de zuidelijke provincie Khuzistan is al een week in staking, wat herinneringen oproept aan 1979, toen de staking van de oliearbeiders de opmaat vormde voor een landelijke algemene staking. De leiders van de belangrijkste onafhankelijke vakbonden zitten echter bijna zonder uitzondering in de gevangenis.

Het is uitsluitend aan het volk van Iran om zijn eigen lot te bepalen, met volledige democratische rechten en gendergelijkheid, met godsdienstvrijheid en secularisme, met verdediging van de rechten van alle minderheden en met inzet voor sociale en economische rechtvaardigheid.

Wij roepen daarom op tot:

– Versterking van de internationale steun van alle progressieve en linkse krachten vooraan de protest- en revolutiebeweging in Iran tegen de religieuze dictatuur, aan de verdediging van democratische vrijheden en voor de ontmanteling van de politie en milities die de individuele vrijheden, met name van vrouwen, onderdrukken.

– Uitingen van internationale solidariteit, zoals boodschappen van vrouwenbewegingen, vakbonden, studentenverenigingen, enzovoort om de beweging politiek en moreel te steunen. We moedigen vakbonden aan om met hun collega’s praktische vormen van solidariteit te bespreken; de universiteiten om hun collega’s op te roepen het leven en de vrijheid van hun studenten te beschermen; de vrouwen- en studentenbewegingen om banden aan te knopen met bewegingen in Iran.

– Steun voor openbare demonstraties van solidariteit met de beweging op oproep van de progressieve krachten in de Iraanse gemeenschappen in ballingschap, is cruciaal.

– Een einde aan alle repressie in Iran; toezicht door mensenrechtenorganisaties op de misdaden die de staat begaat bij de onderdrukking van de bevolking.

– Voor het recht op humanitaire visa, in de eerste plaats voor vervolgde vrouwen en meisjes en voor LHBTIQ mensen die de onderdrukking in Iran ontvluchten.

Vrouw, leven, vrijheid!

Zan, Zendegi, Azadi!

Jin, Jiyan, Azadi!