We publiceren hieronder de verklaring over migratie en asiel die op 25 juli werd aangenomen door het Bureau van de Vierde Internationale, waarvan de SAP de Belgische afdeling is. De  vertaling is van de hand van onze Nederlandse zusterorganisatie Grenzeloos.

Kinderen die in de VS door een maatregel van Trump van hun familie werden gescheiden en in kooien opgesloten; duizenden mensen die verdronken toen ze de Middellandse Zee overstaken ; boten met migranten die door het Italië van Salvini niet aan mochten meren ; het Hongarije van Orban dat verklaarde dat het helpen van vluchtelingen een misdaad is, 370 duizend Rohingya’s die van Myanmar naar Bangladesh vluchten na een nieuwe militaire aanval en bloedbaden; tienduizenden economische vluchtelingen uit Haïti en Venezuela die zich verspreidden over Zuid-Amerikaanse landen ; meer dan vijf miljoen Syrische vluchtelingen buiten het land en nog meer binnenlandse ontheemden…

Degenen die de macht hebben in Europa en Amerika zijn verenigd in een heilige heksenjacht tegen het spook van de ‘migranten’: een brede alliantie die de populisten van rechts en wat er overblijft van de traditionele sociaaldemocraten omvat. Salvini en Macron, Poetin en Trump – chauvinisten uit Oost en West, Franse liberalen en Duitse politie…

De escalatie van onmenselijkheid

De nieuwe aanval van Trump op migranten uit Mexico, Midden-Amerika en andere delen van de wereld die de Verenigde Staten willen binnenkomen, heeft een schokkend niveau van onmenselijkheid bereikt. In de afgelopen weken, met name in juni, zijn er duizenden gevallen bekend geworden van kinderen die van hun ouders, die de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten probeerden over te steken, waren gescheiden door de tenuitvoerlegging van het zero tolerance beleid. Duizenden kinderen werden als dieren in kooien opgesloten en vervolgens in detentiecentra geplaatst in verschillende steden ver van de grensplaatsen waar hun migrantenouders werden vastgehouden.

De protesten, internationaal maar ook zeer opvallend in de Verenigde Staten, dwongen Trump een bevel te ondertekenen om deze scheiding van kinderen en ouders te stoppen. De termijn voor de hereniging van deze gezinnen is echter verstreken en duizenden kinderen zijn nog steeds gescheiden van hun ouders, van wie sommigen tijdens deze periode zijn uitgezet en anderen niet zijn gelokaliseerd en geïdentificeerd.

Hoewel Trump het uitvoeringsbesluit voor de hereniging van gescheiden ouders en kinderen heeft ondertekend (maar de hereniging heeft (nog) niet plaats gevonden) , heeft hij ook de voortzetting van het ‘zero tolerance’-beleid op het gebied van immigratie herbevestigd – nu zullen hele gezinnen zelfs met kinderen worden opgesloten in detentiecentra voor de uitslag van een juridisch proces, terwijl ze al extreem geweld hebben ondergaan in hun thuisland of onderweg.

De kwelling voor de migranten, die niet alleen uit Mexico en Midden-Amerika komen, maar ook uit landen verderop, zoals Brazilië, Haïti of zelfs Afrikaanse landen, begint niet pas wanneer ze de grens met de Verenigde Staten oversteken, maar de hele reis. Bijzonder ernstig is de situatie van migranten die door Mexico reizen. Zij zijn het slachtoffer van afpersing, van diefstal van hun schaarse middelen of ze worden ontvoerd door criminele bendes die vrouwen tot prostitutie dwingen en mannen dwingen als huurmoordenaars of drugshandelaars te werken, als zij niet onderweg worden gedood. Uit landen als El Salvador worden humanitaire tochten georganiseerd om in Mexico op zoek te gaan naar familieleden die zijn verdwenen op weg naar de Mexicaanse grens met de Verenigde Staten.

Tussen 2014 en 2017 stierven in het zuiden van Europa meer dan 16.000 mannen, vrouwen en kinderen bij het oversteken van de Middellandse Zee. Sinds januari 2018, met de verscherping van de sluiting van de zeegrenzen, zijn er 1.100 migranten verdronken. En tegelijkertijd verergert het drama stroomopwaarts, in de woestijn of aan de Libische kust, en stroomafwaarts, in de Alpenpassen of in Calais.

Deze sterfgevallen zijn allemaal misdaden die worden veroorzaakt door een racistisch beleid ten aanzien van migranten. En het is niet alleen Salvini die hun aankomst aan de Italiaanse kust heeft verboden. Alle Europese regeringen zingen hetzelfde liedje.

Op 29 juni kwamen de leiders van de Europese Unie in Brussel overeen hun beleid aan te scherpen, de boten van de humanitaire organisaties te hinderen en te proberen de detentiekampen buiten Europa, in Noord-Afrika of in het Midden-Oosten te externaliseren: ze gebruiken migranten als ‘zondebokken’ voor hun crisis.

Een ideologisch offensief in combinatie met een reactionair beleid

Massamedia en mainstream politici stellen dat de problemen van honderden miljoenen mensen in Europa en Noord-Amerika – economische en werkgelegenheidsproblemen, individuele en sociale zekerheid, ecologische levensomstandigheden – één voor de hand liggende oorzaak hebben: de migranten die uit het globale zuiden komen. Daarmee negeren ze de enorme migratiebewegingen tussen de landen in het zuiden van de wereld, twee derde van de totale migratie. De aantallen die in het Noorden aankomen – die daar tussen 0,5 en 1,5 procent van de bevolking vertegenwoordigen – kunnen gemakkelijk worden opgenomen. Vergelijk dit bijvoorbeeld met Libanon, dat met een bevolking van ongeveer vijf miljoen inwoners (waaronder honderdduizenden Palestijnen) alleen al meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen heeft opgenomen.

Zij voeren aan dat als de lonen dalen en de werkloosheid stijgt, dit komt door de concurrentiedruk van migranten die ongereguleerd en illegaal naar het noorden komen. Als er niet genoeg sociale huisvesting is tegen betaalbare prijzen, dan is dat zogenaamd te wijten aan de demografische druk van migranten in steden waar ze in onaanvaardbare omstandigheden leven, waardoor de levensstandaard daalt die voor ‘onze beschaving’ normaal is. Als de criminaliteit toeneemt of als het gevoel van onveiligheid en angst voor terrorisme toeneemt, dan is dat natuurlijk de schuld van migranten, met name uit Arabische landen of landen met een grote islamitische bevolking.

Er zijn nog vele andere voorbeelden van dit soort argumenten. Al het andere verdwijnt als de ‘migranten crisis’ wordt genoemd:

– de economische crisis die al tien jaar duurt;

– de grote winststijging, terwijl de lonen zijn gedaald als aandeel van het nationaal inkomen; – de rol van de multinationals – vooral die welke voornamelijk Amerikaans, Europees of Chinees eigendom zijn – in het plunderen van de hulpbronnen van het Zuiden (vooral Afrika);

– de verlammende aflossing van de (vaak onwettige) buitenlandse schuld en de structurele aanpassing- en bezuinigingsprogramma’s die door de grote internationale financiële instellingen worden opgelegd;

– de milieucrisis en klimaatrampen die zijn veroorzaakt door het consumptieniveau in het Noorden en het onhoudbare model van kapitalistische ontwikkeling dat nu in alle uithoeken van de wereld aanwezig is;

– de aanhoudende endemische gewapende conflicten in het zuiden (met name in het Midden-Oosten en Centraal-Azië), waar de inmenging van de imperialistische en regionale mogendheden verwoestende gevolgen heeft en er geen tekort is aan wapens, die voor het merendeel worden geproduceerd door landen die hun grenzen sluiten voor migranten en vluchtelingen.

Al deze processen – veroorzaakt door het kapitalistische systeem zelf – zijn in werkelijkheid de belangrijkste reden, zowel voor de sociale crisis in de hele wereld als voor de huidige migratiegolf, maar ze verdampen in het dominante verhaal en er is sprake van een ideologische vergiftiging.

De Europese- en Amerikaanse regeringen hebben er nadrukkelijk voor gekozen hun grenzen te sluiten en de migratie van buiten hun grondgebied te controleren. Ze maken gebruik van bereidwillige regeringen in het Zuiden (zoals in Turkije, Libië en Marokko) om hun grenzen te externaliseren en miljoenen dollars of euro’s beschikbaar te stellen om het vuile werk te doen en de vluchtelingen en migranten op te vangen die zouden kunnen proberen de Europese Unie binnen te komen.

Dit beleid wordt vaak gerechtvaardigd als een ‘tegengif’ tegen de mogelijke groei van racisme of de veronderstelde noodzaak om migratie te ‘reguleren’.

Politieke en culturele standpunten die meer open grenzen accepteren (zij het op een ‘gereguleerde’ manier) omdat ‘we ze nodig hebben’ om banen te vervullen die anders moeilijk te vervullen zijn vanuit de ‘nationale’ bevolking, of om de pensioenen van een vergrijzende samenleving te betalen, breken niet fundamenteel met het patroon van uitbuiting van mensen.

Exploitatie, segregatie, racisme

Zoals in het verleden vaak het geval was, worden migranten dubbel uitgebuit, met name in een aantal ‘exemplarische’ sectoren zoals landbouw, logistiek of sociale zorg. De extreme kwetsbaarheid en sociale marginalisering van migranten vergemakkelijken hun brute uitbuiting op de arbeidsmarkt, waardoor de winsten van kleine, middelgrote en grote nationale en multinationale ondernemingen worden vergroot. Migranten vinden werk via netwerken met zowel volledig ongeregistreerde aanwervingen via illegale koppelbazen als uiterst precaire contracten.

Dit circuit van uitbuiting van migranten is geen parallel netwerk los van de manier waarop ‘autochtone’ werknemers worden behandeld. De uitbuiting van migranten functioneert juist omdat zij nauw samenhangt met de structuren van de algemene uitbuiting. De rol van de werknemers (zowel migranten als ‘autochtonen’) is onderling verbonden en wederzijds bepaald.

In deze context fungeren grens- en immigratiewetten als filters – ze staan vooral jonge en gezonde werknemers of werknemers met speciale vaardigheden toe, terwijl ze er tegelijkertijd voor zorgen dat ze niet het recht hebben om zich adequaat te verdedigen tegen superuitbuiting. Ze leveren ook spectaculaire beelden op van honderden mensen die in onveilige boten zijn gestopt of hoge hekken hebben beklommen, die vervolgens worden neergezet als ‘lawines’ of ‘invasies’.

Hoewel het neoliberale project gericht is op de volledige ontmanteling van alle wettelijke en sociale regelingen ten gunste van de werkende bevolking, betekent de racistische hiërarchie die de arbeidsmarkt structureert dat er op dit moment nog steeds een aantal kleine elementaire ondersteunende regelingen in stand worden gehouden voor ‘autochtone’ werknemers.

Laatstgenoemden profiteren direct of indirect van de hyperuitbuiting van migranten, meestal, maar niet altijd, zonder daarvan op de hoogte te zijn (net als bij de genderstructurering van de arbeidsmarkt).

Naast deze structuur van uitbuiting is er ook segregatie zoals:

– de ‘tijdelijke’ detentiecentra (binnen en buiten de Europese Unie, de VS en Australië);

– geïsoleerde, grotendeels onzichtbare plaatsen waar migranten op het platteland werken en wonen en waar duizenden landarbeiders in erbarmelijke omstandigheden leven;

– de racistische segregatie van hele wijken in de steden, gemarginaliseerd en gecriminaliseerd.

Binnen deze segregatie is er een heel scala van juridische en sociale situaties die vaak worden samengevat onder de algemene term ‘migrant’: arbeiders zonder papieren, asielzoekers, vluchtelingen met humanitaire of internationale bescherming, immigranten met een arbeidsvergunning, de kinderen en kleinkinderen van migranten. Dit vormt een hiërarchie van voorwaarden waarin de kwestie van hun rechten volledig wordt geëlimineerd en waarin ze worden verdeeld tussen degenen die bepaalde ‘privileges’ hebben (bijvoorbeeld documenten) en degenen die dat niet hebben.

De realiteit van de sociale, materiële en culturele omstandigheden van migranten in de landen van het Noorden heeft ook een toename van racisme, vreemdelingenhaat en islamofobie te zien gegeven. De laatste jaren hebben deze uiterst gevaarlijke verschijnselen specifieke politieke vormen aangenomen die vandaag de dag hegemonisch dreigen te worden en het beleid van de regeringen binnen de G7 dreigen te beïnvloeden (reeds in de VS en Italië, in toenemende mate in Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië).

Het gaat hier om onderling verschillende organisaties die ten onrechte ‘populistisch’ worden genoemd. Ze hebben echter wel een gemeenschappelijk kenmerk – ze zoeken steun onder de bevolking door een verhaal te ontwikkelen dat stelt dat migranten het gevolg zijn van een beleid dat wordt gevoerd door een ‘globale politiek-economische elite’ met desastreuze gevolgen voor de ‘autochtone’ bevolking die de ‘kosten’ betaalt.

Deze organisaties staan vaak dicht bij het neofascisme, met aanvallen op individuele migranten en hele gemeenschappen. – De cyclische heropleving van anti-Roma-campagnes is hiervan een voorbeeld.

Tegenover deze situatie kunnen en willen de regeringen die zichzelf als liberaal beschouwen, niet echt iets doen om de situatie te verbeteren. Ze zijn niet in staat om te reageren met een beleid van open grenzen of garanties voor de rechten van mensen. Deze regeringen zijn verantwoordelijk voor het vernietigen van de welvaartsstaat en zijn de belangrijkste bondgenoten van de multinationals en de financiële centra die de belangrijkste oorzaken van de economische crisis zijn. Zij hebben geen echte projecten opgezet om degenen die naar Europa of de Verenigde Staten willen komen, te verwelkomen of asiel te verlenen.

Antikapitalistische alternatieven en sociale en politieke solidariteit met migranten

De enige effectieve reactie is te weigeren migratie te beschouwen als een ‘probleem’, maar te voorzien in de sociale behoeften van miljoenen vrouwen en mannen, migranten en ‘autochtonen’.

– Wij eisen dat de rijkste landen net als de andere landen van de wereld gastlanden zijn. De organisaties en activisten van de Vierde Internationale willen een belangrijke rol spelen in het opbouwen van een dergelijk antwoord. In veel gevallen zijn ze al betrokken bij de frontlinie van de antifascistische, antiracistische strijd en ter ondersteuning van migranten. Dit werk moet worden toegespitst op de volgende fundamentele punten:

– Wij eisen het recht om te migreren: vrij verkeer en vestiging voor personen. Als internationalisten zijn wij van mening dat het een grondrecht is van iedereen om waardig te kunnen leven en alle politieke en sociale rechten te kunnen genieten van het land waar hij/zij verblijft. Tegelijkertijd moet migratie een vrij te kiezen optie zijn. Miljoenen mensen worden gedwongen te emigreren om te ontsnappen aan ellende, armoede, oorlog, milieurampen, uitzichtloosheid, enzovoort. Ze moeten allemaal volledige rechten hebben, inclusief, maar niet beperkt tot, het recht op asiel voor degenen die op de vlucht zijn voor oorlog en vervolging. Wij verwerpen de scheiding tussen zogenaamde ‘economische’ migranten en vluchtelingen.

Dit is de prioriteit in elk land – met name in die landen waar de onderdrukking van migranten het grootst is – en alle linkse organisaties zouden moeten strijden voor het verlenen van volledige rechten aan alle migranten, met bijzondere aandacht voor migranten die, zoals vrouwen, geracialiseerden, LGBTQ-personen, moslims en minderjarigen, lijden onder andere vormen van discriminatie en onderdrukking.

– Wij streven ernaar antifascistische- en antiracistische bewegingen op te bouwen, niet alleen als onderdeel van een culturele strijd, maar ook als een politieke mobilisatie tegen de agenten van zowel institutioneel als sociaal racisme. De culturele en politieke aspecten van deze strijd zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Om discriminerende en racistische ideologieën tegen te gaan is cultureel en educatief werk van essentieel belang. Maar het is ook van cruciaal belang om de sociale strijd aan te gaan om de rechten en macht van werkende mensen terug te winnen door in de praktijk het verband tussen racisme en de werking van het kapitalisme zichtbaar te maken.

– We steunen de zelforganisatie en de strijd van migranten, uitgaande van hun specifieke kenmerken en specifieke eisen, maar we proberen de noodzakelijke verbanden te leggen met kwesties van discriminatie op grond van klasse, geslacht en racisme en te laten zien dat dit één enkel onderling verbonden proces is.

– We nemen de ervaringen mee van het mutualisme tussen de uitgebuite en gediscrimineerde en hun gemeenschappelijke strijd – hetzij door het opbouwen van sociale- en vakbondsstrijd waaronder werknemers van elk type, hetzij door collectieve projecten zoals zelf beheerde huisvestingsprogramma’s, arbeidscoöperaties, solidariteitsverenigingen en informele onderlinge economische en sociale hulpgroepen.

– Als internationalisten zijn wij van mening dat vrij gekozen migratie en vermenging van bevolkingsgroepen een positief effect hebben op de samenleving. Het aanknopen van banden tussen volks- en sociale bewegingen in de landen van herkomst van migranten en die waar zij zich vestigen is een essentieel onderdeel van de ontwikkeling van bewegingen van verzet tegen het kapitalisme en het aangeven van de mogelijkheden van een nieuwe wereld gebaseerd op solidariteit en wederzijdse hulp.