Ik berichtte eerder over mijn vruchteloze poging om via Europe Direct, een informatiedienst van de Europese Commissie, meer te vernemen over SURE, één van de Europese  initiatieven ter bestrijding van de economische gevolgen van de coronacrisis.

SURE, aangekondigd op 2 april, voorziet 100 miljard € om lidstaten te voorzien van goedkope leningen waarmee ze een tijdelijke verkorting van de werktijd in deze coronaperiode kunnen ondersteunen. Voor de  financiering maakt de Commissie, zoals voor de meeste extra-budgettaire uitgaven, gebruik  van een ‘hefboom’ : men zorgt voor een ‘waarborg’ ter waarde van een fractie van het beoogde bedrag, waarmee dan een lening aangegaan wordt op de financiële markten. In het geval van SURE wil men waarborgen ten bedrage van 25 miljard € vanuit de lidstaten, om daarmee 100 miljard te lenen tegen een interest die lager is dan wat de meeste lidstaten moeten betalen bij hun staatsleningen.

Men kan zich hierbij een aantal vragen stellen, en niet alleen over de grootte van de steun. Zullen lidstaten, die al enorme onkosten hebben omwille van de coronacrisis, geneigd zijn er nog eens een garantietoezegging aan toe te voegen? Waarom geeft de Europese Centrale Bank gratis leningen aan de banken, maar kunnen lidstaten dat niet doen? Op de activering van SURE werd geen datum geplakt; zal dit wel tijdig operationeel worden om nuttig te zijn? Welke lidstaten tonen belangstelling voor SURE?

Na mijn eerste mislukte poging om via Europe Direct hier iets méér over te vernemen, ondernam ik een tweede poging en drong ik voor de tweede maal aan op een antwoord.

Uiteindelijk kreeg ik wel enige relevante informatie. Ik vat ze hier samen:

  • De lidstaten verbinden zich bilateraal aan de EU op vrijwillige basis tot een garantie om het risico te dekken dat de Unie loopt wanneer zij middelen op de internationale kapitaalmarkten bijeenbrengt om financiële bijstand in het kader van SURE beschikbaar te stellen. De garantie van elke lidstaat is gelijk aan zijn relatieve aandeel in het bruto nationaal inkomen van de Unie.
  • Momenteel [het antwoord dateert van 13 juli] zijn alle lidstaten bezig zich overeenkomstig hun respectieve nationale besluitvormingskaders te organiseren om een garantie aan de EU te verbinden. Dit proces is nog niet afgerond.
  • Zodra dit het geval is, zal de Commissie de Raad hiervan in kennis stellen overeenkomstig de SURE-verordening, omdat de beschikbaarheid van steun in het kader van SURE voor de lidstaten afhankelijk is van de vraag of alle lidstaten een garantie hebben toegezegd.
  • De beschikbaarheid van steun in het kader van SURE voor de lidstaten is afhankelijk van de vraag of alle lidstaten een garantie hebben toegezegd. De beschikbaarheid van SURE zal openbaar worden gemaakt zodra dit mogelijk is.
  • Aangezien dit laatste proces nog niet is afgerond, is het nog te vroeg om informatie te verstrekken over welke lidstaten in aanmerking zouden komen voor steun onder SURE.
  • Er wordt in het antwoord van Europe Direct expliciet herhaald: “Er kan aan geen enkele lidstaat financiële steun worden verleend zolang niet alle lidstaten een garantie hebben toegezegd.“
  • “Verwacht wordt dat verzoeken om steun onder SURE in het derde of vierde kwartaal van 2020 zullen worden ingediend”. “Tot nu toe zijn dergelijke formele verzoeken niet ingediend.”

Deze antwoorden geven wel aanleiding tot nieuwe vragen. Zullen de lidstaten die niet direct nood hebben aan een SURE-lening (omdat ze bv. toch al goedkoop lenen) het ervoor over hebben een garantie toe te zeggen zodat anderen er wel kunnen op beroep doen? Nemen we Nederland, dat volgens zijn aandeel in het EU-bbp een garantie ter waarde van ongeveer 1,45 miljard € zou moeten geven. Zal het kabinet Rutte daarmee akkoord gaan? Zullen de andere ‘vrekkige vier’ ermee akkoord gaan?

Dat het “nog te vroeg is om informatie te verstrekken over welke lidstaten in aanmerking zouden komen voor steun onder SURE laat vermoeden dat er nog een selectie zal gebeuren van wie ‘in aanmerking komt’. Welke criteria? Zullen geïnteresseerde lidstaten hun garantie toezeggen zonder zekerheid dat ze ook zullen ‘in aanmerking’ komen?
Er is ook nog de timing. aanvraag doen eind 2020, om de lening uitgekeerd te krijgen in ??? Zullen lidstaten in moeilijkheden misschien moeten een overbruggingslening aangaan in afwachting van de SURE hulp?

De hele constructie lijkt niet van aard om lidstaten vlug bij te springen in moeilijke tijden. Klaus Dräger verwijst in zijn recent artikel naar een bericht van 15 juni over Roemenië dat als eerste een aanvraag deed voor een SURE-lening en er een waarborg van 393 miljoen € voor veil had. Zal het zover komen? Zal er een greintje Europese ‘solidariteit’ blijken, of zal SURE een nieuwe aanleiding zijn die de ‘unie’ verder uiteen drijft?

Herman Michiel is actief bij Ander Europa. Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Ander Europa.