Van 6 tot 8 mei vond in Havana een internationale conferentie over‘Leon Trotski en het trotskisme’ plaats. Een primeur voor het eiland, want de ideeën van de in 1940 door Stalin vermoorde revolutionair worden niet bepaald gepropageerd door de Cubaanse communisten. Ook daar zijn evenwel uitzonderingen op, zo leverde Celia Hart, dochter van twee historische leiders van de Cubaanse revolutie (Armando Hart en Haydee Santamaria) inspanningen om de ideeën van Trotski in haar land te populariseren.

Een conferentie over dat ‘delicate’ onderwerp is vandaag wel degelijk mogelijk op het eiland. Dat het een sober gebeuren was blijkt ook uit de foto bovenaan dit stuk; er waren wel meer belangstellenden dan plaatsen, hoogstens honderd, veertig ervan werden bezet door Cubanen.

Mij bekende namen onder de sprekers: Eric Toussaint, Robert Brenner, Suzi Weissman en Paul Le Blanc. Die laatste brengt op het net uitgebreid verslag uit van het gebeuren. Geïnteresseerden moeten daar maar eens kijken.

Je vindt er in extenso ook de tekst die Le Blanc daar leverde: Hoe donkerder de nacht, hoe helderder de ster: Trotski en de strijd tegen het stalinisme. (1)Nog terwijl ik dit stuk aan ’t schrijven ben worden er meer teksten beschikbaar. Bijvoorbeeld: http://links.org.au/trotsky-permanent-revolution-cuba-algeria-vietnam-revolution-imperialism Later volgden nog deze: http://links.org.au/node/5408, https://vientosur.info/spip.php?article14824 en https://newpol.org/at-the-trotsky-conference-in-beleaguered-cuba/. Nog later ook: https://weeklyworker.co.uk/worker/1252/neither-kings-nor-bureaucrats/.

Le Blanc opent zijn lezing met een citaat van Trotski zelve. Het komt uit Het begin van het einde: ‘Niemand, Hitler niet uitgezonderd, heeft aan het socialisme zo’n dodelijke slagen toegebracht als Stalin. Hitler valt de arbeidersorganisatie van buiten aan, Stalin van binnen. Hitler vernietigt het marxisme, Stalin vernietigt het marxisme niet alleen maar prostitueert het. (…) Het socialisme heeft een verregaande bloei van het individu tot doel. Waar en wanneer is het menselijke individu zo vernederd als in de USSR? In het socialisme is er geen plaats voor zelfzuchtige, oneerlijke menselijke verhoudingen, het regime van Stalin heeft de maatschappelijke en persoonlijke verhoudingen doordrenkt met leugens, baatzucht en verraad.’

Vervolgens belicht de spreker het lot van communisten die de moed hadden om tegen Stalin in te gaan. De goelag wordt hun deel. Hij haalt getuigenissen aan:‘Joseph Berger (…) herinnerde zich de linkse opposanten die hij tijdens zijn eigen beproeving ontmoette: “Terwijl de grote meerderheid had “gecapituleerd”, bleef er een harde kern van compromisloze trotskisten, de meesten in gevangenissen en kampen. Zij en hun families waren allemaal in de voorgaande maanden bijeengedreven in drie grote kampen – Kolyma, Vorkuta en Norilsk … In meerderheid ervaren revolutionairen die zich in de vroege jaren twintig bij de oppositie hadden aangesloten (…)’

Iemand zegt:‘Hoewel ze in de gevangenis zaten, bleven ze zichzelf als communisten beschouwen (…) Samen met hun aanhangers en sympathisanten waren ze met duizenden in dit gebied. (…)  Toen de omstandigheden in het kamp verslechterden, kwam de hele groep ”’orthodoxe” trotskisten samen. De ooggetuige herinnert zich de toespraak vanSocrates Gevorkian: “Het is nu duidelijk dat de groep stalinistische avonturiers hun contrarevolutionaire staatsgreep in ons land hebben voltooid. Alle progressieve veroveringen van onze revolutie zijn in levensgevaar. Geen schemerschaduwen, maar die van de diepzwarte nacht omhullen ons land … Geen compromis mogelijk met de stalinistische verraders en beulen van de revolutie. Maar voordat hij ons vernietigt, zal Stalin proberen ons zo veel mogelijk te vernederen…We hebben slechts één middel om te strijden in deze ongelijke strijd: de hongerstaking … ‘De grote meerderheid van de gevangenen, ongeacht hun politieke oriëntatie, volgde deze leiding.’

De 132-daagse hongerstaking was krachtig en dwong de kampambtenaren om toe te geven aan de eisen van de stakers. Maar (…) in 1938 werden de trotskisten van Vorkuta in groepen onderverdeeld (…) en naar de omliggende arctische woestenij gebracht. “Hun namen werden vergeleken met die op een lijst en vervolgens (…) werden ze eruit geroepen en met machinegeweervuur neergeschoten”, schrijft Joseph Berger. “Sommigen worstelden, schreeuwden slogans en bevochten de bewakers tot het laatst.” Een getuige vertelt over een groep van ongeveer honderd die uit het kamp werd weggeleid om te worden neergeschoten, “de veroordeelden zongen de ‘Internationale’, samen met honderden gevangenen die in het kamp achterbleven.’

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op De Laatste Vuurtorenwachter.

Voetnoten